Giáo phận Cần Thơ ngày 12/11/2025 công bố tài liệu chính thức về linh mục Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp (1897–1946), khẳng định ngài bị giết bởi hai lính Nhật đào ngũ vào ngày 12/3/1946 và nguyên nhân là lòng thù ghét đức tin Ki-tô giáo, chấm dứt các suy đoán kéo dài nhiều thập kỷ về bối cảnh vụ sát hại.
Theo tài liệu, thi thể linh mục Diệp được tìm thấy trong một ao cá, với dấu vết bị chém bằng kiếm - loại vũ khí mà nhóm lính Nhật mang theo và sử dụng thành thạo, trong khu vực nơi ngài bị giam giữ trước khi hành quyết.
Một nhân chứng thuộc nhóm vũ trang hỗn tạp đã trực tiếp chứng kiến vụ việc tại kho thóc Cây Gừa, xác nhận diễn biến hành quyết.
Bản tổng kết điều tra nêu rõ các cáo buộc cho rằng Việt Minh hay Đảng Cộng sản Đông Dương liên quan đến vụ việc là vô căn cứ. Ủy ban sử học của giáo phận, sau khi lấy lời khai tuyên thệ của 23 nhân chứng (13 người trực tiếp chứng kiến), kết luận chắc chắn rằng cái chết của linh mục Diệp “không liên quan đến Việt Minh hay Đảng Cộng sản Đông Dương” trong bối cảnh phức tạp của miền Tây Nam Bộ sau Cách mạng Tháng Tám.
Tài liệu đồng thời phác thảo mối quan hệ thực tế của linh mục Diệp với các lực lượng đương thời. Ngài không hoạt động chính trị, duy trì giao tiếp bình thường với mọi phía - từ người Pháp, người Nhật, Cao Đài đến các đơn vị Việt Minh địa phương - và từ chối mọi hình thức tham gia vũ trang. Một số nhân chứng cho biết các chiến sĩ Việt Minh từng đến gặp và được ngài giúp đỡ về nhu yếu phẩm.
Ngoài động cơ tôn giáo, báo cáo còn nói tới yếu tố xung đột lợi ích tại địa phương. Linh mục Diệp kiên quyết bảo vệ tài sản chung và quyền lợi người nghèo trong quản lý đất đai giáo xứ, từ chối để các nhóm bạo lực chiếm đoạt. Điều này khiến ngài trở thành mục tiêu của “một số ít kẻ” muốn trục lợi.
Giáo phận Cần Thơ cho biết cuộc điều tra giáo phận diễn ra từ 2011 đến 2017, được Tòa Thánh thẩm định phương pháp và kết quả. Ngày 25/11/2024, Đức Giáo hoàng Phanxicô cho phép bước tiếp theo trong tiến trình và tuyên bố linh mục Trương Bửu Diệp “bị giết vì lòng thù ghét đức tin” (odium fidei), mở đường nhìn nhận ngài như vị tử đạo.
Tài liệu cũng mô tả chân dung mục tử của linh mục Diệp trong những năm nạn đói 1944-45 và thời hậu chiến: ưu tiên người nghèo, bảo vệ phụ nữ và trẻ em trước bạo lực, tổ chức cứu trợ và mở rộng các cộng đoàn mới nơi ngài phục vụ ở Bạc Liêu. Các lời khai cho thấy uy tín cá nhân của ngài vượt qua ranh giới tôn giáo và chính kiến, song việc ngài từ chối bạo lực và bảo vệ tài sản chung khiến ngài đối mặt rủi ro cao trong tình trạng “giặc giã” 1945-46.
Với bản công bố ngày 12/11/2025 do Giám mục Phêrô Lê Tấn Lợi ký xác nhận là tài liệu chính thức đã được Tòa Thánh chuẩn thuận, Giáo phận Cần Thơ kỳ vọng chấm dứt các ngộ nhận về bối cảnh chính trị quanh cái chết của linh mục Diệp, đồng thời củng cố việc tôn kính ngài như nhân chứng của đức tin và công lý xã hội.
Linh mục Trương Bửu Diệp sinh ngày 1/1/1897 tại Tấn Đức (An Giang), chịu chức năm 1924, làm chánh xứ Tắc Sậy từ năm 1930 cho đến khi qua đời năm 1946. Mộ phần của ngài tại Tắc Sậy hiện là điểm hành hương của đông đảo tín hữu và người ngoài Công giáo, những người nói rằng họ nhận được ơn lành nhờ lời chuyển cầu của ngài.
Giáo phận cho hay sẽ tiếp tục các thủ tục hậu điều tra theo quy định của Bộ Phong Thánh.
Linh mục Mễn
Thư viện lời chúa & thư viện sách quý
ĐỐ VUI VUI THÚ VỊ
CẦU LỄ - THEO NĂM DẤU THÁNH
SÁCH ĐỨC MẸ HẰNG CỨU GIÚP
NHẬT KÝ LÒNG THƯƠNG XÓT CHÚA Phấn I: số 1-150
LỄ GIỖ - GIA ĐÌNH
CUỘC ĐỜI CHÚA GIÊSU - Tóm lược - Thơ
KINH CẦU ĐỨC BÀ - HĐGMVN 22.06.2020
Giảng Lễ Cưới Bài 81-120 Suy niệm về Hôn nhân Gia đình
Suy Niệm Tin Mừng Lễ An Táng Bài 1-40 Ta là sự sống lại và là sự
Các Bài Thánh Ca - NGUYỆN NGƯỜI QUA ĐỜI