Suy Niệm Tin Mừng Mồng Hai Tết Bài 1-50 Cầu cho Tổ Tiên Ông Bà Cha Mẹ
Suy Niệm Tin Mừng Mồng Hai Tết Bài 1-50 Cầu cho Tổ Tiên Ông Bà Cha Mẹ ----------------------- Phúc Âm: Mc 7,1-2. 5-13a: “Hãy thảo kính cha mẹ”.
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Marcô. Khi ấy, những người biệt phái và mấy luật sĩ từ Giêrusalem tụ tập lại bên Chúa Giêsu, và họ thấy vài môn đệ Người dùng bữa với những bàn tay không tinh sạch, nghĩa là không rửa trước. Vậy những người biệt phái và luật sĩ hỏi Người: “Sao môn đệ ông không giữ tập tục của tiền nhân mà lại dùng bữa với những bàn tay không tinh sạch?” Người đáp: “Hỡi bọn giả hình, Isaia thật đã nói tiên tri rất chí lý về các ngươi, như lời chép rằng: “Dân này kính Ta ngoài môi miệng, nhưng lòng chúng ở xa Ta. Chúng sùng kính Ta cách giả dối, bởi vì chúng dạy những giáo lý và những luật lệ loài người”. Vì các ngươi bỏ qua các giới răn Thiên Chúa, để nắm giữ tập tục loài người: rửa bình, rửa chén và làm nhiều điều như vậy”. Và Người bảo: “Các ngươi đã khéo bỏ giới răn Thiên Chúa, để nắm giữ tập tục của các ngươi. Thật vậy, Môsê đã nói: “Hãy thảo kính cha mẹ”, và “ai rủa cha mẹ, người đó phải chết”. Còn các ngươi thì lại bảo: “Nếu ai nói với cha mẹ mình rằng: Những của tôi có thể giúp cha mẹ được, nay tôi muốn nó trở thành Corban (nghĩa là của dâng cúng)”, rồi các ngươi không để cho kẻ ấy giúp gì cho cha mẹ nữa. Như thế các ngươi hủy bỏ lời Chúa bằng những tập tục truyền lại cho nhau”. - Ðó là lời Chúa.
– – – – – – – – – – – –
Phúc Âm: Lc 1,67-75: “Ðể tỏ lòng từ bi với tổ tiên chúng ta”.
Đừng ruồng bỏ chà đạp con xuồng đã đưa bạn qua sông. Châm ngôn Madagascar. Đừng đánh đập Tết Mồng 2–1
Đừng ruồng bỏ chà đạp con xuồng đã đưa bạn qua sông. Châm ngôn Madagascar
Đừng đánh đập vú nuôi. Đừng lăng mạ thầy cô. Đừng khinh chê những nguyên tắc của cha mẹ. Nên lắng nghe câu chuyện của những người đã từng chiến đấu. Tất cả những người đi trước tôi và cưu mang tôi, đều là những chiếc xuồng: cần biết ơn và kính trọng. Nhưng cũng đừng đi ngược dòng thời gian. Con xuồng quá khứ chỉ dùng có một lần. Đến phiên tôi, tôi lại phải đóng một chiếc khác để đi xa hơn. Tôi sẽ đóng theo kiểu mẫu nào đây?
Dịp Tết, ta thường gửi thiệp chúc Tết, thăm viếng và tặng quà cho nhau. Những sinh hoạt ngày: Tết Mồng 2–2
Dịp Tết, ta thường gửi thiệp chúc Tết, thăm viếng và tặng quà cho nhau. Những sinh hoạt ngày Tết như thế là những sinh hoạt của các mối liên hệ. Nếu không có những liên hệ, ngày Tết sẽ mất đi ý nghĩa của nó. Tết là của người khác chứ không phải của riêng mình. Vì thế, đối với trẻ em, Tết là những ngày hội vui. Nhưng đối với người trưởng thành, Tết là một trách nhiệm:
Người ta sống được ở đời là nhờ những liên hệ. Không ai có thể sống một mình. Ta cần có cha mẹ để có mặt ở đời. Ta cần có thầy cô để khai thông trí hoá. Ta cần có bạn bè để chia vui sẻ buồn. Ta cần người nông dân để có lúa gạo, rau trái. Ta cần có thợ may để có quần áo. Ta cần người quét đường để đường phố được sạch sẽ. Có thể nói tất cả những gì ta có được: từ sự sống đến kiến thức, từ cơm ăn áo mặc đến xe cộ, thuốc men, tất cả đều nhờ người khác.
Những mối liên hệ giống như những con đường chuyên chở đến cho ta những chất liệu nuôi dưỡng cuộc sống. Những mối liên hệ là những mạch máu đem máu đỏ đến tận những tế bào bé nhỏ nhất trong thân thể ta. Những mối liên hệ chính là chiếc tay vịn giúp ta leo lên những bậc thang làm người và thành đạt.
Đời ta có nhiều liên hệ. Có những liên hệ chiều rộng giúp cho cuộc đời thêm tươi đẹp phong phú. Có những liên hệ chiều sâu tạo thành bản chất cuộc đời. Gia đình với ông bà cha mẹ tổ tiên nằm trong mối liên hệ chiều sâu của đời ta. Không có ông bà cha mẹ tổ tiên, ta không có mặt ở đời. Ông bà cha mẹ là những hạt giống chịu vùi chôn dưới những lớp đất vất vả nhọc nhằn để cho cây đời ta được mọc lên xanh tươi. Ông bà cha mẹ đã tự nguyện quên bản thân mình, chịu mục nát như lớp phân bón cho cây đời chúng ta đơm bông kết trái. Ta là điểm tới của một quá trình phấn đấu gian nan dài đằng đẵng của ông bà cha mẹ. Nếu ví đời sống ta như một bông hoa thì những bông hoa ấy đã được tưới bằng những giọt mồ hôi và cả những giọt nước mắt của ông bà cha mẹ. Nếu ví đời ta như một toà nhà cao tầng thì ông bà cha mẹ chính là lớp nền móng chịu vùi chôn dưới lòng đất, còng lưng gánh chịu mọi sức nặng cho toà nhà đứng vững, phô trương vẻ đẹp với đời. Hạt mầm hiện hữu vì bông hoa sắp nở. Nền móng có mặt vì ngôi nhà sắp xây. Trọn một đời ông bà cha mẹ đều dành cho hạnh phúc của con cháu.
Đời sống mỗi người, vì thế, đều có một lịch sử rất dầy và rất sâu. Bề dầy ấy không chỉ đo bằng những trang sách của cuốn gia phả, nhưng còn đo bằng những trang đời của bao thế hệ tổ tiên. Độ sâu ấy không chỉ đo bằng những cố gắng của bản thân, mà còn đo bằng bề sâu ân nghĩa của biết bao hi sinh vất vả của ông bà cha mẹ.
Ngày Tết là ngày của những mối liên hệ. Mùng Một Tết, chúng ta đã sống mối liên hệ với Chúa, nguồn gốc và cứu cánh của đời ta. Mùng hai Tết, Giáo hội muốn chúng ta sống mối liên hệ với ông bà cha mẹ, những người thay mặt Chúa, trực tiếp ban sự sống cho ta.
Sự sống là món quà quý nhất nên mối liên hệ với người ban sự sống cũng là mối liên hệ sâu nhất.
Tục lệ lập bàn thờ và kính nhớ tổ tiên trong ngày Tết là một nét văn hoá rất cao của người Việt Nam. Hình ảnh của ông bà cha mẹ trong nhà không chỉ nói lên sự sum họp của một gia đình đầm ấm, hình ảnh ấy còn nhắc ta về lòng biết ơn, cho ta nhìn thấy bề sâu bề dầy của lịch sử đời mình. Và vì thế giúp ta ý thức về trách nhiệm của mình đối với tổ tiên, đối với bản thân, và đối với những thế hệ kế tiếp.
Muốn xây một căn nhà thật cao thật đẹp, trước hết phải xây dựng nền móng vững chắc. Muốn xã hội tiến nhanh tiến mạnh, phải xây dựng gia đìnhh vững chắc. Thờ kính tổ tiên, nhớ ông bà chính là nền tảng giúp xã hội tiến bộ vững mạnh.
Nếu những mối liên hệ là những con đường chuyển tải sự sống thì những liên hệ chiều sâu chính là những xa lộ huyết mạch. Nếu những mối liên hệ là những mạch máu nuôi dưỡng sự sống thì mối liên hệ chiều sâu chính là những động mạch chủ. Sửa chữa, củng cố và tăng cường những liên hệ gia đình chính là phát triển sự sống, phát triển xã hội.
Chính trong ý hướng đó mà Giáo hội muốn ta sống tình gia đình, lòng biết ơn ông bà cha mẹ trong ngày mùng Hai Tết.
Giuse Ngô quang Kiệt
Giám Mục Giáo Phận Lạng Sơn, Cao Bằng
Theo truyền thống của Tết ta cũng như Tết Tàu, ngày mồng 2 Tết là con cái cầu nguyện cho: Tết Mồng 2–3
Theo truyền thống của Tết ta cũng như Tết Tàu, ngày mồng 2 Tết là con cái cầu nguyện cho tổ tiên, ông bà cha mẹ còn sống cũng như đã qua đời. Trong ngày hôm nay, con cái dù ở đâu, nếu có thể được thì đều trở về nhà cha mẹ để cùng các cụ vui xuân.Truyền thống công giáo cùng vậy, ngày mồng 2 Tết là ngày kính nhớ tổ tiên, ai ai cũng đến nhà thờ để dâng lễ cầu nguyện cho ông bà cha mẹ đã qua đời, đây là việc làm hết sức tốt đẹp và nên khuyến khích nhau đi lễ trong ngày này. Tại sao vậy ?Thưa là vì:Chữ hiếu của đạo làm con. “Uống nước nhớ nguồn, làm con phải hiếu, công cha như núi Thái sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra...”Kính thưa ông bà anh chị em,Sáng nay nhìn thấy các cụ già đi lễ, tay vịn tay cầm lan can bước vào nhà thờ, tôi chợt nhớ đến má tôi, má tôi cũng già như các cụ, cũng có những cơn bệnh thập tử nhất sinh ; nhìn các cụ già đi lễ có con cháu kề bên dắt tay, lòng tôi chợt xúc động, tôi thèm được như các con cháu ấy: dắt tay má tôi đến nhà thờ đi lễ, được thấy bà cụ đọc kinh cầu nguyện cho con cháu, cho mọi người.
Đã 7 mùa xuân xa nhà, 7 cái Tết xa ba má và các anh chị em, cháu chắt, hôm nay nhìn thấy mọi người ngồi đây -trong nhà thờ- mỗi gia đình là một hàng ghế, tôi nhớ đến gia đình tôi, ba má tôi, tôi thèm được một ngày Tết bên ba má cùng chọc cười ba má để 3 ngày tết thật có ý nghĩa tình hiếu thảo con cái đối với ba má mình.Không ai thương yêu mình cho bằng ba má, không ai hi sinh cho mình bằng ba má, cả một đời tất bật ngược xưôi, thức khuya dậy sớm, coi cơn bệnh như “pha” cũng vì con cái. Tình thương này, các cụ không thèm con cái đáp trả bằng tiền hay bằng cơm nước cao lương mĩ vị, các cụ chỉ mong muốn con cháu mình ngày Tết ngày nhất trở về nhà thăm hỏi, vui đùa với các cụ, như thế dù cho các cụ có nhắm mắt tắt hơi, thì cũng mãn nguyện, vì được thấy con cái đoàn viên.Hôm qua thánh lễ Minh Niên xong, tôi vội vả đi Xức Dầu cho một người hấp hối, bà cụ đã lớn tuổi nhưng rất yêu mến Chúa, mỗi chủ nhật đều cùng với ông cụ đi lễ, trước Tết một tuần, sau thánh lễ, bà cụ hỏi tôi: “Tết cha muốn ăn gì con đem tới ?” Tôi nói đùa: “Con ăn gì cũng được, nhưng ăn ít lắm !” Thế là nửa giờ sau, ông cụ đem tới cho tôi nào là bánh bao, bánh ngọt, trái cây và tiền lì xì, bây giờ bà cụ đã vĩnh viễn ra đi, tôi chợt nhớ đến má tôi đang như ngọn nến trước gió, không biết ngày nào Chúa gọi về, lòng tôi chợt thổn thức, có được gặp và nhìn má lần cuối không, vì tôi ở quá xa bà cụ. Tôi vẫn tin rằng bà cụ rất nhớ tôi, bởi vì mỗi lần gọi điện thăm nhà bà cụ đều hỏi:
“Lúc nào con về thăm mạ ?” làm tôi xúc động muốn rơi nước mắt.Nhìn con cái khóc lóc vây quanh bà cụ nằm bất động, tôi nghĩ đến đạo làm con của mình: suốt cuộc đời rất ít khi để ý đến những ho hen khó chịu của tuổi già nơi ba má tôi, có những lúc tôi òn tỏ thái độ khó chịu vì tính nết của người già nơi ba má tôi, tôi chợt nghĩ, nếu tôi được ở gần bên ông bà cụ, tôi sẽ chiều hai đấng hết mình, tôi sẽ đền bù lại những lỗi lầm của mình đã làm cho ông bà cụ buồn phiền, tôi sẽ không thèm đi đâu cả để được ở gần bên ông bà cụ nếu được về thăm nhà lần nữa. Đạo làm con được tỏ rõ nhất trong những dịp Xuân về, con cái đã lập gia đình ở riêng nơi xa, ngày Tết cũng có chút quà mọn đem về tết ba má để tỏ tình con thảo, để dạy dỗ con cái mình sau này cũng phải hiếu thảo với mình như mình đã hiếu thảo với ba má...Kính thưa ông bà anh chị em,Những chia sẻ trên đây của tôi, chắc chắn cũng là tâm tình của quý vị, những người đã từng làm con, làm cha làm mẹ. Do đó mà chúng ta ai cũng muốn mình có dịp là trả hiếu cho cha mẹ khi các ngài còn sống cũng như khi đã qua đời, bởi vì Thiên Chúa đã muốn như thế: cha mẹ là những người thay mặt Ngài để sinh thành dạy dỗ con cái nên người, ai không yêu mến và thảo kính cha mẹ mình, thì đừng nói yêu thương người khác, và chắc chắn Thiên Chúa cũng sẽ không yêu thương họ.”Cây có cội, nước có nguồn” con người ta có tổ tiên ông bà cha mẹ, xin chúc quý ông bà, anh chị em, trong ngày hôm nay -mồng 2 Tết- về quê thăm ba mẹ, mỗi người cố gắng bày tỏ tình hiếu thảo của mình với các ngài bằng những việc làm cụ thể của chúng ta.Xin Thiên Chúa luôn chúc lành cho tất cả chúng ta. Amen.
(Bài giảng trong ngày Mồng 2 Tết tại Giáo xứ Chúa Thánh Thần, Taiwan)
Ca nhập lễ hôm nay trích lời sách Châm ngôn: " Con ơi giữ lấy lời cha, chớ quên lời mẹ, nhớ mà ghi tâm. Đèn soi trong chốn tối tăm, ấy là chính những lời răn, lệnh truyền. Nhớ cầu cho bậc tổ tiên, khắc ghi công đức một niềm tri ân"( Cn 6, 20.23abc ). Dân tộc Việt Nam ta có truyền thống đạo đức rất đáng trân trọng: chữ hiếu lúc nào cũng được đặt nặng. Vì thế, việc đền ơn báo hiếu tổ tiên, ông bà, cha mẹ mang một tầm vóc rất quan trọng trong gia đình, cá nhân và từng gia tộc. Người có đạo và người không có đạo vẫn tương đồng về chữ hiếu. Đạo hiếu được người Việt Nam rất tôn trọng, nó không đi ngược lại với niềm tin Kitô giáo.
ĐẠO HIẾU TRONG TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM
Người Việt Nam vốn có truyền thống đạo đức rất đáng trân trọng. Chữ hiếu lúc nào cũng được người Việt đặt ở hàng đầu. Người con hiếu thảo là người con biết nhớ đến cội nguồn của mình. Tổ tiên, ông bà, cha mẹ là những bậc sinh thành và là nguồn gốc của sự giầu sang, phú quí. Tổ tiên, ông bà, cha mẹ trải qua dòng đời có một mối giây kết hợp mật thiết và linh thiêng, huyền nhiệm.
Dân tộc Việt Nam có lòng đạo sâu xa, vì thế họ diễn tả chữ hiếu bằng nhiều cách: khi ông bà, cha mẹ còn sống, họ vâng phục, phụng dưỡng, biết ơn. Khi các Ngài khuất bóng, người Việt nhớ tới các bậc sinh thành trong những ngày giỗ, ngày kỵ, ngày tết, ngày lễ lớn, những biến cố của gia đình. Theo tập tục, truyền thống, bàn thờ tổ tiên, cha mẹ luôn có đèn nhang, hoa quả đầy ắp. Con cái, cháu, chắt luôn hướng về cội nguồn và tỏ lòng biết ơn các bậc sinh thành, dưỡng dục.
Người Việt Nam ta không những chỉ có gia đình, gia tộc. Lòng biết ơn đối với tiền nhân, đối với các bậc đi trước trong làng, trong xã, trong xóm luôn được thể hiện bằng sự tưởng nhớ, ghi công trên bia, trên mộ, cả những anh hùng vô danh cũng luôn được người Việt trân trọng ghi nhớ, biết ơn. Đây là nét đặc biệt trong nền văn hóa nước ta.
ĐIỀU RĂN THỨ BỐN TRONG MƯỜI THẬP GIỚI CỦA ĐẠO CÔNG GIÁO
Điều răn thứ bốn trong mười điều răn dạy: " Hãy thảo kính cha mẹ". Lòng tôn kính, hiếu thảo đối với cha mẹ phát xuất từ sự biết ơn đối với các bậc sinh thành, đã nuôi dưỡng, giáo dục con cái, giúp con cái lớn lên về tầm vóc, khôn ngoan và ân sủng "Hãy hết lòng tôn kính cha con, và đừng quên ơn mẹ đã mang nặng đẻ đau. Hãy luôn nhớ công ơn dưỡng dục sinh thành, công ơn ấy con lấy chi đáp đền cho cân xứng?" (Hc 7, 27-28 ). Lòng hiếu thảo được bày tỏ qua sự khôn ngoan và vâng phục chân thành " Con khôn giữ lời cha nghiêm huấn, kẻ nhạo báng chẳng nghe lời sửa dạy" ( Cn 13, 1 ). Điều răn thứ tư còn cho những người con đã trưởng thành biết trách nhiệm của họ đối với cha mẹ, về vật chất cũng như tinh thần, khi các Ngài già yếu, bệnh tật, cô đơn hay hoạn nạn. Lòng hiếu thảo sưởi ấm bầu khí gia đình " con cái là vinh quang của tuổi già" ( Cn 17, 6 )( Sách giáo lý công giáo số 2215-2219 ). Người công giáo vừa sống chữ hiếu theo truyền thống mà vẫn hài hòa trong việc giữ giới răn thứ tư của Đạo trong mười thập giới của Thiên Chúa.
ĐẠO HIẾU XƯA VÀ NAY
Hơn bao giờ hết chữ hiếu luôn đứng hàng đầu trong văn hóa dân tộc Việt Nam. Với các tư tưởng của Khổng Tử, Lão Tử, Trang Tử và Phật Giáo, chữ hiếu luôn được trân trọng, bảo tồn và phát huy. Người Kitô hữu không chỉ có bổn phận phải thảo hiếu với tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Nhưng theo Chúa, người tín hữu còn biết ơn biết bao vị thánh đã ra đi trước, đã làm đẹp lòng Chúa và đã được tôn vinh trên bàn thờ, trên trời. Họ là những người đã xây dựng Giáo Hội. Theo Chúa người Kitô hữu không chỉ dừng lại ở đạo hiếu đối với tổ tiên, cha mẹ, thân bằng, quyến tộc mà Đạo của Chúa trải rộng vô biên, bao la. Chúa dạy: " Hãy thương yêu nhau". Đức ái của Kitô giáo bao la, vô biên và vô giới hạn. Yêu thương, yêu người không có nghĩa dừng lại trên những người thận, trên những người yêu mình, mà yêu người vì mọi người đều mang hình ảnh Thiên Chúa, họ là anh em với ta trong tư cách họ được Chúa dựng nên. Yêu người không chỉ yêu người yêu ta mà yêu ngay chính cả kẻ thù nữa. Đó là tình yêu đích thực của Kitô giáo. Tình yêu bắt nguồn từ Thiên Chúa là tình yêu. Tình yêu hy sinh, từ bỏ để làm cho người khác được hạnh phúc: " Không có tình yêunào cao vời bằng tình yêu của người hiến mạng vì người mình yêu" ( Ga 15, 13 ). Đức thánh cha Gioan Phaolô II đã làm một cử chỉ nêu gương sự hiếu thảo khi về thăm quê hương Ba Lan vào tháng 5 năm 1987: Ngài thăm mộ song thân và cầu nguyện cho cha mẹ của Ngài nơi chính phần mộ ngoài nghĩa địa.
Ngày mồng hai tết Giáo Hội dành riêng để kính nhớ Tổ Tiên- Ông Bà Cha Mẹ, xin Chúa ban cho mọi Kitô hữu biết sống hiếu thảo, xứng đáng là những người con của Đạo Tình Thương và là những người theo Chúa.
"Lạy Chúa là cha rất nhân từ, Chúa dạy chúng con phải giữ lòng hiếu thảo. Hôm nay nhân dịp đầu năm mới, chúng con họp nhau để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Xin Chúa trả công bội hậu cho những bậc đã sinh thành dưỡng dục chúng con, và giúp chúng con luôn sống cho phải đạo đối với các Ngài " ( Lời nguyện nhập lễ, lễ kính nhớ tổ tiên-ông bà cha mẹ, Mồng Hai Tết).
Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn …. Thế đó thật nhẹ nhàng, nhưng từng Tết Mồng 2–5
Công cha như núi Thái Sơn,
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
Thế đó thật nhẹ nhàng, nhưng từng lời ru của người mẹ Việt Nam đung đưa bên chiếc nôi của đứa con nhỏ, ngày qua ngày đã dần đi sâu vào trái tim, làm nên dòng máu thắm đỏ của những người con, tạo nên trong tâm thức của từng người dân đất Việt một tâm tình thảo hiếu, biết ơn sâu sắc đối với các bậc sinh thành. Các cụ ngày xưa cho là hiếu đứng đầu trăm nết: “Chữ hiếu niệm cho tròn một tiết, thời suy ra trăm nết đều nên”. Do đó, đối với cái nhìn tự nhiên của mọi người, bất hiếu là một trong những tội lớn nhất và cũng bị mọi người kết án nhiều nhất. Bộ luật Hồng Đức ban hành thời Lê Thánh Tông cũng ghép tội bất hiếu vào trọng tội. Không chỉ con trai, con dâu không thờ cha mẹ chồng cũng bị coi là phạm tội “thất xuất” (Nhất Thanh, Đất lề quê thói, trang 326).
Chính vì thế, vào những ngày Tết, giỗ chạp… trong các gia đình Việt Nam chúng ta, con cái dù có đi làm ăn đâu xa, thì ba ngày Tết cũng cố gắng về nhà để tết cha, tết mẹ. Nếu cha mẹ không còn, thì cũng về để thắp nén hương cầu nguyện cho ông bà cha mẹ. Cùng chung cảm thức đó của dân tộc, Giáo Hội Việt Nam đã dành ngày Mồng Hai Tết này để kính nhớ tổ tiên ông bà cha mẹ. Rồi từ đạo hiếu với cha mẹ, Giáo Hội muốn từng người chúng ta tỏ lòng hiếu kính với người Cha cao cả và tuyệt đối hơn, đó là Thiên Chúa.
1. Đạo hiếu, bổn phận hàng đầu của người kitô hữu:
Truyền thống cha ông chúng ta rất coi trọng chữ hiếu. Để đánh giá tư cách của một người nào, các cụ ngày xưa thường dựa vào cách người đó đối xử với cha mẹ, anh chị em. Thậm chí, các cụ coi việc báo hiếu còn quan trọng hơn cả việc đi tu: Tu đâu cho bằng tu nhà, thờ cha kính mẹ, ấy là chân tu”. Hơn nữa, việc thảo kính cha mẹ, xét về mặt tự nhiên, cũng là hợp với lẽ công bằng, bởi vì cha mẹ là người đã có công sinh thành, dưỡng dục giúp ta khôn lớn thành người.
Mặt khác, đối với người kitô hữu, việc thảo kính cha mẹ không chỉ là một bổn phận tự nhiên, nhưng còn là một đòi hỏi của Thiên Chúa. Nhìn lại bản thập giới, chúng ta thấy ngay sau ba giới răn nói về bổn phận của con người đối với Thiên Chúa, thì giới răn “thảo kính cha mẹ” được đặt đầu tiên trong các giới răn nói về mối tương quan của con người với nhau. Điều đó, cho thấy, việc hiếu thảo với cha mẹ là bổn phận hàng đầu của mỗi người kitô hữu. Trong bài Tin mừng, Đức Giêsu cũng đã lập lại giới răn này và khẳng định đó chính là ý muốn từ ban đầu của Thiên Chúa và con người không có quyền thay đổi, Ngài nói: “Thiên Chúa dạy: “Ngươi hãy thờ cha kính mẹ; kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử”. Còn thánh Phaolô thì nói: “Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và trường thọ trên mặt đất này”.
Như thế, việc chúng ta thảo kính cha mẹ không còn tùy thuộc vào ý thích cá nhân của chúng ta, nhưng là thánh ý của Thiên Chúa. Được Thánh Thần soi sáng, tác giả sách Huấn ca nhắc nhở chúng ta: “Kẻ làm con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và trường thọ trên mặt đất này”. Và vì là ý muốn của Thiên Chúa, nên những ai trung thành tuân giữ việc thảo kính cha mẹ không những là chu toàn bổn phận làm con, nhưng còn được Thiên Chúa chúc phúc. Tác giả Thánh vịnh đã cất lời ca ngợi những ai luôn sống theo đường lối của Thiên Chúa: “Hạnh phúc thay bạn nào kính sợ Chúa, ăn ở theo đường lối của Người. Công khó tay bạn làm, bạn được an hưởng, bạn quả là lắm phúc nhiều may”.
Tóm lại, về mặt tự nhiên, việc hiếu thảo là bổn phận tự nhiên và là dấu chỉ của một con người trưởng thành. Đồng thời, khi sống hiếu thảo cũng là lúc chúng ta chu toàn giới luật của Thiên Chúa và nhờ đó được Ngài chúc lành. Tuy nhiên, trong niềm tin, chúng ta biết rằng tất cả chúng ta: cha mẹ và con cái, đều nhận được sự sống từ nơi Thiên Chúa. Do đó, trong ngày đầu năm kính nhớ tổ tiên, chúng ta cũng cần lưu ý đến bổn phận của chúng ta đối với Thiên Chúa, Đấng ban cho chúng ta sự sống và hết lòng yêu thương chúng ta, như lời Ngài phán qua miệng ngôn sứ Isaia: “Mẹ nào lại quên con đẻ của mình, cạn lòng thương đối với con dạ nó đã mang? Cho dù chúng quên được nữa, thì phần Ta, Ta sẽ không hề quên ngươi! Này: Ta đã khắc ghi ngươi trên bàn tay Ta” (Is 49, 15-16a).
2. Sống trung thành với Thiên Chúa, dấu chỉ của đạo hiếu:
Dưới cái nhìn của đức tin, cha mẹ là những người được Thiên Chúa cho cộng tác vào chương trình sáng tạo của Người. Cha mẹ là những người thay mặt Thiên Chúa để hướng dẫn con cái. Do đó, việc đầu tiên mà các bậc cha mẹ cần làm là giáo dục con cái trung thành với Thiên Chúa theo lời nhắn bảo của thánh Phaolô: “Những người làm cha mẹ,… hãy giáo dục chúng thay mặt Chúa bằng cách khuyên răn và sửa dạy”.
Giáo dục con cái thánh thiện, trung thành với Thiên Chúa, các bậc cha mẹ sẽ có được một kho tàng quý giá không bao giờ hư mất: “Các ngài sống mãi trong dòng dõi các ngài; gia tài quí báu của các ngài để lại là lũ cháu đàn con”. Đây là điều quan trọng mà chúng ta vẫn thường hay quên. Chúng ta thường la rầy con cháu, nhắc nhở chúng hiếu thảo, vâng lời chúng ta, nhưng lại chẳng bao giờ nhắc chúng về bổn phận với Thiên Chúa. Chắc hẳn với kinh nghiệm sống của mình, quý vị cũng nhận ra rằng: những người nào thật sự trung thành với Thiên Chúa, chắc chắn sẽ hết lòng hiếu thảo với cha mẹ, vì khi họ đến với Thiên Chúa, thì họ sẽ được Thiên Chúa nhắc bảo bổn phận của họ đối với cha mẹ. Còn những người nào quay lưng lại với Thiên Chúa, Đấng ban sự sống cho mình, thì khó mà có lòng hiếu thảo thật với cha mẹ. Cảm nghiệm điều đó, tác giả sách Huấn ca khen ngợi dòng dõi những người trung thành với Thiên Chúa: “Dòng dõi các ngài giữ vững các điều giao ước, nhờ các ngài, con cháu cũng một mực trung thành. Dòng dõi các người sẽ muôn đời tồn tại, vinh quang các ngài sẽ chẳng phai mờ. Các ngài sẽ được mồ yên mả đẹp, và danh thơm mãi lưu truyền hậu thế”. Còn tác giả Thánh vịnh thì mô tả: “Hiền thê bạn trong cửa trong nhà khác nào cây nho đầy hoa trái; và bầy con tựa những cây ô liu mơn mởn, xúm xít tại bàn ăn”, thật là một khung cảnh ấm êm, hạnh phúc.
Lắng nghe lời Chúa trong những ngày đầu năm này, chớ gì từng người chúng ta một lần nữa ý thức hơn về những hồng ân Thiên Chúa ban cho mình trong một năm qua, để hết lòng tri ân và cảm tạ Ngài. Đồng thời, đây cũng là cơ hội thuận tiện nhắc nhở chúng ta về bổn phận đối với ông bà cha mẹ, những bậc sinh thành ra chúng ta. Việc thảo kính này, không chỉ là một ít lễ vật, một lời cầu chúc trong ngày đầu năm, nhưng cần được kéo dài trong suốt cuộc sống mỗi ngày của chúng ta. Lòng thảo hiếu đó được thể hiện qua cách chúng ta nói năng, xưng hô với cha mẹ. Nó còn được thể hiện qua việc chúng ta vâng lời, chăm nom, săn sóc cho cha mẹ khi còn sống, nhất là khi các ngài già yếu, bệnh tật; và cầu nguyện cho các ngài khi đã qua đời, theo đúng truyền thống của cha ông chúng ta: “Sống tết, chết giỗ”. Amen.
Sách khải huyền có viết:" Phúc thay kẻ nhắm mắt lìa đời, đã lìa đời trong ơn nghĩa Chúa: Tết Mồng 2–6
Sách khải huyền có viết:" Phúc thay kẻ nhắm mắt lìa đời, đã lìa đời trong ơn nghĩa Chúa. Trải qua bao nhọc nhằn vất vả, giờ đây họ xứng đáng nghỉ ngơi. Vì công đức xưa kia vẫn còn theo họ mãi"(Kh 14, 13 ). Lời Kinh thánh giúp ta hiểu rõ của những người đi trước đã nhắm mắt lìa đời trong ân nghĩa Chúa. Niềm tin Kitô giáo dậy nhân loại, dậy mỗi người Kitô hữu rằng bổn phận của người còn sống có bổn phận và nghĩa vụ đối với những người đã khuất, đặc biệt đối với các bậc tiền nhân, tiên tổ, ông bà, cha mẹ. Đây cũng là điều răn thứ bốn trong mười thập giới của Đạo công giáo. Riêng đối với người Việt Nam vấn đề đạo hiếu có một tầm quan trọng đối với cá nhân, gia đình và họ hàng thân tộc.
NGƯỜI VIỆT NAM MANG NẶNG CHỮ HIẾU:
Đối với người Việt Nam chữ hiếu luôn đứng đầu trong mọi đức tính sẵn có của con người. Người Việt Nam vốn lấy đạo đức làm căn ban cho cuộc sống, cho bản thân, cho gia đình và cho dòng tộc của mình. Con cái thảo hiếu với cha mẹ lúc còn sống, khi cha mẹ đã khuất, người con hiếu thảo là người con luôn tưởng nhớ tới cha mẹ bằng việc cầu nguyện, xin lễ cho những người thân đã mất. Người Việt thường có bàn thờ gia tiên để tôn kính tổ tiên, ông bà cha mẹ đã qua đời. Sự hiếu thảo của con cái được thể hiện bằng nhiều cách như khi cha mẹ còn sống, con cái kính trọng, nuôi dưỡng, vâng phục cha mẹ và khi các vị đã mất, con cái cháu chắt lại tưởng nhớ tới các bậc tiền nhân trong những ngày giỗ, ngày kỵ, này tết nơi gia đình, nơi dòng tộc của mình. Người Việt Nam cũng không chỉ đóng khung trong gia tộc, gia đình mà họ còn đi xa hơn biết ơn cả đối với những người đã hy sinh để xây dựng quê hương, bảo vệ đất nước.
Tấm lòng tốt, sự biết ơn là một nét độc đáo trong nền văn hóa và đạo đức của người Việt Nam. Chính vì thế, người Kitô hữu Việt Nam đã cảm nghiệm sâu xa giới luật thứ bốn của đạo công giáo và hài hòa với truyền thống tôn kính, tưởng nhớ, ghi ơn những người đã có công với đất nước, quê hương, dân tộc.
NIỀM TIN KITÔ GIÁO:
Người Kitô hữu thể hiện chữ hiếu Kitô giáo bằng nhiều cách:khi cha mẹ còn sống, con cái chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ, khi cha mẹ đã khuất lòng hiếu thảo được thể hiện bằng việc cầu nguyện, dâng lễ, làm việc lành dành riêng cho cha mẹ đã qua đời. Việc chăm sóc mồ mả, nhớ ngày giỗ, ngày kỵ, hương nhang, nến đèn cho người chết cũng là một cách biểu tỏ lòng biết ơn đối với những kẻ đã khuất, đã chết. Xưa có quan niệm theo Chúa, theo đạo công giáo là bỏ tổ tiên, bỏ ông bà cha mẹ, quan niệm ấy đã lỗi thời vì xưa kia đã có ngộ nhận như thế. Nay, người công giáo là người nhận mọi người là anh em. Theo Chúa, theo đạo, người Kitô hữu như được dọn trước để mở rộng vòng tay đón nhận mọi người. Người Kitô hữu không chỉ đóng khung trong gia đình, gia tộc, họ hàng của mình mà họ còn có nhiều tổ tiên, ông bà, cha mẹ vì đạo Chúa bao gồm tất cả mọi người không loại trừ bất cứ ai. Trong tình yêu của Chúa mọi người đều là anh em với nhau. Đức ái Kitô giáo không phân biệt, không loại trừ bất cứ người nào.
Ngày mồng hai tết, Giáo Hội Việt Nam dành ngày này để kính nhớ tổ tiên, ông bà cha mẹ, đây là một việc làm thật đáng trân trọng và hữu ích vì trong những ngày tết, mọi người đều vui vẻ, hạnh phúc sum vầy, êm ấm để ăn tết, tưởng nhớ, dâng lễ và cầu nguyện cho những bậc tiền nhân là một nghĩa cử cao đẹp và là một nhắc nhớ cho mọi người hãy sống hiếu thảo, hãy thực hành giới luật thứ bốn của thập giới Kitô giáo. Sống đạo hiếu là nét son văn hóa và nét nổi bật đức tin của người Kitô hữu Việt Nam.
Lạy Chúa là Cha rất nhân từ, Chúa dậy chúng con phải giữ lòng hiếu thảo. Hôm nay, nhân dịp đầu năm mới, chúng con họp nhau để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ.Xin Chúa trả công bội hậu cho những bậc đã sinh thành dưỡng dục chúng con, và giúp chúng con luôn sống cho phải đạo đối với các Ngài ( Lời nguyện nhập lễ, lễ Kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ ).
Đạo hiếu dưới cái nhìn Kitô giáo. Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn: Tết Mồng 2–7
Đạo hiếu dưới cái nhìn Kitô giáo:
Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra Một lòng thờ mẹ kính cha Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
Thế đó thật nhẹ nhàng, nhưng từng lời ru của người mẹ Việt Nam đung đưa bên chiếc nôi của đứa con nhỏ, ngày qua ngày đã dần đi sâu vào trái tim, làm nên dòng máu thắm đỏ của những người con, tạo nên trong tâm thức của từng người dân đất Việt một tâm tình thảo hiếu, biết ơn sâu sắc đối với các bậc sinh thành. Các cụ ngày xưa cho là hiếu đứng đầu trăm nết: “Chữ hiếu niệm cho tròn một tiết, thời suy ra trăm nết đều nên”. Do đó, đối với cái nhìn tự nhiên của mọi người, bất hiếu là một trong những tội lớn nhất và cũng bị mọi người kết án nhiều nhất. Bộ luật Hồng Đức ban hành thời Lê Thánh Tông cũng ghép tội bất hiếu vào trọng tội. Không chỉ con trai, con dâu không thờ cha mẹ chồng cũng bị coi là phạm tội “thất xuất” (Nhất Thanh, Đất lề quê thói, trang 326).
Chính vì thế, vào những ngày Tết, giỗ chạp… trong các gia đình Việt Nam chúng ta, con cái dù có đi làm ăn đâu xa, thì ba ngày Tết cũng cố gắng về nhà để tết cha, tết mẹ. Nếu cha mẹ không còn, thì cũng về để thắp nén hương cầu nguyện cho ông bà cha mẹ. Cùng chung cảm thức đó của dân tộc, Giáo Hội Việt Nam đã dành ngày Mồng Hai Tết này để kính nhớ tổ tiên ông bà cha mẹ. Rồi từ đạo hiếu với cha mẹ, Giáo Hội muốn từng người chúng ta tỏ lòng hiếu kính với người Cha cao cả và tuyệt đối hơn, đó là Thiên Chúa.
1. Đạo hiếu, bổn phận hàng đầu của người kitô hữu:
Truyền thống cha ông chúng ta rất coi trọng chữ hiếu. Để đánh giá tư cách của một người nào, các cụ ngày xưa thường dựa vào cách người đó đối xử với cha mẹ, anh chị em. Thậm chí, các cụ coi việc báo hiếu còn quan trọng hơn cả việc đi tu: Tu đâu cho bằng tu nhà, thờ cha kính mẹ, ấy là chân tu”. Hơn nữa, việc thảo kính cha mẹ, xét về mặt tự nhiên, cũng là hợp với lẽ công bằng, bởi vì cha mẹ là người đã có công sinh thành, dưỡng dục giúp ta khôn lớn thành người.
Mặt khác, đối với người kitô hữu, việc thảo kính cha mẹ không chỉ là một bổn phận tự nhiên, nhưng còn là một đòi hỏi của Thiên Chúa. Nhìn lại bản thập giới, chúng ta thấy ngay sau ba giới răn nói về bổn phận của con người đối với Thiên Chúa, thì giới răn “thảo kính cha mẹ” được đặt đầu tiên trong các giới răn nói về mối tương quan của con người với nhau. Điều đó, cho thấy, việc hiếu thảo với cha mẹ là bổn phận hàng đầu của mỗi người kitô hữu. Trong bài Tin mừng, Đức Giêsu cũng đã lập lại giới răn này và khẳng định đó chính là ý muốn từ ban đầu của Thiên Chúa và con người không có quyền thay đổi, Ngài nói: “Thiên Chúa dạy: “Ngươi hãy thờ cha kính mẹ; kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử”. Còn thánh Phaolô thì nói: “Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và trường thọ trên mặt đất này”.
Như thế, việc chúng ta thảo kính cha mẹ không còn tùy thuộc vào ý thích cá nhân của chúng ta, nhưng là thánh ý của Thiên Chúa. Được Thánh Thần soi sáng, tác giả sách Huấn ca nhắc nhở chúng ta: “Kẻ làm con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và trường thọ trên mặt đất này”. Và vì là ý muốn của Thiên Chúa, nên những ai trung thành tuân giữ việc thảo kính cha mẹ không những là chu toàn bổn phận làm con, nhưng còn được Thiên Chúa chúc phúc. Tác giả Thánh vịnh đã cất lời ca ngợi những ai luôn sống theo đường lối của Thiên Chúa: “Hạnh phúc thay bạn nào kính sợ Chúa, ăn ở theo đường lối của Người. Công khó tay bạn làm, bạn được an hưởng, bạn quả là lắm phúc nhiều may”.
Tóm lại, về mặt tự nhiên, việc hiếu thảo là bổn phận tự nhiên và là dấu chỉ của một con người trưởng thành. Đồng thời, khi sống hiếu thảo cũng là lúc chúng ta chu toàn giới luật của Thiên Chúa và nhờ đó được Ngài chúc lành. Tuy nhiên, trong niềm tin, chúng ta biết rằng tất cả chúng ta: cha mẹ và con cái, đều nhận được sự sống từ nơi Thiên Chúa. Do đó, trong ngày đầu năm kính nhớ tổ tiên, chúng ta cũng cần lưu ý đến bổn phận của chúng ta đối với Thiên Chúa, Đấng ban cho chúng ta sự sống và hết lòng yêu thương chúng ta, như lời Ngài phán qua miệng ngôn sứ Isaia: “Mẹ nào lại quên con đẻ của mình, cạn lòng thương đối với con dạ nó đã mang? Cho dù chúng quên được nữa, thì phần Ta, Ta sẽ không hề quên ngươi! Này: Ta đã khắc ghi ngươi trên bàn tay Ta” (Is 49, 15-16a).
2. Sống trung thành với Thiên Chúa, dấu chỉ của đạo hiếu:
Dưới cái nhìn của đức tin, cha mẹ là những người được Thiên Chúa cho cộng tác vào chương trình sáng tạo của Người. Cha mẹ là những người thay mặt Thiên Chúa để hướng dẫn con cái. Do đó, việc đầu tiên mà các bậc cha mẹ cần làm là giáo dục con cái trung thành với Thiên Chúa theo lời nhắn bảo của thánh Phaolô: “Những người làm cha mẹ,… hãy giáo dục chúng thay mặt Chúa bằng cách khuyên răn và sửa dạy”.
Giáo dục con cái thánh thiện, trung thành với Thiên Chúa, các bậc cha mẹ sẽ có được một kho tàng quý giá không bao giờ hư mất: “Các ngài sống mãi trong dòng dõi các ngài; gia tài quí báu của các ngài để lại là lũ cháu đàn con”. Đây là điều quan trọng mà chng ta vẫn thường hay quên. Chúng ta thường la rầy con cháu, nhắc nhở chúng hiếu thảo, vâng lời chúng ta, nhưng lại chẳng bao giờ nhắc chúng về bổn phận với Thiên Chúa. Chắc hẳn với kinh nghiệm sống của mình, quý vị cũng nhận ra rằng: những người nào thật sự trung thành với Thiên Chúa, chắc chắn sẽ hết lòng hiếu thảo với cha mẹ, vì khi họ đến với Thiên Chúa, thì họ sẽ được Thiên Chúa nhắc bảo bổn phận của họ đối với cha mẹ. Còn những người nào quay lưng lại với Thiên Chúa, Đấng ban sự sống cho mình, thì khó mà có lòng hiếu thảo thật với cha mẹ. Cảm nghiệm điều đó, tác giả sách Huấn ca khen ngợi dòng dõi những người trung thành với Thiên Chúa: “Dòng dõi các ngài giữ vững các điều giao ước, nhờ các ngài, con cháu cũng một mực trung thành. Dòng dõi các người sẽ muôn đời tồn tại, vinh quang các ngài sẽ chẳng phai mờ. Các ngài sẽ được mồ yên mả đẹp, và danh thơm mãi lưu truyền hậu thế”. Còn tác giả Thánh vịnh thì mô tả: “Hiền thê bạn trong cửa trong nhà khác nào cây nho đầy hoa trái; và bầy con tựa những cây ô liu mơn mởn, xúm xít tại bàn ăn”, thật là một khung cảnh ấm êm, hạnh phúc.
Lắng nghe lời Chúa trong những ngày đầu năm này, chớ gì từng người chúng ta một lần nữa ý thức hơn về những hồng ân Thiên Chúa ban cho mình trong một năm qua, để hết lòng tri ân và cảm tạ Ngài. Đồng thời, đây cũng là cơ hội thuận tiện nhắc nhở chúng ta về bổn phận đối với ông bà cha mẹ, những bậc sinh thành ra chúng ta. Việc thảo kính này, không chỉ là một ít lễ vật, một lời cầu chúc trong ngày đầu năm, nhưng cần được kéo dài trong suốt cuộc sống mỗi ngày của chúng ta. Lòng thảo hiếu đó được thể hiện qua cách chúng ta nói năng, xưng hô với cha mẹ. Nó còn được thể hiện qua việc chúng ta vâng lời, chăm nom, săn sóc cho cha mẹ khi còn sống, nhất là khi các ngài già yếu, bệnh tật; và cầu nguyện cho các ngài khi đã qua đời, theo đúng truyền thống của cha ông chúng ta: “Sống tết, chết giỗ”. Amen.
Không phải ngẫu nhiên mà Giáo Hội Việt Nam chọn ngày Mồng Hai Tết để kính nhớ ông bà tổ tiên: Tết Mồng 2–8
Không phải ngẫu nhiên mà Giáo Hội Việt Nam chọn ngày Mồng Hai Tết để kính nhớ ông bà tổ tiên, nhưng là một sự suy tư chín mùi từ hai chữ Đạo Hiếu, là sự Khôn Ngoan của Thánh Thần ban cho để chúng ta -những con cháu của các bậc anh hùng tiền nhân- nhớ đến những công lao khó nhọc và ngay cả đến xương máu của các ngài đổ ra để chúng ta có được ngày hôm nay, nhưng trong bài suy tư này tôi muốn chia sẻ ngắn gọn với anh chị em về đạo hiếu với cha mẹ khi các ngài còn sống mà tôi đã cảm nghiệm.
Sáng hôm qua Mồng Một Tết tôi gọi điện thoại về thăm ba má trong ngày đầu năm, nghe tiếng được tiếng mất của ba và giọng cười móm mém của má trong máy điện thoại làm lòng tôi xúc động và cảm nghiệm được tình thương to lớn mà ba má đã dành cho tôi, được nghe tiếng nói của các anh chị em, cháu chắt của mình trở về mừng tuổi ba má ông bà mình trong ngày đầu năm, lòng tôi rộn lên niềm vui như đang cùng các anh chị em và các cháu mừng tuổi ba má ông bà nội ngoại, tôi càng quyết tâm rằng, mình cố làm tốt bổn phận của một mục tử mà Chúa đã trao ban nơi xứ truyền giáo -hay bất cứ nơi đâu- thì cũng là một cách trả hiếu cho ba má tôi vậy, và đó là một hạnh phúc lớn lao mà Thiên Chúa đã ban cho gia đình tôi cũng như gia đình của quý ông bà anh chị em.
Anh chị em thân mến,
Đạo Hiếu của chúng ta không dừng lại nơi việc gởi tiền về chăm lo ba má, cũng không dừng lại ở chổ định kì một năm về nhà thăm ba má hai ba lần, nhưng một cú điện thoại bất ngờ gọi về thăm ba má thì cũng đủ làm ấm lòng các ngài rồi vậy, một câu chuyện dí dỏm vui vẻ kể cho ba má nghe thì cũng đã làm cho ba má vui lòng bớt lo âu về con cái rồi vậy, tâm trạng của ba má mãi mãi vẫn là lo lắng cho những đứa con của mình, dù con cái đã lớn đã lập gia đình có cháu có chắt, đó chính là tình thương nối dài của Thiên Chúa qua ba má vậy.
Hạnh phúc cho con cái nào còn có ba má để phụng dưỡng và để yêu thương.
Đạo Hiếu của chúng ta cũng không dừng lại nơi người sống, nhưng nối tiếp nơi những người đã qua đời bằng lời cầu nguyện mỗi ngày, và bằng việc dành ngày thứ hai của năm mới để long trọng cử hành thánh lễ kình nhớ và báo hiếu ông bà tổ tiên và những bậc hiền nhân của chúng ta.
“Uống nước nhớ nguồn” - Cội nguồn của chúng ta là ở nơi Thiên Chúa và được trãi dài nối tiếp nơi ông bà tổ tiên và các hiền nhân, hôm nay chúng ta hân hoan đón mừng xuân mới trong hạnh phúc cũng là nhờ công lao của ông bà tổ tiên của chúng ta để lại, chúng ta cùng nhau xin dâng một nén nhang, một lời cầu nguyện và một tấm lòng hoài niệm lên hương hồn của:
- Các thánh tử đạo Việt Nam,
- Ông bà tổ tiên,
- Các bậc tiền nhân,
- Các bậc cha mẹ,
- Những vị ân nhân,
Đã suốt đời vì đạo Chúa đạo làm người mà trở nên gương mẫu cho con cháu noi theo trong việc gìn giữ đức tin của mình.
Xin Thiên Chúa -qua lời cầu bàu của các thánh tử đạo Việt Nam, ông bà tổ tiên, các bậc hiền nhân- chúc lành cho tất cả chúng ta trong năm mới này.
Bài đọc I trích sách Huấn ca, nội dung là ca ngợi công đức của tổ tiên: các ngài là những người: Tết Mồng 2–9
1. Bài đọc I trích sách Huấn ca, nội dung là ca ngợi công đức của tổ tiên: các ngài là những người nhân đức, đã tạo dựng cơ nghiệp và truyền lại cho con cháu ; các thế hệ con cháu sẽ ghi nhớ ký ức về các ngài, giữ gìn thanh danh các ngài và truyền tụng sự khôn ngoan của các ngài.
2. Bài đọc II trích thư Êphêxô ghi những lời khuyên cụ thể cho những kẻ làm con cháu:
- Phải vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa.
- Hãy tôn kính cha mẹ.
3. Bài Tin Mừng trích bài ca Benedictus của ông Dacaria nói về di sản của tổ tiên là thừa hưởng Lời Thiên Chúa hứa sẽ “giải phóng ta khỏi địch thù”. Lời hứa này nhằm mục đích “cho ta chẳng còn sợ hãi”, “để ta sống thánh thiện công chính trên nhan Ngài và phụng thờ Ngài suốt cả đời ta”.
B.... nẩy mầm.
1. Việc tôn kính ông bà tổ tiên nhắc chúng ta:
- nhớ đến công ơn của các ngài - ta phải cố gắng sống xứng đáng để đền đáp những công ơn ấy.
- nhớ đến tâm nguyện của các ngài muốn chúng ta là những con người tốt, những kitô hữu tốt, những tu sĩ Linh mục tốt - ta phải cố gắng hoàn thành những tâm nguyện ấy.
- nhớ rằng cuộc đời cũng như một sân khấu, người này bước lên diễn xong vai tuồng của mình thì bước xuống cho người sau bước lên. - Ta phải diễn thật đạt vai tuồng của mình, để khỏi phụ lòng những người đi trước và khỏi xấu hổ cho người đi sau.
2. Một góa phụ vất vả làm lụng trong nhà máy để nuôi bốn đứa con, giờ nằm hấp hối trên giường.
Đứng xung quanh bà bây giờ là con cái lớn khôn. Anh trai cả khóc và nói với bà: “Mẹ ạ, mẹ thật tốt và hết lòng yêu thương chúng con. Chúng con muốn cám ơn mẹ. Chúng con thật hãnh diện về mẹ”.
Bà nhướng đôi mắt và hỏi: “Tại sao các con đợi cho đến bây giờ mới nói điều đó ? Trước đây các con chẳng bao giờ nói như vậy”.
Một tác giả nọ đã tóm lược lại luân thường đạo lý của dân tộc Việt Nam bằng những vần thơ: Tết Mồng 2–10
Một tác giả nọ đã tóm lược lại luân thường đạo lý của dân tộc Việt Nam bằng những vần thơ sau đây:
Tổ tiên rồi đến ông bà,
dưới là cha mẹ, sau là cháu con.
Thờ cha kính mẹ vuông tròn,
giữ tròn chữ hiếu dạy trong luân thường.
Làm người ăn ở khiêm nhường,
kính trên nhường dưới và nhường người trên.
Luân thường đạo lý chớ quên,
thế hệ con cháu giữ nền móng xưa.
Tuần hoàn hết nắng lại mưa,
có vay có trả mới vừa lòng nhau.
Cuộc đời trả trả vay vay,
vay đi trả lại, biết ngày nào xong.
Chi bằng hãy nhớ làm lòng,
ân đền nghĩa trả mới mong tâm bình.
Tâm bình mới có an bình,
an bình mới có mối tình thâm sâu.
Thánh hiền đã dạy từ lâu,
gieo nhân gặp quả là câu luân thường.
Luân thường đạo lý làm gương,
dạy trong sách thánh, con đường ta đi.
Quí vị và các bạn thân mến,
Hôm nay ngày mồng 2 tết, chúng ta kính nhớ ông bà, tổ tiên, cha mẹ đã qua đời. Báo hiếu là đạo của dân tộc. Người Việt Nam có thể tuyên xưng nhiều tín ngưỡng khác nhau, nhưng nền tảng chung của mọi người vẫn là thờ kính ông bà tổ tiên. Ðạo thờ ông bà, như chúng ta vẫn thường nói, không phải là tín ngưỡng riêng của một nhóm người không theo một tôn giáo nào, mà là đạo lý chung của mọi người Việt Nam, mà từ ngàn xưa, tổ tiên ông bà chúng ta đã trau dồi và truyền lại cho con cháu.
Ðón nhận đạo lý ngàn đời ấy của dân tộc, cho nên năm 1974, các Ðức Giám Mục Việt Nam đã cho phổ biến một thông cáo xác định và đề cao các lễ nghi tôn kính ông bà tổ tiên. Thông cáo có đoạn viết như sau: "Những cử chỉ, thái độ, lễ nghi, có tính cách thế tục, lịch sự, xã giao, để tỏ lòng hiếu thảo, tôn kính, và tưởng niệm các tổ tiên và các bậc anh hùng liệt sĩ, nên được thi hành và tham dự cách chủ động". Một cách cụ thể, các Ðức Giám Mục Việt Nam cổ võ việc thiết lập bàn thờ gia tiên để kính nhớ ông bà tổ tiên, đốt nhang hương, đèn nến trên bàn thờ gia tiên, tổ chức những ngày cúng giỗ cũng như tham dự nghi lễ tôn kính vị Thành Hoàng, quen gọi là Phúc Thần tại đình làng, để tỏ lòng cung kính biết ơn những vị mà theo lịch sử đã có công với dân tộc, hoặc là ân nhân của dân làng.
Tựu trung, báo hiếu là đạo làm người, không những đã được ghi khắc trong trái tim con người, mà còn được Thiên Chúa mạc khải thành lề luật: "Ngươi hãy thảo kính cha mẹ". Ðạo làm người này quan trọng đến độ chỉ đứng sau việc thờ phượng Thiên Chúa. Xét cho cùng, đạo làm người này gắn liền với đạo thờ phượng Thiên Chúa. Có nhận ra cha mẹ, ông bà, tổ tiên, con người mới có thể nhận biết căn nguyên và chủ tể của mình là Thiên Chúa.
Khởi đầu một năm mới, chúng ta được mời gọi xác định lại vị trí của mình. Kính nhớ cha mẹ, ông bà, tổ tiên, là tuyên xưng niềm tin và nói lên niềm tri ân với Ðấng là căn nguyên của sự sống, là chủ của thời gian.
Lạy Chúa, cảm tạ Chúa vì hồng ân sự sống mà Chúa đã ban tặng cho chúng con qua trung gian của cha mẹ, ông bà, tổ tiên chúng con. Xin cho chúng con luôn ý thức rằng chính qua đạo hiếu mà chúng con tôn thờ Chúa.
Xin Chúa i a chúc lành, cho đời cha mẹ của con.
Công ơn là như núi non, dưỡng nuôi con bao ngày vuông tròn.
Con sinh đến trong đời, an vui nhờ có ơn trời,
và ơn cha mẹ, suốt đời coi nhẹ khổ đau.
Xin cho cha mẹ con thắm mãi tình son của Chúa Trời.
Cho con giữa gia đình luôn sống theo tình người con ngoan.
An vui cũng như đau buồn, luôn đẹp tấm lòng mẹ cha.
Ai qua là bao chốn xa, thấy đâu vui cho bằng mái nhà.
Mai con lớn lên rồi, ra đi tung cánh trong đời,
dù xa vô bờ vẫn nhờ đến tình mẹ cha.
Xin cho cha mẹ con thắm mãi tình son của Chúa Trời.
Cho con giữa gia đình luôn sống theo tình người con ngoan.
(Lời bài hát Cầu cho Cha Mẹ, của tác giả Phanxicô)
.Ý nghĩa cử hành Phụng vụ: Kính nhớ Tổ Tiên và Ong Bà Cha Mẹ.
Thật là một chọn lựa có ý nghĩa khi Giáo hội Việt Nam cho chúng ta đọc đoạn Tin Mừng về: Tết Mồng 2–11
Thật là một chọn lựa có ý nghĩa khi Giáo hội Việt Nam cho chúng ta đọc đoạn Tin Mừng về cuộc tranh luận giữa Đức Giêsu và mấy kinh sư về việc tuân giữ và vi phạm truyền thống, trong ngày Mồng Hai Tết cổ truyền dân tộc. Ngày Mồng Hai Tết là ngày dành cho việc kính nhớ tổ tiên, ông bà và cha mẹ. Chúng ta có thể hiểu rộng ra là kính nhớ tất cả những vị tiền bối của chúng ta, những người đã có công tạo dựng nên đất nước quê hương cũng như Giáo hội Việt Nam này. Ngày hôm nay là ngày thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn, "uống nước nhớ nguồn" của người Công giáo, của người Việt Nam.
Kính nhớ tổ tiên ông bà và cha mẹ bao hàm nhiều việc: kính trọng, yêu mến, biết ơn, phụng dưỡng, giúp đỡ. Cũng có nghĩa là bảo tồn di sản văn hóa và tâm linh của các thế hệ có trước. Còn có nghĩa là phát huy những giá trị văn hóa và đạo đức của tổ tiên, của dân tộc. Người Việt Nam bao dung và chấp nhận những khác biệt. Dân tộc Việt Nam gồm 54 sắc dân sống hài hòa với nhau trên mọi miền đất nước. Vì thế tinh thần cục bộ, phe phái, kỳ thị, phân biệt đối xử, độc quyền (dù là độc quyền yêu nước, yêu Giáo hội hay yêu con người) là không phù hợp với truyền thống bao dung của cha ông ta. Vì thế não trạng và cơ chế xin-cho còn ngự trị trong guồng máy chính quyền hiện nay là những cách làm mang tính bất hiếu với cha ông, nghịch với hương hồn các Anh hùng Liệt sĩ, các Vị Tử vì Đạo là những người đã hy sinh mạng sống mà không chút tính toán so đo. Kính nhớ tổ tiên, ông bà cha mẹ là mọi người Việt Nam phải biết chấp nhận tôn trọng nhau, tạo điều kiện cho nhau sống và đóng góp vào việc xây dựng Tổ quốc chung, chứ không phải là loại trừ nhau, gạt nhau ra ngoài lề lịch sử dân tộc. Đoàn kết thì sống chia rẽ thì chết, đó là bài học xương máu của loài người, của mọi cộng đồng, mọi dân tộc.
Ca nhập lễ hôm nay có viết: "Con ơi giữ lấy lời cha, chớ quên lời mẹ, nhớ mà ghi tâm. Đèn: Tết Mồng 2–12
Ca nhập lễ hôm nay có viết: "Con ơi giữ lấy lời cha, chớ quên lời mẹ, nhớ mà ghi tâm. Đèn soi trong chốn tối tăm, ấy là chính những lời răn, lệnh truyền. Nhớ cầu cho bậc tổ tiên, khắc ghi công đức một niềm tri ân" (Cn 6, 20.23abc). Dân tộc Việt Nam ta có truyền thống đạo đức rất đáng trân trọng: chữ hiếu lúc nào cũng được đặt nặng. Vì thế, việc đền ơn báo hiếu tổ tiên, ông bà, cha mẹ mang một tầm vóc rất quan trọng trong gia đình, cá nhân và từng gia tộc. Người có đạo và người không có đạo vẫn tương đồng về chữ hiếu. Đạo hiếu được người Việt Nam rất tôn trọng, nó không đi ngược lại với niềm tin Kitô giáo.
Đạo Hiếu trong truyền thống Việt Nam
Người Việt Nam vốn có truyền thống đạo đức rất đáng trân trọng. Chữ hiếu lúc nào cũng được người Việt đặt ở hàng đầu. Người con hiếu thảo là người con biết nhớ đến cội nguồn của mình. Tổ tiên, ông bà, cha mẹ là những bậc sinh thành và là nguồn gốc của sự giầu sang, phú quí. Tổ tiên, ông bà, cha mẹ trải qua dòng đời có một mối giây kết hợp mật thiết và linh thiêng, huyền nhiệm. Dân tộc Việt Nam có lòng đạo sâu xa, vì thế họ diễn tả chữ hiếu bằng nhiều cách: khi ông bà, cha mẹ còn sống, họ vâng phục, phụng dưỡng, biết ơn. Khi các Ngài khuất bóng, người Việt nhớ tới các bậc sinh thành trong những ngày giỗ, ngày kỵ, ngày tết, ngày lễ lớn, những biến cố của gia đình. Theo tập tục, truyền thống, bàn thờ tổ tiên, cha mẹ luôn có đèn nhang, hoa quả đầy ắp. Con cái, cháu, chắt luôn hướng về cội nguồn và tỏ lòng biết ơn các bậc sinh thành, dưỡng dục. Người Việt Nam ta không những chỉ có gia đình, gia tộc. Lòng biết ơn đối với tiền nhân, đối với các bậc đi trước trong làng, trong xã, trong xóm luôn được thể hiện bằng sự tưởng nhớ, ghi công trên bia, trên mộ, cả những anh hùng vô danh cũng luôn được người Việt trân trọng ghi nhớ, biết ơn. Đây là nét đặc biệt trong nền văn hóa nước ta.
Điều răn thứ bốn trong Thập giới của Đạo Công Giáo
Điều răn thứ bốn trong mười điều răn đã viết: "Hãy thảo kính cha mẹ". Lòng tôn kính, hiếu thảo đối với cha mẹ phát xuất từ sự biết ơn đối với các bậc sinh thành, đã nuôi dưỡng, giáo dục con cái, giúp con cái lớn lên về tầm vóc, khôn ngoan và ân sủng: "Hãy hết lòng tôn kính cha con, và đừng quên ơn mẹ đã mang nặng đẻ đau. Hãy luôn nhớ công ơn dưỡng dục sinh thành, công ơn ấy con lấy chi đáp đền cho cân xứng?" (Hc 7, 27-28). Lòng hiếu thảo được bày tỏ qua sự khôn ngoan và vâng phục chân thành "Con khôn giữ lời cha nghiêm huấn, kẻ nhạo báng chẳng nghe lời sửa dạy" (Cn 13, 1). Điều răn thứ tư còn cho những người con đã trưởng thành biết trách nhiệm của họ đối với cha mẹ, về vật chất cũng như tinh thần, khi các Ngài già yếu, bệnh tật, cô đơn hay hoạn nạn. Lòng hiếu thảo sưởi ấm bầu khí gia đình "con cái là vinh quang của tuổi già" (Cn 17, 6) (Sách giáo lý công giáo số 2215-2219). Người công giáo vừa sống chữ hiếu theo truyền thống mà vẫn hài hòa trong việc giữ giới răn thứ bốn
Đạo Hiếu xưa và nay
Hơn bao giờ hết chữ hiếu luôn đứng hàng đầu trong văn hóa dân tộc Việt Nam. Với các tư tưởng của Khổng Tử, Lão Tử, Trang Tử và Phật Giáo, chữ hiếu luôn được trân trọng, bảo tồn và phát huy. Người Kitô hữu không chỉ có bổn phận phải thảo hiếu với tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Nhưng theo Chúa, người tín hữu còn biết ơn biết bao vị thánh đã ra đi trước, đã làm đẹp lòng Chúa và đã được tôn vinh trên bàn thờ, trên trời. Họ là những người đã xây dựng Giáo Hội. Theo Chúa người Kitô hữu không chỉ dừng lại ở đạo hiếu đối với tổ tiên, cha mẹ, thân bằng, quyến tộc mà Đạo của Chúa trải rộng vô biên, bao la. Chúa dạy: "Hãy thương yêu nhau". Đức ái của Kitô giáo bao la, vô biên và vô giới hạn. Yêu thương, yêu người không có nghĩa dừng lại trên những người thận, trên những người yêu mình, mà yêu người vì mọi người đều mang hình ảnh Thiên Chúa, họ là anh em với ta trong tư cách họ được Chúa dựng nên. Yêu người không chỉ yêu người yêu ta mà yêu ngay chính cả kẻ thù nữa. Đó là tình yêu đích thực của Kitô giáo. Tình yêu bắt nguồn từ Thiên Chúa là tình yêu. Tình yêu hy sinh, từ bỏ để làm cho người khác được hạnh phúc: "Không có tình yêunào cao vời bằng tình yêu của người hiến mạng vì người mình yêu" (Ga 15, 13). Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã làm một cử chỉ nêu gương sự hiếu thảo khi về thăm quê hương Ba Lan vào tháng 5 năm 1987: Ngài thăm mộ song thân và cầu nguyện cho cha mẹ của Ngài nơi chính phần mộ ngoài nghĩa địa.
Ngày mồng hai tết Giáo Hội dành riêng để kính nhớ Tổ Tiên-Ông Bà Cha Mẹ, xin Chúa ban cho mọi Kitô hữu biết sống hiếu thảo, xứng đáng là những người con của Đạo Tình Thương và là những người theo Chúa.
"Lạy Chúa là cha rất nhân từ, Chúa dạy chúng con phải giữ lòng hiếu thảo. Hôm nay nhân dịp đầu năm mới, chúng con họp nhau để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Xin Chúa trả công bội hậu cho những bậc đã sinh thành dưỡng dục chúng con, và giúp chúng con luôn sống cho phải đạo đối với các Ngài " (Lời nguyện nhập lễ, lễ kính nhớ tổ tiên-ông bà cha mẹ, mồng hai tết).
KÍNH NHỚ VÀ ĐỀN ĐÁP CÔNG ƠN TỔ TIÊN ÔNG BÀ CHA MẸ.
Ngày Mồng Hai Tết là ngày dành cho việc kính nhớ tổ tiên, ông bà và cha mẹ. Chúng: Tết Mồng 2–13
Ngày Mồng Hai Tết là ngày dành cho việc kính nhớ tổ tiên, ông bà và cha mẹ. Chúng ta có thể hiểu rộng ra là kính nhớ tất cả những vị tiền bối của chúng ta, những người đã có công tạo dựng nên đất nước quê hương cũng như Giáo hội Việt Nam này. Nên ngày Mồng Hai Tết là ngày thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn, "uống nước nhớ nguồn" của người Việt Nam nói chung và của người Công giáo Việt Nam nói riêng.
Kính nhớ tổ tiên ông bà cha mẹ bao hàm việc kính trọng, yêu mến, biết ơn, phụng dưỡng, giúp đỡ. Cũng có nghĩa là bảo tồn di sản văn hóa và tâm linh của các thế hệ trước và phát huy những giá trị văn hóa và đạo đức của tổ tiên, của dân tộc. Người Việt Nam bao dung và chấp nhận những khác biệt. Dân tộc Việt Nam gồm 54 sắc dân sống hài hòa với nhau trên mọi miền đất nước. Vì thế tinh thần cục bộ, phe phái, kỳ thị, phân biệt đối xử, độc quyền (dù là độc quyền yêu nước, yêu Giáo hội hay yêu con người) là không phù hợp với truyền thống bao dung của cha ông ta. Não trạng và cơ chế “xin-cho” còn tồn tại trong guồng máy chính quyền hiện nay là những cách cư xử bất hiếu với cha ông, nghịch với hương hồn các Anh hùng Liệt sĩ, các Vị Tử vì Đạo là những người đã hy sinh mạng sống mà không chút tính toán so đo. Kính nhớ tổ tiên, ông bà cha mẹ là mọi người Việt Nam phải biết chấp nhận nhau, tôn trọng nhau, tạo điều kiện cho nhau sống và đóng góp vào việc xây dựng Tổ quốc chung, chứ không phải là loại trừ nhau, gạt nhau ra ngoài lề lịch sử dân tộc. “Đoàn kết thì sống, chia rẽ thì chết”, đó là bài học xương máu của loài người, của mọi cộng đồng, mọi dân tộc.
Mồng Hai Tết – Kính Nhớ Tổ Tiên và Ông Bà Cha Mẹ (Mt 15, 1-6)
Chúa Giêsu nói: “Thiên Chúa dạy: Ngươi hãy thảo kính cha mẹ; kẻ nào nguyền rủa cha mẹ thì phải bị xử tử.”
Đối với người Việt Nam, lòng thảo kính biết ơn tiền nhân, biết ơn các bậc tổ tiên ông bà đã: Tết Mồng 2–14
Đối với người Việt Nam, lòng thảo kính biết ơn tiền nhân, biết ơn các bậc tổ tiên ông bà đã là “đạo”. Đó là đạo hiếu. Hay người ta còn gọi là đạo ông bà. Người Việt Nam đã vậy. Người Công giáo Việt Nam càng phải sống đạo hiếu lớn hơn, bởi họ có Lời Chúa dạy bảo, có chính mẫu gương thảo hiếu của Chúa Giêsu làm đối chiếu, có lề luật làm thước đo: “Thứ bốn thảo kính cha mẹ,” có giáo huấn của Hội Thánh luôn luôn nhắc nhở.
Thật đáng trách nặng lời, đáng lên án gắt gao, khi có nhiều người Công giáo coi thường cha mẹ. Nhiều người con tỏ ra xấu hổ về cha mẹ, phủ nhận cha mẹ chỉ vì cha mẹ nghèo hèn, dốt nát, không địa vị … Nhiều người con xua đuổi cha mẹ, coi cha mẹ già yếu, đau bệnh là nợ mà họ phải mang, phải gánh. Có kẻ nhẫn tâm đẩy cha mẹ vào trại dưỡng lão như trút một gánh nặng. Thậm chí nhiều người con mong cho cha mẹ chết sớm để chiếm đoạt tài sản, hoặc để rảnh nợ, để đỡ tốn tiền chữa chạy thuốc men…
Chúng ta tin rằng, những người con bất hiếu bên trên chỉ là thiểu số. Chúng ta càng tin mạnh hơn rằng, hầu như người tín hữu Công giáo Việt Nam nào cũng có lòng biết ơn và kính nhớ tổ tiên của mình. Nhất là trong bầu khí thiêng liêng như ngày đầu năm, càng làm cho các gia đình trở nên ấm cúng tình yêu giữa cha mẹ và con cái. Đó cũng là dịp đặc biệt gợi nhớ công lao của bao nhiêu bậc tổ tiên, bao nhiêu đấng sinh thành đã khuất mặt để mà tưởng nhớ, để mà cầu nguyện. Chính vì thế, trong ngày Tết, ngoài việc chuẩn bị mọi hình thức ăn Tết, người ta không quên chuẩn bị bàn thờ gia tiên cách chu đáo. Ngày đầu năm, bàn thờ gia tiên trong mọi nhà đều luôn có hoa hương nhang khói chân thành ấm cúng …
Tuy nhiên, ngoài ông bà cha mẹ dưới đất, chúng ta còn có Thiên Chúa là Cha trên trời. Người là Bậc Tổ Tiên trên mọi tổ tiên của ta. Trong ngày đầu năm, kính nhớ tổ tiên, chúng ta không quên ơn Thiên Chúa đã cho chúng ta làm người, đã ban sự sống của Người cho chúng ta. Người luôn là Người Cha tận tình yêu thương mọi con cái của mình. Vì thế, giờ đây, chúng ta biết ơn Chúa. Xin cho ngày lìa thế, chúng ta cùng tổ tiên sum họp trong nhà Cha chúng ta trên quê trời vĩnh phúc.
Lạy Chúa, nhờ lời cầu nguyện và Thánh lễ chúng con dâng lên Chúa trong ngày đầu năm, xin Chúa thương giải thoát các linh hồn ông bà cha mẹ chúng con còn đang thanh luyện nơi luyện ngục. Xin cho chúng con luôn biết thảo hiếu với ông bà cha mẹ khi ông bà cha mẹ chúng con còn sống cũng như khi đã qua đời. Amen.
Các nhà nghiên cứu tôn giáo ở Việt nam đều nhất trí cho rằng người Việt Nam, ngoài Kito: Tết Mồng 2–15
Các nhà nghiên cứu tôn giáo ở Việt nam đều nhất trí cho rằng người Việt Nam, ngoài Kitô giáo thì còn có một tôn giáo tổng hợp ba đạo: Đạo Lão,Đạo Khổng và Đạo Phật. Đó là tam giáo hoà đồng.Một cách giản lược có thể nói rằng:
- Về phương diện đạo lý người ta theo Phật mà tiêu biểu nhất là tin vào thuyết nhân quả và hệ luỵ của nó là thuyết luân hồi hay gọi chung là thuyết luân hồi nghiệp báo.
- Về phương diện đạo đức,người ta theo Khổng giáo lấy tam cương ngũ thường cho căn bản đời sống xã hội.
- Trong thực hành tôn giáo cũng như những tục lệ,người ta chịu ảnh hưởng của Lão giáo.
Ngoài những yếu tố tam giáo,mỗi người việt nam thực ra còn có một cái đạo rất gần gũi và cơ bản nhất đó là Đạo Ong Bà.Nói tới Đạo Ong Bà trước tiên chúng ta nghĩ ngay đến bàn thờ tổ tiên,tới cúng giỗ và tất cả những thực hành diễn ra ngay trong nơi sinh sống hàng ngày tại gia đình chứ không phải trong đình chùa hay thánh thất. Điều người ta lo lắng là phải có kẻ nối dõi tông đường, lo việc cúng giỗ.Cái mà người ta lo sợ khi nhắm mắt lìa đời là gặp cảnh hương khói vắng lạnh.
Mỗi gia đình dù nghèo khổ đến đâu cũng dành một chỗ riêng, thường là chỗ trang trọng nhất làm bàn thờ tổ tiên ông bà.Cái linh thiêng như vậy rất gần gũi, thân thương,đạo bất viễn nhân.Một tấm lòng thành kính và tâm tình biết ơn những bậc sinh thành.Đạo Ong Bà tiếp nối Đạo Hiếu.Tổ tiên ông bà cha mẹ chúng ta không chết nhưng là khuất núi, là khuất bóng, là sang bên kia thế giới, là xuống suối vàng, là quy tiên chầu trời. Vì tổ tiên ông bà không mất hoàn toàn hiện hữu nhưng vẫn còn hiện diện đâu đó nên phải lo sao cho trọn đạo với các ngài.”Sự tử như sự sinh”,phải đối xử với các ngài như khi các ngài còn sống hay nói đúng hơn như các ngài vẫn sống.Bởi thế mà có việc cúng bái “Sống Tết chết giỗ”.Giỗ đây là một cách tết ông bà tổ tiên.Bởi đó người Việt nam bao giờ cũng đi thăm mồ mả ông bà cha mẹ vào dịp giỗ, dịp Tết Nguyên Đán.Bao người đi xa cũng về với gia đình.Con cháu đi mừng thọ dâng lễ vật cho ông bà cha mẹ.
Người Việt nam cho rằng con người chỉ thực sự hạnh phúc khi cùng chia sẽ hạnh phúc đó với những người thân yêu nhất của mình.Bởi vì kinh nghiệm ở đời này cho thấy con người chỉ được hạnh phúc trong một gia đình hoà thuận đầm ấm.Quan niệm “Đa tử đa tôn đa phú quý” một gia đình đông con nhiều cháu là phúc lộc trời ban cho, đó là một truyền thống ngàn đời của dân tộc Việt nam chúng ta.
Người Việt nam cũng nặng tình với nơi chôn nhau cắt rốn,”Sống chết có nhau”. Vì thế kẻ sống người chết tuy có khuất hình khuất bóng nhưng không xa cách mà vẫn hiện diện bên nhau trong yêu thương tưởng nhớ và trong những hành vi tôn kính cụ thể.Đặt một bức ảnh trên bàn thờ; sắp một đĩa trái cây;thắp một nén nhang;những cử chỉ đó chưa phải là đã có tính cách tôn giáo theo quan niệm của Tây phương nhưng đó lại là bước đầu cũa tôn giáo.Niềm tin và cử chỉ ấy đặt con ngưởi vào trong tương quan với cái bên kia của cuộc đời.
Nền tảng của Đức Hiếu Thảo là “ Muôn vật gốc ở Trời,con người gốc ở Tổ”, ” Hiếu là cái gốc của Đức”.Người ta có một trăm nết nhưng hàng đầu là hiếu.Chưa từng có người hiếu thảo nào lại bất trung, cũng như chưa từng có người hiếu thảo nào lại bất nhân.
Cốt tuỷ của Hiếu là phải bắt đầu bằng: Tôn kính cha mẹ lúc còn sống.Thờ phụng cha mẹ khi các ngài qua đời.Biết ơn cha mẹ phải được nói lên bằng đạo hạnh, bằng thờ cúng tổ tiên.Đó là nhiệm vụ thiêng liêng, là phẩm chất tối cao của con người.Càng có địa vị cao càng phải Đại Hiếu.Người lãnh đạo mà bất hiếu thì làm sao có ân nghĩa với ai !
Khởi đi từ tâm thức Đạo Hiếu của người Việt nam, các nhà truyền giáo đã hội nhập văn hoá, mang Tin mừng của Chúa thấm nhập vào cuộc sống.Đạo Hiếu gần gũi với Đạo Chúa.
Sau huấn thị “Plane compertum” của Đức Thánh Cha PIÔ XII ngày 8.12.1939,công nhận những nghi lễ thờ cúng ông bà tổ tiên ông bà ở Việt nam và các bậc anh hùng liệt sĩ, Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đã có những quy định và những giáo huấn liên quan đến việc thờ phượng ông bà tổ tiên trong sứ mạng truyền giáo tại Việt nam.
Qua các hội nghị tại Đà lạt năm 1965, tại Nha Trang 1974, HĐGMVN đã ra giáo huấn xác định 6 điểm quan trọng
1. Bàn thờ gia tiên để kính nhớ ông bà tổ tiên được đặt dưới bàn thờ Chúa trong gia đình miễn là trên bàn thờ không bày biện gì mê tín dị đoan như hồn bạch.
2. Việc đốt hương nhang đèn nến trên bàn thờ gia tiên và bái lạy trước bàn thờ gia tiên là những cử chỉ thái độ hiếu thảo tôn kính được phép làm.
3. Ngày giỗ được cúng giỗ trong gia đình theo phong tục địa phương,miễn là loại bỏ mê tín dị đoan.
4. Trong hôn lễ,dâu rễ được làm lễ tổ,lễ gia tiên trước bàn thờ vì đó là nghi lễ tỏ lòng biết ơn hiếu kính trình diện với ông bà.
5. Trong tang lễ được vái lạy,đốt nến xông hương trước thi hài người quá cố để tỏ lòng tôn kính người đã khuất.
6. Được tham dự nghi lễ tôn kính vị thần hoàng để tỏ lòng cung kính biết ơn những vị có công với dân tộc, ân nhân của dân làng.
Người Kitô hữu càng phải sống Đạo Hiếu hơn vì điều răn thứ bốn đã dạy: Hãy thảo kính cha mẹ.Chính Chúa Giêsu đã hai lần trưng dẫn và xác nhận điều răn này.
Thảo kính cha mẹ là do mầu nhiệm sự sống.Cha mẹ là người cộng tác với Thiên Chúa trong mầu nhiệm này và cha mẹ có trách nhiệm quan trọng về con cái trước mặt Chúa.
Tinh thần kính trọng bên trong cần phải được diễn tả qua những cử chỉ bên ngoài.Nhiều người con tỏ ra xấu hổ về cha mẹ mình, phủ nhận cha mẹ mình chỉ vì họ nghèo hèn.Có khi còn dùng lời lẽ xúc phạm để nói với cha mẹ.,đối xử với cha mẹ cách khinh miệt như đưa cha mẹ vào viện dưỡng lão để rảnh nợ tang bồng.Chống lại cha mẹ đó là tội bất hiếu.
Ngày Mồng Hai Tết,Giáo hội mời gọi con cái mình kính nhớ tổ tiên ông bà cha mẹ.Giáo hội mời gọi con cái mình sống Đạo Hiếu.Tình yêu của con cháu đối với ông bà cha mẹ trước hết phải là một tình yêu mang sắc thái của lòng biết ơn.Mỗi người con trong gia đình sống vâng phục, sống yêu mến biết ơn cha mẹ sẽ tạo nên sự ấm êm cũng như nâng cao thanh danh của gia đình. Các giáo xứ tổ chức tặng quà chúc thọ các cụ ông, cụ bà trong thánh lễ Mồng Hai Tết, điều này thật ý nghĩa, có giá trị giáo dục con cháu sống hiếu thảo.Thánh lễ cũng được cử hành nơi nghĩa trang giáo xứ ngày Mồng Hai tết.Người sống, kẻ chết gặp nhau trong yêu thương tưởng nhớ trong mầu nhiệm hiệp thông của giáo hội.
Chính từ cha mẹ tổ tiên ông bà mà người việt nam có thể và đi xa hơn, lên cao hơn tới chốn trời cao siêu nhiên huyền bí của cõi linh thiêng của thần thánh.Từ đó tìm đến với Đấng là nguồn gốc mọi gia tộc trên tời dưới đất.
Đạo Ong Bà, Đạo Hiếu không những chẳng đối nghịch, chẳng cản trở đối với Đạo Thiên Chúa mà còn là một điểm tựa,một bước khởi đầu thuận lợi,một lối đi dễ dàng và gần gũi nhất có thể đưa con người đi vào Đạo Thiên Chúa.
Tình yêu và lòng yêu mến biết ơn đối với ông bà cha mẹ càng làm cho người tín hữu hướng về Thiên Chúa là nguồn gốc mọi gia tộc trên trời dưới đất.
1Bàn thờ tổ tiên - 1 Trống đại – 1 chiêng 1 Giới thiệu viên ( Xướng ngôn viên) 1 Nghi lễ viên ( Lễ sinh) áo thụng khăn đóng 1 chủ sự ( Người đọc văn tế) áo thụng khăn đóng 2 giúp lễ ( Thiếu nhi) áo giúp lễ khăn đóng 8 dâng lễ vật ( Nữ: Ao dài,khăn đóng – Nam: Khăn đóng, áo thụng) Lễ nghi cử hành sau lời nguyện hiệp lễ
A. MỞ ĐẦU: ( Tất cả ổn định ở hàng ngũ ở cuối nhà thờ)
Hằng nămvào dịp Tết Nguyên Ịán,con cháu quây quần mừng tuổi ông bà cha mẹ,tưởng nhớ tổ:Tết Mồng 2–16
Lời giới thiệu: ( XNV) Hằng nămvào dịp Tết Nguyên Đán,con cháu quây quần mừng tuổi ông bà cha mẹ,tưởng nhớ tổ tiên,các bậc sinh thành đã an giấc ngàn thu.Trước là để bày tỏ tấm lòng thành kính mến yêu,sau là dâng lễ chúc mừng tuổi thọ và cầu xin ơn trên ban phước. Hôm nay trong bầu khí tưng bừng đón xuân mới Mậu Tý,con cháu trăm họ trong giáo xứ …………………… thân yêu thành kính tỏ bày mối tình con thảo với ông bà cha mẹ và các bậc tổ tiên còn sống cũng như đã an giấc yên nghĩ. Với những món quà khiêm tốn tượng trưng,qua nghi lễ gia tiên đơn thành,con cháu xin cúi đầu tạ tội vì những lỗi lầm đã qua,đồng kính dâng lên tổ tiên,ông bà cha mẹ và các Bô lão tâm tình hiếu thảo và lòng kính yêu,niềm tri ân sâu xa.Lễ gia Tiên bắt đầu. ( Một hồi chiêng trống dài,cac đoàn hát một bài ca vui xuân,đoàn nghi lễ từ cuối nhà thờ tiến lên theo thứ tự: 4 đôi lễ vật - lễ sinh - giúp lễ - Chủ sự. Tất cả đứng thành hàng ngang ở bậc cung thánh,bái đầu, lễ sinh lên giảng đài)
B. CHÍNH LỄ.
Kính thưa cộng đoàn Cây có cội nước có nguồn,con người có tổ có tông.Khởi đầu năm mới,chúng ta tưởng nhớ đến các bậc tiền bối đã có công với xứ sở,với non sông đất nước.Là những người đi trước, các Ngài đã dẫn đường chỉ lối cho chúng ta.Trải qua mọi thờiđại,các Ngài đã để lại một gia tài công đức vô cùng quý báu.Nào là công đức sinh thành dưỡng dục.Nào là bao tấm gương anh dũng.Nào là tình thương lai láng như bể khơi.Nào là cuộc sống thánh htiện muôn đời ngời sáng. Do đó, uống nước phải nhớ nguồn, ăn quả phải nhớ kẻ trồng cây.Chúng ta đây,con bầy cháu đống,đừng chỉ đánh trống khua chiêng,nhưng phải gắng giữ cho vuông tròn đạo hiếu,sớm chiều trong tư tưởng lời nói việc làm cần thể hiện lòng kính mến biết ơn đối với các bậc tổ tiên đã khuất và đối với ông bà cha mẹ, với các Bô lão …
(Kính mời cộng đoàn đứng lên nghe Lời Chúa) LỜI CHÚA: ( Hc 44,17-8;11-15) Lời Chúa trong sách Đức Huấn Ca: tôi muốn ca tụng những người nhân đức,cha ông chúg ta đời đời kế tiếp.Sinh thời hết thảy họ được tôn trọng và được hiển dương ngày ngày đời họ.Trong họ có những người đã lưu lại tên tuổi,thiên hạ còn ngợi khen nhắc đến.Nơi giòng giống họ phúc ấm bền lâu,cơ nghiệp của họ truyền lại hết đời con đến cháu.Trong giao ước của họ,giòng giống của họ sẽ đứng vững,và nhờ họ,con cháu họ sẽ trung kiên,ký ức của họ sẽ lưu truyền vạn đại,đức nghĩa của họ sẽ không hề bị lãng quên.Thân xác của họ được chôn cất bình an.Tên tuổi của họ sẽ sống đời này qua đời nọ.Sự khôn ngoan của họ cộng đoàn truyền tụngvà công hội thuật lại lời ngợi khen của họ.Đó là Lời Chúa.
ĐÁP CA: Ca đoàn hát bài: Cây có cội nước có nguồn.
VĂN TẾ: Văn tế kính dâng ông bà tổ tiên,cha mẹ, cùng các cụ ông cụ bà.
( Một hồi chiêng trống ngắn, 2 giúp lễ rước chủ sự đến bàn thờ tổ tiên) Ghi Chú:
* Văn tế đọc theo cung giọng. Trong khi đọc có đệm chiêng trống. * Dấu hiệu 1: 1 tiếng trống,1 tiếng chiêng. * Dấu hiệu 3: 3 tiếng trống, 3 tiếng chiêng ( 2 tiếng trước liền nhau) * Dứt bài văn tế,một hồi trống chiêngdài. VĂN TẾ Chúc mừng Bô lão – Kính bái ông bà – cúi chào cha mẹ Nhân ngày thánh hoá – lão bà lão ông – Mồng Hai Quý Mùi Con cháu quây quần – đền ơn đáp nghĩa – Cha mẹ ông bà XNV: CÚC - CUNG – BÁI ( 3) Đoàn con kính cẩn cúi đầu – Ghi ơn tưởng nhớ – Tình sâu nghĩa nặng Công sinh thành như núi Thái sơn – Nợ tình thương biển khơi chan chứa Dẫu cho ngày tháng thoi đưa – Tựa bóng câu ngang cửa Nhâm Ngọ đi qua – Quý Mùi bước tới XNV: CÚC – CUNG – BÁI Xuân đến xuân đi,lòng hiếu thảo làm sao quên được ( 1).Bao ân tình lớn lao,dù cho sông chảy núi mòn,tình con sau trước vẫn còn thiết tha (3)-Kẻ gần người xa,họp mặt sum vầy.Con bầy cháu đống tiến về nơi đây,chúc thọ ông bà,mừng tuổi mẹ cha ( 1). Thành kính dâng lên một bài trường ca tán dương công đức (3).Các bậc hiền nhân để lại thế trần,công ơn trời bể (1).Hỡi đàn con cháu thế hệ mai sau,quyết cùng nhau đáp đền (3).Cha ông khóc đừng quên an ủi.Bô lão vui chia sẽ ngọt bùi.Kính tôn bậc già lão,hiếu thảo cùng mẹ cha(1).Tận tuỵ với ông bà,quyết một lòng chung thuỷ giữ trọn hiếu trung (3).Đến ngày cùng tháng tận,ai cũng một lần ra đi (1).Thi hài đem chôn cất,tống táng thật tươm tất,lo mã đẹp mồ yên (3).Kính mong cho ơn trên xuống phước cho kẻ trước người sau(I).Con cháu là gia sản châu báu,giòng giống trung hậu dài lâu vạn kiếp. ( Một hồi chiêng trống ngắn,chủ tế và 2 giúp lễ bái đầu,lùi ra sau 2 bước,chuẩn bị nhường chỗ cho đội dâng lễ vật)
CA ĐOÀN HÁT BÀI: ƠN NGHĨA SINH THÀNH
C. KẾT THÚC ( XNV ):
Kết thúc lễ gia tiên hôm nay là phần dâng lễ vật.Đoàn con cháu cúng con,kính dâng lên ông bà tổ tiên,cha mẹ và các Bô lão những lễ vật tượngtrưng: Trầu rượu – Bánh Tết –Hoa quả và những nén hương. DÂNG TRẦU RƯỢU ( XNV): Miếng trầu là đầu câu chuyện.Ly rượu nồng hâm nóng tâm can.Có trầu có rượu sầu buồn tan biến. CÚC – CUNG – BÁI ( 3) THÀNH KÍNH DÂNG LÊN (3) – Cơi trầu khay rượu tượng trưng lòng thảo hiếu của con cháu đối với ông bà cha mẹ. DÂNG BÁNH TẾT (XNV): Bổn phận con cháu kính tôn thảo hiếu,sớm hôm biết khéo lo liệu,có cơm ngon canh ngọt cho ông bà cha mẹ.Ở gần nhà năng lui tới viếng thăm,sống xa nhà gởi quà gởi bánh. CÚC – CUNG – BÁI (3)THÀNH KÍNH DÂNG LÊN (3). DÂNG HOA QUẢ (XNV): Hoa quả, tượng trưng cho bao lao công khó nhọc,mồ hôi nước mắt,bao hy sinh vất vả mà ông bà cha mẹ,các bậc tiền bối đã dâng hiến cho con cháu và bao đời mai hậu. CÚC – CUNG – BÁI (3) THÀNH KÍNH DÂNG LÊN (3) DÂNG HƯƠNG KHÓI (XNV): Con cháu thảo hiếu luôn biết điều.Sớm hôm an ủi vỗ về,đừng để ông bà cha mẹ nay phiền muộn mai lo lắng.Khi ông bà cha mẹ qua đời,nhớ lời trăn trối mà thực thi.Sớm tối cầu nguyện,lại lo lắng cho các Ngài mồ yên mã đẹp,nhang khói phân minh. CÚC – CUNG – BÁI (3)THÀNH KÍNH DÂNG LÊN (3)
XNV. Lễ gia tiên đến đây đã kết thúc.mời cộng đoànđứng lên đón nhận Phép lành cuối lễ.
Theo truyền thống tốt lành của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam, ngày mồng hai tết là ngày:Tết Mồng 2–17
1. Theo truyền thống tốt lành của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam, ngày mồng hai tết là ngày con cháu kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Đặt ngày truyền thống này vào mồng hai tết là có ý nghĩa đặc biệt đối với những người con cháu như bạn và tôi, bởi vì ngày hôm qua –ngày đầu năm mới- mọi người cùng nhau vui vẻ chúc tết nhau, thì cũng có những gia đình mà năm ngoái cha mẹ cùng với con cái cháu chắt vui tết, nhưng năm nay đã không còn nữa, niềm vui tết được bộc lộ bên ngoài cùng với nổi niềm thổn thức trong lòng vi cha mẹ, người thân đã không còn vui tết với con cháu, với anh chị em của mình...
Ngày hôm nay –mồng hai tết- nhà thờ vẫn rộn ràng vui tươi, người người vẫn đến nhà thờ với tâm trạng bồi hồi xúc động, họ dâng thánh lễ thật sốt sắng với hồi tưởng về tổ tiên, ông bà cha mẹ và những người thân đã qua đời của mình. Với niềm tin sâu xa vào Chúa Giê-su Ki-tô phục sinh, họ tin tưởng rằng, niềm vui tết của họ chỉ là tạm bợ, là hình bóng của niềm vui vĩnh cữu trên thiên đàng mà tổ tiên, ông ba cha mẹ và những người than đang hưởng thật là niềm vui vẻ đích thực, bất tận và hạnh phúc viên mãn.
2. Ngày hôm nay, có những người con tuy vui tết, nhưng vẫn cứ ân hận vì mình đã không lo chu toàn bổn phận chữ hiếu với cha mẹ mình, bây giờ cha mẹ không còn nữa; ngày hôm nay, có những người con dìu dắt cha mẹ già lọm khọm bước lên bực cấp nhà thờ để dâng lễ, hình ảnh này làm cho những người làm con cái cảm động và thấy mình cần có trách nhiệm hơn nữa đối với song thân sinh thành dưỡng dục mình.
Chúa Giê-su dựa vào điều răn của Thiên Chúa để bác bỏ luận điệu thảo kính cha mẹ cách hời hợt của người Pha-ri-sêu, bởi vì họ cho rằng dâng cúng cho đền thờ là đã làm tròn bổn phận thào kính cha mẹ, họ trích dẫn truyền thống để vi phạm hủy bỏ lời của Thiên Chúa. Ngày hôm nay cũng còn có những người con như thế: cứ cung phụng cho cha mẹ tiền bạc rồi cho đó là thảo hiếu cha mẹ, nhưng không hề về thăm hay hỏi han cha mẹ mạnh khỏe ra sao ? Đó không phải là thảo hiếu mà là bố thí cho cha mẹ mình.
3. Mồng Hai Tết là ngày linh thiêng của người Ki-tô hữu, ngày mà bất kỳ người con nào cũng không được phép quên cha mẹ đã qua đời của mình, ngày mà mỗi đứa con –dù tóc đã bạc, răng đã long- phải để cao bổn phận làm con của mình cho thế hệ mai sau được biết, để thế hệ này qua đi, thì còn thế hệ kế tiếp sẽ làm công việc đền ơn báo nghĩa này trong ngày thứ hai của năm mới.
Mồng Hai tết cũng là ngày các anh chị em cháu chắt trong gia đình (dù ở nơi xa) quây quần lại cùng nhau tham dự thánh lễ cầu nguyện cho tổ tiên ông bà và cha mẹ đã qua đời, cũng là để anh chị em nhớ lại những lời nói và hành động của cha mẹ mình khi còn sống, để noi theo, bắt chước và cầu nguyện cho các ngài.
Bạn thân mến,
Ngày mồng Hai tết, người Trung Quốc (gồm cả Taiwan) không có truyền thống kính nhớ tổ tiên ông bà cha mẹ đã qua đời, nhưng họ có một truyền thống rất tốt đẹp là: tất cả những người con gái đã xuất giá (lấy chồng) đều cùng với chồng và con trở về nhà cha mẹ ruột của mình, để cùng ăn cơm, cùng vui tết, cùng chúc tuổi cha mẹ, đó cũng là một cách báo hiếu của con gái đã lấy chồng.
Bạn và tôi hãy dâng một lời cầu nguyện lên Thiên Chúa để cầu nguyện cho linh hồn tổ tiên ông bà cha mẹ đã qua đời, để ngày Xuân của chúng ta không vắng bóng những người thân thương, đó cùng là cách báo hiếu của chúng ta vậy.
Mỗi năm vào ngày mồng hai tết, Giáo Hội luôn dành một ngày để con cái cháu chắt có dịp: Tết Mồng 2–18
Mỗi năm vào ngày mồng hai tết, Giáo Hội luôn dành một ngày để con cái cháu chắt có dịp báo hiếu tưởng nhớ tới ông bà tổ tiên.Đây là hình thức rất có ý nghĩa, Giáo Hội giúp mỗi người còn được diễm phúc sống dưới trần gian này hiểu được thế nào là công lao của ông bà tổ tiên. Có tổ tiên, có ông bà mới có cha mẹ rồi mới có chúng ta: đây là một điều hiển nhiên ai cũng phải hiểu và cảm nghiệm một cách sâu sắc công ơn trời biển của tổ tiên ông bà, của cha mẹ vv…” Công cha như núi Thái Sơn. Nghĩa Mẹ như nước trong nguồn chảy ra “, ca dao Việt Nam quả có lý khi đề cập tới nghĩa vụ của con cái đối với mẹ cha. Do đó, hôm nay, mọi người dâng thánh lễ này cầu nguyện cho các bậc sinh thành rất hợp với truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam chúng ta, đồng thời cũng rất thực tế với dạy của Chúa Giêsu trong đoạn Tin Mừng của thánh Matthêu.
CUỘC TRANH LUẬN GIỮA CÁC NGƯỜI PHARISÊU, CÁC KINH SƯ VÀ CHÚA GIÊSU:
Trong đoạn Tin Mừng thánh Matthêu xoay quanh cuộc tranh luận của Đức Giêsu với các người Pharisêu, các Kinh sư về bổn phận của con cái đối với cha mẹ. Đối với các người Pharisêu, các kinh sư họ cho rằng theo lời của tiền nhân thì tất cả những gì họ làm cho cha mẹ đều là tế phẩm dâng lên Thiên Chúa, do đó, họ làm như thế là vừa đủ rồi, không cần phải thờ cha kính mẹ nữa. Người Pharisêu và Kinh sư giới hạn bổn phận con cái dựa trên hoàn toàn vật chất, một nghĩa vụ vật chất được họ gán cho nghĩa vụ đạo đức. Đối với Đức Giêsu, Ngài nhắc nhở cho các Pharisêu, các Kinh sư và mọi thế hệ, mọi người chúng ta rằng: ” Ngươi hãy thờ cha kính mẹ, và kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử “.Ngay trong điều răn thứ bổn của thập giới cũng viết:” Thảo kính cha mẹ “. Như thế rõ ràng Thiên Chúa dạy con người phải thảo hiếu với mẹ cha không chỉ dừng ở của cải vật chất nhưng phải hiếu thảo bằng cả tấm lòng yêu thương, tôn kính, mến yêu đến nỗi ai nguyền rủa cha mẹ tức là đụng đến nhân phẩm, đụng đến quyền làm người của cha mẹ, thì phải bị xử tử. Chính vì thế, lập trường của Chúa Giêsu hoàn toàn khác với người Pharisêu và các Kinh sư. Chúa Giêsu mở ra một giá trị mới, một đạo hoàn toàn dựa trên tình thương.
VẤN ĐỀ HIẾU THẢO BỊ LUNG LAY:
Nếu lược qua các nơi, các nước chúng ta như nhận ra được cái yếu của nhiều gia đình. Bởi vì đời sống của nhiều gia đình hiện nay đang vấp phải khủng hoảng về đức tin, về đạo lý, Nhiều con cái chỉ dừng trên nghĩa vụ, bổn phận lo lắng cho cha mẹ của cải vật chất, mà quên đi cha mẹ còn phải được kính trọng và yêu mến. Vật chất chỉ là giá trị bề ngoài nhưng chính giá trị tinh thần, giá trị đạo đức mới quan trọng cho đời sống cha mẹ. Ngày nay có nhiều gia đình con cái đối với cha mẹ không ra làm sao cả. Nên, giá trị đạo đức bị đảo lộn, con cái coi vật chất là trên hết, có nhiều đứa con đặt tiền tài trên nghĩa vụ làm con.Ở nhiều nước văn minh có nhiều gia đình con cái sẵn sàng gửi cha mẹ vào các nhà dưỡng lão đầy đủ tiện nghi nhưng lại thiếu thái độ”thờ cha kính mẹ “ theo ý của Thiên Chúa là “ Hãy thảo kính cha mẹ “.Các Giám mục Việt Nam trong năm 2007 và 2008 đã ra hai thư mục vụ nói về gia đình. Điều này nói lên sự quan trọng của nền tảng gia đình. Thư mục vụ của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam năm 2008 viết về gia đình Nagiarét: ” Các Ngài là những bậc cha mẹ gương mẫu, luôn biết đón nhận thánh ý Chúa và đem ra thực hành. Trong gia đình Nagiarét mọi thành viên đều tôn trọng nhau, mong muốn cho nhau điều tốt và cùng nhau thực hiện ý của Cha trên trời. Thánh Giuse và Đức Maria là những nhà giáo dục tài giỏi đã chu toàn sứ mạng được trao phó trong sự khôn ngoan và trung tín. Xin các Ngài chuyển cầu và luôn phù trợ cho các gia đình chúng ta”.Gia đình thánh gia là gia đình gương mẫu cho mọi gia đình bởi vì Chúa luôn hiếu thảo đối với thánh Giuse và mẹ Maria.
ÁP DỤNG VÀO ĐỜI SỐNG:
Cha mẹ là người sinh ra chúng ta, chúng ta phải hết lòng tôn kính, yêu thương cha mẹ. Ai cũng có cha có mẹ. Cha mẹ sinh ra chúng ta, cha mẹ nuôi dưỡng chúng ta, chúng ta phải hết lòng hiếu thảo với cha mẹ. Chúa nói: “ Hãy thảo kính cha mẹ “. Bổn phận của con cái là nuôi dưỡng, thăm hỏi khi cha mẹ còn sống, lúc qua đời phải xin lễ, cầu nguyện cho cha mẹ.
Lạy Chúa Giêsu, xin cho chúng con hiểu được rằng Chúa cũng có một gia đình, có cha có mẹ, Chúa đã hiếu thảo với cha mẹ, xin cho chúng con luôn biết báo đáp mẹ cha. Amen.
Ngày xuân nhớ về tổ tiên, ông bà, cha mẹ là lẽ thường tình của đạo làm con. Vì “Công cha như Tết Mồng 2–19
Ngày xuân nhớ về tổ tiên, ông bà, cha mẹ là lẽ thường tình của đạo làm con. Vì:
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ kính mẹ cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”.
Việc nhớ về tổ tiên không dừng lại ở hành vi thắp lên nén hương để tò lòng tôn kính, mà còn nhìn nhận công ơn lớn lao tựa như cù lao chín tầng mà các ngài đã làm cho chúng ta.
Thực vậy, có ai đó nói rằng:
Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ.
Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha.
Mẹ là nải chuối, buồng cau, là xôi nếp mật, là đường mía lau. Mẹ là sự ngọt ngào mà trời đã ban cho con. Mẹ là gió mát mang lại cho con niềm vui và hạnh phúc. Đó là lý do mà người ta dám khẳng định: “Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ”. Không ai tốt bằng mẹ, được hiểu rằng: không ai dám cho đi cả cuộc đời vì hạnh phúc của chúng ta bằng mẹ. Không ai tốt bằng mẹ, vì tình yêu của mẹ dành cho con không so đo tính toán, không cho đi lấy lại mà luôn nhân ái và vị tha. Còn tình cha tuy không ngọt ngào như tình mẹ, nhưng lại như núi non cao vời, luôn là điểm tựa, sự nâng đỡ vững chắc cho con vào đời. Cha đã cho con những giọt mồ hôi trên cánh đồng. Cha đã cho con những lao nhọc khi kiếm tìm miếng cơm manh áo cho đàn con. Vì vậy mà “gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha”. Cha đã gánh cả cuộc đời con. Cha đã gánh trên vai mình cả gia đình để tiến bước qua những thăng trầm của cuộc đời. Chính tình yêu mênh mông như trời bể của cha mẹ mà người ta nói rằng:
Nước biển mênh mông không đong đầy tình mẹ.
Mây trời lồng lộng không phủ kín công cha.
Tần tảo sớm hôm mẹ nuôi con khôn lớn.
Mang cả tấm thân gầy cha che chở đời con.
Thật hạnh phúc cho những người con sinh ra trong một mái ấm gia đình có cha, có mẹ hạnh phúc yêu thương nhau và biết hy sinh vì đàn con. Chính vì tình yêu to lớn như trời bể của cha mẹ thì phận làm con phải thảo hiếu. Phận làm con phải vâng phục kính yêu cha mẹ mình. Phận làm con phải luôn làm vui lòng mẹ cha. Vì vậy,
“Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc.
Đừng để buồn vương lên mắt cha”
Bên cạnh niềm vui của những gia đình êm ấm có cha mẹ thuận hoà, biết hy sinh cho con cái, thì vẫn còn đó những mảng tối đang che kín trên cuộc đời những người con bất hạnh. Đó là những tuổi thơ bị đánh cắp bởi sinh ra trong một gia đình thiếu vắng tình yêu thương của cha, của mẹ.
Trong năm vừa qua, những ai quan tâm đến đạo đức các gia đình không khỏi lo lắng cho sự xuống cấp trầm trọng về đạo đức làm cha, làm mẹ, về nhân cách và trách nhiệm của cha mẹ với con cái. Có bà mẹ đã đang tâm bán trinh của cả hai đứa con gái mình. Dù rằng nó đã từng van lơn mẹ, nhưng bà mẹ vẫn tìm muôn nghìn cách, kể cả đe doạ để bán đời con. Có những người cha, người mẹ thiếu trách nhiệm và lười biếng đã đẩy những đứa con tội nghiệp chưa qua tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới” phải bươn chải vào đời để kiếm tiền phục vụ cha mẹ trong các việc: ăn xin, bán vé số, nhặt bọc.. . Có những người cha chưa một lần vỗ về con, chỉ có roi và hình phạt, bạo hành triền miên. Có những người mẹ chưa một lần dành phần ngon cho con, chỉ có sự vụng về thiếu yêu thương, chăm sóc của tình mẫu tử luôn hy sinh cho đàn con.
Năm nay với chủ để “giáo dục gia đình theo giáo huấn của thánh Phao-lô tông đồ”. Giáo hội mời gọi các thành viên trong gia đình hãy lấy đức ái mà đối xử với nhau. Đức ái luôn bao dung, nhẫn nại và tha thứ. Đức ái sẽ giúp người ta biết đặt quyền lợi gia đình lên trên lợi ích cá nhân. Đức ái sẽ giúp mỗi thành viên sống có trách nhiệm với gia đình. Đức ái là nhịp cầu cảm thông, gần gũi giữa các thành viên trong gia đình. Đức ái sẽ mang lại hạnh phúc và an bình cho các gia đình.
Ước mong cho những ngày xuân sẽ mang lại cho các gia đình bầu sinh khí mới ngập tràn yêu thương. Ước mong cho ngày xuân mãi ở lại trên mỗi gia đình. Ngày xuân của đoàn tụ. Ngày xuân của yêu thương, hợp nhất và chia sẻ. Nguyện xin Chúa xuân ban cho các gia đình một mùa xuân yêu thương và một năm hạnh phúc. Amen
Ý nghĩa cử hành Phụng vụ: Kính nhớ Tổ Tiên và Ong Bà Cha Mẹ. Thật là một chọn lựa có: Tết Mồng 2–20
Ý nghĩa cử hành Phụng vụ: Kính nhớ Tổ Tiên và Ong Bà Cha Mẹ.Thật là một chọn lựa có ý nghĩa khi Giáo hội Việt Nam cho chúng ta đọc đoạn Tin Mừng về cuộc tranh luận giữa Đức Giêsu và mấy kinh sư về việc tuân giữ và vi phạm truyền thống, trong ngày Mồng Hai Tết cổ truyền dân tộc. Ngày Mồng Hai Tết là ngày dành cho việc kính nhớ tổ tiên, ông bà và cha mẹ. Chúng ta có thể hiểu rộng ra là kính nhớ tất cả những vị tiền bối của chúng ta, những người đã có công tạo dựng nên đất nước quê hương cũng như Giáo hội Việt Nam này. Ngày hôm nay là ngày thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn, "uống nước nhớ nguồn" của người Công giáo, của người Việt Nam.
Kính nhớ tổ tiên ông bà và cha mẹ bao hàm nhiều việc: kính trọng, yêu mến, biết ơn, phụng dưỡng, giúp đỡ. Cũng có nghĩa là bảo tồn di sản văn hóa và tâm linh của các thế hệ có trước. Còn có nghĩa là phát huy những giá trị văn hóa và đạo đức của tổ tiên, của dân tộc. Người Việt Nam bao dung và chấp nhận những khác biệt. Dân tộc Việt Nam gồm 54 sắc dân sống hài hòa với nhau trên mọi miền đất nước. Vì thế tinh thần cục bộ, phe phái, kỳ thị, phân biệt đối xử, độc quyền (dù là độc quyền yêu nước, yêu Giáo hội hay yêu con người) là không phù hợp với truyền thống bao dung của cha ông ta. Vì thế não trạng và cơ chế xin-cho còn ngự trị trong guồng máy chính quyền hiện nay là những cách làm mang tính bất hiếu với cha ông, nghịch với hương hồn các Anh hùng Liệt sĩ, các Vị Tử vì Đạo là những người đã hy sinh mạng sống mà không chút tính toán so đo. Kính nhớ tổ tiên, ông bà cha mẹ là mọi người Việt Nam phải biết chấp nhận tôn trọng nhau, tạo điều kiện cho nhau sống và đóng góp vào việc xây dựng Tổ quốc chung, chứ không phải là loại trừ nhau, gạt nhau ra ngoài lề lịch sử dân tộc. Đoàn kết thì sống chia rẽ thì chết, đó là bài học xương máu của loài người, của mọi cộng đồng, mọi dân tộc.
Tưởng nhớ công ơn Tổ Tiên Ông Bà Cha Mẹ là một nét đặc biệt của văn hóa dân tộc Việt: Tết Mồng 2–21
Tưởng nhớ công ơn Tổ Tiên Ông Bà Cha Mẹ là một nét đặc biệt của văn hóa dân tộc Việt Nam. Mặc dầu truyền thống Kinh Thánh nuôi dưỡng lòng kính nhớ Tổ Tiên Ông Bà và Phụng Vụ Giáo Hội cũng dành một Thánh lễ và nhiều nghi thức cầu nguyện, cầu lễ cho tiên nhân, nhưng mãi vào bán thế kỷ 20, người Công giáo mới lãnh nhận vào nếp sống đạo và lễ nghi tôn giáo những nét tôn kính bên ngoài của người Việt Nam.
Ngày mồng 2 Tết dâng kính Tổ Tiên, cũng là một cách thánh hóa tập tục mừng Tết cùng với Tổ Tiên trong các gia đình: phải uống nước nhớ nguồn, thảo kính cha mẹ, vừa nói lại cho chúng ta mặc khải tình thương muôn đời của Thiên Chúa: do từ Ngài mọi gia tộc được có tên (Ep 3,14), bởi vì Chúa Giêsu là con của Abraham, của Ađam, của Thiên Chúa (Lc 3,34-38). Gia đình chúng ta cuối cùng bắt nguồn từ Thiên Chúa. Nói “lá rụng về cội” là nói mọi người sẽ về Nhà Cha, nơi có nhiều chỗ ở cho mọi người (Ga 14,2) xum họp một nhà với Tổ Tiên Ông Bà.
***
Anh chị em thân mến,
Truyền thống Kitô giáo Việt Nam đã dành ngày mồng 2 Tết để kính nhớ Tổ Tiên Ông Bà như muốn tạo bầu khí xum họp thân thiết giữa những người chết, để tỏ lòng hiếu thảo, biết ơn và cố gắng sống xứng đáng với công ơn của Tổ Tiên, Ông Bà.
+ Tổ tiên chúng ta là ai?
- Là con cháu trong gia tộc, Tổ Tiên chúng ta là các cha ông đã truyền lại huyết thống di sản của gia đình chúng ta.
- Là người Kitô hữu, Tổ Tiên chúng ta là những vị Thánh Tổ Phụ trong lịch sử cứu độ, đã trung thành tuân giữ Giao Ước của Thiên Chúa và truyền lại cho chúng ta ngày nay. Ai đã tin vào Đức Giêsu Kitô đều là con cháu của Abraham, là cha của những kẻ tin.
Đặc biệt, người Kitô hữu Việt Nam chúng ta còn có các Thánh Tử Đạo là những cha ông đã đổ máu ra để khai sinh Giáo Hội Việt Nam chúng ta hôm nay trong đức tin.
Tất cả những vị đó là những người chúng ta tưởng nhớ đến hôm nay, đó là những người chúng ta mang ơn về mọi mặt trong đời sống làm người và làm con Chúa.
“Công cha như núi Thái Sơn,
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”.
Công ơn các ngài như trời như biển, như thác như nguồn. Làm sao chúng ta có thể đền đáp được. Nhờ ơn các ngài, ghi công và phát huy truyền thống tốt đẹp của các ngài, đó là đền đáp công ơn và cũng chính là Đạo Hiếu.
+ Đạo Hiếu là gì?
Đối với người Kitô hữu, hiếu thảo đối với Tổ Tiên Ông Bà là một điều răn của Chúa truyền: “Con cái hãy vâng phục cha mẹ trong Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy thảo kính cha mẹ. Lệnh truyền ấy là lệnh truyền thứ nhất”. Đó là lời Thánh Phaolô nhắn nhủ chúng ta hôm nay (Ep 6,1-2).
Điều đó thật gần gũi với người Việt Nam chúng ta. Trong cuộc sống của người Kitô hữu Việt Nam, sau nghĩa vụ đối với Thiên Chúa, điều quan trọng nhất là đạo hiếu đối với Tổ Tiên Ông Bà, là điều răn đầu tiên của Đạo yêu người.
Thảo hiếu đối với Tổ Tiên Ông Bà, không phải chỉ những lúc các ngài còn sống, mà ngay cả khi các ngài đã qua đời. Bởi “người chết chỉ thực sự qua đi khi người sống không nhớ đến họ”. Hơn nữa, vì tình yêu và công ơn của ông bà cha mẹ có một cái gì trường cửu, cả khi các ngài khuất bóng. Tình yêu thương đó vẫn ở bên trong chúng ta: chính con người chúng ta là kết quả của lòng yêu thương của các ngài, và công ơn các ngài dưỡng dục. Vì thế, bao lâu chúng ta còn sống, bấy lâu chúng ta còn phải nhớ công ơn ông bà cha mẹ.
Đầu Thánh lễ, chúng ta đã cầu nguyện: Xin Chúa trả công bội hậu cho những bậc sinh thành dưỡng dục chúng ta, và cho chúng ta biết trọn niềm hiếu thảo với các ngài. Hiếu thảo khi các ngài còn sống cũng như khi các ngài đã qua đời.
Ngày nay, Giáo Hội chấp nhận cho người Công giáo được thực hiện theo hình thức Đông Phương, những nghi lễ cùng tế lễ để tỏ lòng kính nhớ và biết ơn ông bà cha mẹ. Nghi lễ cúng tế ông bà làm cho con cháu thấy gần gũi Tổ Tiên, dường như các ngài đang cảm thông với con cháu. Điều này, không có gì xa lạ với mầu nhiệm “hiệp thông các thánh” và nói lên niềm tin mãnh liệt về đời sau, đồng thời nhắc nhở con cháu biết nối tiếp sự nghiệp của cha ông: Cha ông đã ăn ngay ở lành, đã ra công tìm kiếm chân lý, con cháu sẽ tiếp tục công cuộc của các ngài, phát huy tinh thần đạo đức và truyền thống tốt đẹp của các ngài.
Cuối cùng, nếu phải biết ơn Tổ Tiên, thì chúng ta càng phải tạ ơn và tri ơn Thiên Chúa, vì chính Thiên Chúa là nguồn cội đầu tiên, Ngài đã sinh dựng nên Tổ Tiên của chúng ta –Tổ Tiên về phương diện huyết tộc cũng như Tổ Tiên về phương diện đức tin.
Chúng ta chúng ta cảm tạ Chúa đã ban sự sống cho Tổ Tiên, Ông Bà chúng ta, đã ban cho các ngài ơn huệ dư đầy, để các ngài truyền lại cho con cháu, và cho chúng ta được thừa hưởng hạnh phúc mà nhận biết, tôn thờ và phụng sự Chúa.
Trong ngày đầu Xuân hôm nay là dịp để chúng ta kính nhớ và cầu nguyện cho Ông Bà Tổ Tiên.
Xin Thiên Chúa là Đấng nhân từ vô biên, xin thương đoái đến Ông Bà Tổ Tiên chúng con và thương thứ tha những lỗi lầm thiếu sót, hầu các ngài sớm được hưởng tôn nhan Chúa, Đấng đã tạo thành các ngài.
Một trong những nét đặc sắc, tinh hoa trong đời sống tinh thần và văn hóa dân tộc Việt Nam: Tết Mồng 2–22
Một trong những nét đặc sắc, tinh hoa trong đời sống tinh thần và văn hóa dân tộc Việt Nam là lòng tôn kính, yêu thương, biết ơn cha mẹ ông bà tổ tiên. Cả một kho tàng ca dao tục ngữ, truyền thống văn hóa đề cao công đức sinh thành dưỡng dục của ông bà cha mẹ và giáo dục lòng thảo hiếu. Hiếu không chỉ là một nhân đức để rèn luyện, để sống mà là Đạo. Đạo Hiếu. Hiếu trở nên một con đường tất yếu để nên người. Hiếu thảo là đạo lý làm người, đã là người thì phải thảo hiếu mẹ cha. Thảo hiếu khi cha mẹ còn sống cũng như khi đã qua đời. Ngày tư, ngày tết việc thờ cúng ông bà tổ tiên, đón ông bà tổ tiên về ăn tết là một trong những phận vụ thiêng liêng quan trọng nhất trong gia đình. Hòa trong dòng chảy văn hóa dân tộc, với nỗ lực hội nhập văn hóa, Giáo Hội Việt Nam trong phụng vụ những ngày đầu Xuân cũng dành ngày Mùng Hai Tết để dâng lễ cầu nguyện kính nhớ ông bà tổ tiên. Vừa sống đúng truyền thống văn hóa dân tộc, vừa sống đúng lời dạy thảo hiếu của Thiên Chúa.
1. Từ hiếu với ông bà cha mẹ:
“Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Một lòng thờ mẹ kính cha, cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”.
Người ta không thể nên người, không thể là con nếu không biết thảo hiếu. “Cá không ăn muối cá ươn, con cãi cha mẹ trăm đường con hư”. Hiếu là lòng biết ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ để rồi cuộc đời người con luôn cố gắng phụng dưỡng cha mẹ khi tuổi cao, sức yếu; sống thế nào để luôn làm vui lòng cha mẹ và nỗ lực vươn lên để làm nở mặt, nở mày cha mẹ, làm rạng rỡ gia phong. Hiếu thảo do đó đi theo suốt cuộc đời làm người ở dương gian này, nên người hay không là ở thảo hiếu, động lực để phấn đấu cố gắng thành nhân, thành đạt, thành công ở đời là thảo hiếu. Hiếu với cha mẹ khi còn sống bằng việc phụng dưỡng và đời sống đạo đức làm vui lòng cha mẹ. Hiếu khi cha mẹ qua đời bằng việc lo ma chay, cúng giỗ. Từ hiếu với cha mẹ, người ta đi tới chỗ tưởng nhớ đến nguồn gốc của mình, tấm lòng hướng về ông bà tổ tiên. Trong mọi sự kiện quan trọng của đời người như hôn nhân, trong mọi biến cố vui buồn như ngày Tết luôn nhớ về ông bà tổ tiên với nghi lễ Gia Tiên, con cháu thắp hương không chỉ là tưởng nhớ mà còn là khấn xin ông bà chứng giám, hộ phù con cháu được bình an, hạnh phúc.
Hiếu là gốc của lòng nhân, của tình yêu con người phải có để nên người: “Tu đâu cho bằng tu nhà, thờ cha kính mẹ mới là chân tu”.
2. Đến hiếu với Thiên Chúa: Với người Kitô hữu đi từ lòng thảo hiếu biết ơn cha mẹ đến việc kính nhớ nguồn gốc của mình là ông bà tổ tiên, chúng ta đi tới tận nguồn cội của mọi sự là chính Thiên Chúa. Chính Ngài dựng nên chúng ta, chính Ngài dưỡng nuôi chúng ta và chính Ngài đã yêu thương cứu độ chúng ta. Thiên Chúa đã lấy tình Cha mà âu yếm đoái nhìn đến thân phận con người để nâng loài người sa ngã lên làm con cái của Ngài. Cũng chính Ngài đã dạy con người phải thảo hiếu cha mẹ. Chúa Giêsu trong lời dạy và trong đời sống đã nêu gương thảo hiếu cho mọi người. Người được Chúa Cha nhìn nhận là “Con yêu dấu, đẹp lòng Ta mọi đàng”. Chính nơi Chúa Giêsu chúng ta mới thấy trọn vẹn ý nghĩa và cách sống hiếu thảo. Thảo hiếu với cha mẹ ông bà dẫn chúng ta thảo hiếu với Thiên Chúa. Sống thảo hiếu với Chúa bằng chính lời Kinh Lạy Cha Chúa Giêsu dạy. Nơi kinh này người ta dễ dàng hiểu được rằng sự thảo hiếu làm vui lòng Chúa Cha là gì? Nếu hiếu thảo làm rạng rỡ gia phong, làm vui lòng cha mẹ, thì Chúa Giêsu cũng dạy và nêu gương cho chúng ta thảo hiếu với Chúa Cha như thế: “Chúng con nguyện Danh Cha cả sáng, Nước Cha trị đến”. Nếu thảo hiếu là biết vâng lời cha mẹ, thì Chúa Giêsu cũng dạy và nêu gương như thế: “Xin cho ý Cha thể hiện dưới đất cũng như trên trời”. Chính Người cũng thừa nhận lương thực của Người là làm theo ý Chúa Cha, Đấng đã sai Người.
3. Đi tới Năm Giáo Dục Kitô Giáo bắt đầu bằng đạo hiếu: Hiếu thảo rất quan trọng là nền tảng để sống đạo làm con trong gia đình, làm người trong xã hội và làm con cái Chúa trong Giáo Hội. Cho nên, giáo dục rèn luyện chữ hiếu rất quan trọng trong việc giáo dục con người toàn diện. Trong Năm Giáo Dục Kitô Giáo này, theo tinh thần Thư Chung của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đề nghị tiến trình giáo dục khởi đầu là chấn chỉnh môi trường giáo dục gia đình Công giáo, thiết tưởng chúng ta phải khởi sự từ chính việc giáo dục lòng thảo hiếu ngay từ trong gia đình. Ngôi trường gia đình là nơi chính yếu để giáo dục và thực hành đạo hiếu. Có thảo hiếu, vâng lời, biết ơn cha mẹ mới có thể vâng lời, biết ơn thầy cô và có như vậy mới có thể thảo hiếu với Thiên Chúa. Làm sao người ta có thể yêu mến Thiên Chúa Đấng vô hình nếu không biết yêu thương cha mẹ, ông bà của mình? Giáo dục Kitô giáo mang tính toàn diện, con người trưởng thành đòi hỏi phải đi từ gốc làm người con thảo trong gia đình. Cổ nhân cũng đã dạy: tu thân, rồi mới tề gia. Có tề gia mới có thể trị quốc bình thiên hạ. Tu thân tề gia chỉ có thể thành công nếu biết xây dựng trên đạo làm con thảo hiếu mẹ cha.
Mùng Hai Tết, Phụng Vụ, trong nỗ lực hội nhập văn hóa, mời gọi kính nhớ ông bà tổ tiên. Việc kính nhớ này chỉ thực sự có giá trị, mang lại kết quả dồi dào cho đời sống làm người, làm con cái Chúa khi đặt trên nền tảng của lòng thảo hiếu, biết ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, ông bà và của Thiên Chúa. Nhân ngày đầu Xuân, khởi đầu của một Năm Mới, khởi đầu của những nỗ lực mới, công việc mới, chúng ta cũng khởi đầu lại tinh thần thảo hiếu nơi con cháu, nơi thanh niên giới trẻ và nơi mọi người. Xin cho mọi người con biết sống thảo hiếu, vâng lời làm vui lòng cha mẹ. Xin cho mọi Kitô hữu biết sống thảo hiếu, vâng lời để làm sáng danh Chúa.
Hôm nay Mồng Hai Tết Kỷ Sửu. Hội thánh Việt nam muốn dùng ngày này cầu nguyện cho: Tết Mồng 2–23
Hôm nay Mồng Hai Tết Kỷ Sửu. Hội thánh Việt nam muốn dùng ngày này cầu nguyện cho tổ tiên, ông bà cha mẹ với mục đích nhắc nhở và khuyến khích con cháu hãy tỏ lòng hiếu kính với ông bà cha mẹ. Nhân ngày đầu năm, chúng ta hãy cùng nhau suy niệm về giới răn thứ bốn của Chúa và cố gắng đem ra thực hành trong đời sống, nhất là trong dịp đầu năm này.
I. LỜI CHÚA DẠY.
1. Điều răn thứ bốn.
Trong mười điều răn, Thiên Chúa đã dành hẳn điều răn thứ bốn nói về lòng hiếu thảo của con cháu đối với ông bà cha mẹ, trước các điều răn hướng về con người. Đây không phải là lời khuyên mà là một luật buộc phải thi hành như các điều răn khác.
Vậy hiếu kính cha mẹ là gì ? Theo giáo lý Công giáo, hiếu kính cha mẹ là phải yêu mến, biết ơn, vâng lời và giúp đỡ cha mẹ khi còn sống và đã qua đời (Theo cuốn Giáo lý Tân định). Hôm nay Giáo hội Việt nam muốn chúng ta hãy tỏ lòng hiếu kính đối với tổ tiên, ông bà cha mẹ trong cuộc sống, nhất là trong dịp Tết nguyên đán này.
2. Sách Huấn ca dạy.
Sách Huấn ca đã đề cập đến lòng hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ. Theo tác giả Ben Sira, lòng hiếu thảo đối với cha mẹ đem lại nhiều lợi ích:
- Được đền bù tội lỗi. - Được con cái cháu chắt thảo hiếu lại. - Sẽ được Chúa nhận lời.
3. Gương Chúa Giêsu.
Thánh Luca cho chúng ta biết Đức Giêsu đã làm gương cho chúng ta về lòng hiếu thảo đối với thánh Giuse và Đức Maria tại Nazareth, mặc dù chỉ bằng một câu rất vắn tắt: “Rồi Ngài theo cha mẹ trở về Nazareth và vâng lời các Ngài” (Lc 2,51)
4. Lời khuyên của thánh Phaolô.
Trong thư gửi cho tín hữu Ephêsô, thánh Phaolô khuyên bảo con cái: “Kẻ làm con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này” (Ep 6,1-3).
II. CHỮ HIẾU NGÀY XƯA.
Theo truyền thống Đông phương, chữ Hiếu được đề cao trong đời sống gia đình và ngoài xã hội, vì xã hội này chịu ảnh hưởng sâu xa nền luân lý Khổng Mạnh. Đức Khổng Tử đã dạy môn sinh của mình phải phụng dưỡng cha mẹ, quạt nồng ấp lạnh, tối sớm chăm nom:
Đức Khổng Tử viết:
”Phụ mẫu tại bất viễn du, Du tất hữu phương”.
(Cha mẹ còn sống không nên đi chơi xa, và đi đâu thì phải cho biết có nơi có chốn.)
Ngài còn đặt ra nhiều phong tục rất tỉ mỉ và phiền toái để tỏ lòng hiếu với cha me như việc ma chay, tang chế, kiêng kỵ… Ngày nay nhiều điều không còn phù hợp nữa.
Theo tục lệ ngày Tết, con cháu dù ở nơi xa xôi cũng phải về họp mặt cùng ông bà cha mẹ vì ngày này được coi là linh thiêng. Ai vắng mặt không có lý do chính đáng bị coi như là bất hiếu.
III. CHỮ HIẾU NGÀY NAY.
Xưa nay, chữ Hiếu rất quan trọng đối với người Việt nam. Theo học thuyết Khổng Mạnh, chữ Hiếu là nhân đức làm đầu của đạo con cái. Và trong các tội phạm đến cha mẹ thì bất hiếu là tội lớn nhất. Người Việt nam đã tôn phong chữ Hiếu lên thật cao, thành một đạo khi người ta nói:
Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Một lòng thờ mẹ kính cha, Chon trọn chữ Hiếu mới là ĐẠO CON.
Hai từ ngữ THỜ và KÍNH là hai từ dùng trong những việc làm của tôn giáo. Thờ kính cha mẹ là có hiếu với cha mẹ, và người ta nâng chữ Hiếu lên thành ĐẠO, đạo làm con. Do đó, chúng ta phải ý thức rằng thảo kính cha mẹ không còn là những tình cảm chủ quan tùy tiện, cũng không phải chỉ là lẽ công bằng mà là một ĐẠO. Mà lỗi đạo là phạm tội chứ không phải chỉ là một sự sơ sót.
Theo điều răn thứ bốn thì con cái phải thảo hiếu cha mẹ, nhưng ngày nay người ta coi thường điều răn này, có người cho là lỗi thời trong thời đại tiến bộ, văn minh và dân chủ này. Con cái đến tuổi khôn là đã muốn sống độc lập đối với cha mẹ, không cần sự hướng dẫn bảo ban của các ngài. Người ta quên rằng
“Khôn đâu đến trẻ, khỏe đâu đến già” (Tục ngữ)
Cha mẹ có tuổi thì già yếu thật, nhưng kinh nghiệm và khôn ngoan thì nhiều hơn tuổi trẻ. Vì thế người ta mới nói:
“Người 70 còn phải học người 71” (Tục ngữ)
Ngày nay, cha mẹ già trở nên gánh nặng cho con cái, không muốn nuôi dưỡng cha mẹ trong tuổi già. Để bớt gánh nặng, con cái chỉ việc gửi cha mẹ đến viện dưỡng lão, nếu tốt thì ít lâu gửi cho một số tiền, hay một món quà. Do đó, cha mẹ phải sống cô đơn. Thực ra cha mẹ cần tình thương hơn là tiền bạc, sự viếng thăm cần hơn của cải.
Công ơn cha mẹ như trời như bể, Con nuôi cha mẹ con kể từng ngày.
Truyện: Tờ hóa đơn.
Có một bà mẹ nọ, vì muốn khuyến khích đứa con nhỏ của mình chăm lo việc nhà, nhất là những công việc nhỏ nhặt, nên hầu như lúc nào bà cũng thưởng cho nó một món tiền nhiều ít tùy theo công việc nặng nhẹ.
Lần kia, suốt cả một tuần, bà mẹ đau liệt giường. Thế là em nhỏ phải giúp mẹ trong nhiều công việc, nhưng không thấy mẹ tính thù lao. Cuối tuần, em nhỏ viết một cái hóa đơn ghi những công tác chưa được nhận tiền thưởng gồm: xách nước 2 đồng, nấu cơm 3 đồng, giặt quần áo 5 đồng… Tất cả các thứ tính chung trong một tuần lễ là 80 đồng. Xong, em rón rén bước vào phòng, dúi tờ hóa đơn vào tay bà mẹ.
Ba phút sau, bà mẹ đưa cho em bé 80 đồng kèm theo một tờ hóa đơn khác, trong đó ghi: công sinh, công nuôi dưỡng, công dạy dỗ, công học hành, công thầy thuốc mỗi khi đau bệnh… x 10 năm: chưa có mục nào được thanh toán cả!
Cầm tờ hóa đơn trong tay, em nhỏ chợt hiểu, vội chạy vào xin lỗi mẹ.
Lại còn cách xưng hô với cha mẹ !
“Cha mẹ” hai từ ấy linh thiêng và cao quí dường nào. Thế nhưng nhiều người trong chúng ta cố ý hay vô tình quên đi ý nghĩa cao quí đó. Không ít bạn đã gọi các bậc sinh thành của mình bằng từ “ông già, bà già, ổng, bả”… thậm chí còn có bạn gọi là “ông bô, bà bô”.
Phần lớn những ngôn từ này thường phát ra từ miệng của phái nam. Tuy nhiên ở nữ cũng không kém. Chúng ta hãy nghe một bạn nữ nói: “Ông già mình chịu khó lắm. Suốt đời chỉ lo cho mình ăn học không à”! Nghe xong, thấy có điều chẳng xuôi. Có cái gì đó mâu thuẫn giữa lời nói và tấm lòng của người con ấy. Thật tội nghiệp ! Nếu cha mẹ còn trẻ măng đã bị “lão hóa” bởi chính cái miệng của đứa con mình rứt ruột sinh ra.
IV. QUYẾT TÂM CỦA CHÚNG TA.
Truyền thống của cha ông chúng ta rất coi trọng chữ hiếu. Để đánh giá tư cách của một người nào, các cụ ngày xưa thường dựa vào cách người đó đối xử với cha mẹ, anh chị em theo tinh thần “Hiếu đễ”. Thậm chí, các cụ coi việc báo hiếu còn quan trọng hơn cả việc đi tu:
Tu đâu cho bằng tu nhà, Thờ cha kính mẹ, ấy là chân tu. (Ca dao)
Mặt khác, đối với người Kitô hữu, việc thảo kính cha mẹ không chỉ là một bổn phận tự nhiên, nhưng còn là một đòi hỏi của Thiên Chúa. Nhìn lại bản thập giới, chúng ta thấy ngay sau ba giới răn nói về bổn phận của con người đối với Thiên Chúa, thì giới răn “Thảo kính cha mẹ” được đặt đầu tiên trong các giới răn nói về mối tương quan của con người với nhau. Điều đó cho thấy, việc hiếu thảo với cha mẹ là bổn phận hàng đầu của mỗi người Kitô hữu.
Trong bài Tin Mừng, Đức Giêsu cũng đã lặp lại giới răn này và khẳng định đó chính là ý muốn từ ban đầu của Thiên Chúa và con người không có quyền thay đổi, Ngài nói: “Thiên Chúa dạy: “Ngươi hãy thờ cha kính mẹ; kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử”.
Truyện: Ý kiến của tù trưởng.
Trong quyển tiểu thuyết nhan đề “Cội rễ”, tác giả E. Heili viết như sau: Ở một bô lạc bên Phi châu, người thanh niên khi đến tuổi trưởng thành sẽ được gọi là “chiến sĩ”. Tuy nhiên, muốn được mang danh hiệu này, anh phải trải qua một cuộc sát hạch, thường là thả vào rừng sâu một thời gian.
Năm ấy, có ba thanh niên đến tuổi trưởng thành và rất muốn được gọi là “chiến sĩ”. Ba chàng đã đến trình diện vị tù trưởng. Vị tù trưởng chúc mừng và hỏi người thứ nhất: “Trong một tháng qua, anh đã làm được những gì” ? Người thanh niên thưa: “Tôi đã giết được một con hổ dữ”.
Tù trưởng khen “tốt” rồi bảo anh đứng sang một bên và hỏi người thứ hai: “Trong tháng qua, anh đã làm được những gì ? Anh có giết được con hổ dữ nào không”? Người thanh niên đáp: “Thưa ngài, hổ dữ thì tôi không giết được, nhưng tôi cũng đã chém được một con trăn to”.
Tù trưởng khen “tốt”, bảo anh đứng sang một bên và hỏi người thứ ba: “Một tháng qua, anh đã làm được những gì ? Anh có chém được một con hổ dữ hay một con trăn nào không”? Người thanh niên đáp: “Thưa ngài, hổ hay trăn thì tôi không chém được”. Tù trưởng hỏi tiếp: “Thế anh làm được gì” ? Anh đáp: “Thưa tôi kiếm được một tảng mật ong to”. Tù trưởng hỏi: “Ngươi kiếm mật ong để làm gì”? Người thanh niên đáp: “Thưa ngài, tôi có mẹ già, mà nhà tôi lại nghèo, nên tôi kiếm mật ong để cho mẹ tôi bồi dưỡng”.
Nghe xong, vị tù trưởng rút con dao ra trao cho anh và nói: “Ta phong anh làm chiến sĩ, bởi là người thì phải biết sống hiếu thảo với cha mẹ”.
Hôm nay Giáo hội Việt nam kính nhớ ông bà tổ tiên nhân dịp đầu năm. Kính nhớ các tiền nhân chính là thể hiện tinh thần đạo hiếu của dân tộc Việt nam “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. Các ngài đã tận tụy nuôi dưỡng, giáo dục chúng ta nên người, đặc biệt là giúp chúng ta biết Chúa là Đấng đáng tôn thờ và yêu mến. Công ơn của tổ tiên ông bà cha mẹ đòi hỏi chúng ta phải báo hiếu bằng cách cầu nguyện cho các ngài trong ngày đầu Xuân này, đồng thời tiếp tục những gì các ngài đã làm: hãy tận tâm săn sóc dạy dỗ con cháu chúng ta nên người
Để khích lệ chúng ta tỏ lòng hiếu thảo đối với tổ tiên, ông bà cha mẹ, thiết tưởng chúng ta nên nhắc lại một câu rất hay trong sách Huấn ca: “Ai thờ cha thì bù đắp lỗi lầm, ai kính mẹ thì tích trữ kho báu”.
Dân tộc Việt Nam vốn trọng Đạo Hiếu, cho nên trong những ngày Tết vui vẻ, chúng ta vẫn không: Tết Mồng 2–24
Dân tộc Việt Nam vốn trọng Đạo Hiếu, cho nên trong những ngày Tết vui vẻ, chúng ta vẫn không quên Ông Bà Tổ Tiên của mình đã qua đời. Trong Thánh Lễ ngày Mồng Hai Tết hôm nay, chúng ta đặc biệt cầu nguyện cho các Ngài ; đồng thời cũng cầu xin Chúa giúp chúng ta sống tốt để làm các ngài được vui lòng, đó chính là cách thể hiện lòng hiếu thảo đúng nhất.
II. GỢI Ý SÁM HỐI
Chúng ta đã không hiếu thảo đủ với Ông Bà Cha Mẹ chúng ta khi các ngài còn sống.
Chúng ta không thường xuyên cầu nguyện cho những ông bà cha mẹ đã quá cố.
Chúng ta đã làm nhiều điều mà nếu ông bà cha mẹ chúng ta thấy được chắc hẳn sẽ không vui lòng.
III. GỢI Ý GIẢNG
Kính nhớ Tổ Tiên
Một nhà văn Việt Nam, về cuối đời, chắc là để cho có vẻ giống với các cây đại thụ trong khu rừng văn học nhân loại, đã tuyên bố cái gọi là "Nhân sinh quan của tôi", trong đó, có câu viết:"Đời sống tự nó vô ý nghĩa, trừ ý nghĩa truyền chủng". Vô hình trung, ông đã nhận ra một trong những ý nghĩa của cuộc đời là truyền lưu sự sống. Ông bà để lại sự sống cho cha mẹ. Cha mẹ tặng lại sự nghiệp cho chúng ta. Đến lượt chúng ta truyền lưu sự sống và sự nghiệp cho con cái. Cứ thế lưu truyền từ đời này đến đời kia.
Lòng biết ơn ông bà tổ tiên đã vun trồng cây sự sống cho thế hệ đời sau, là nội dung của phong tục thờ cúng tổ tiên, mà các dân tộc Châu Á, đặc biệt là dân tộc ta, rất coi trọng.
Thánh Augutinh cũng đã viết về sự truyền thừa các thế hệ một cách hình tượng như sau: "Các ngài thấy, các thế hệ loài người trên mặt đất cũng giống như những chiếc lá trên cành cây, luôn luôn xanh tươi. Trái đất này cũng mang những con người, như cây mang những chiếc lá. Trái đất đầy dẫy những con người kế tiếp nhau, người này chào đời, trong khi người kia vẫy tay giã biệt. Cây không bao giờ cởi bỏ bộ áo màu xanh của mình, nhưng xin hãy nhìn xuống gốc cây: các ngài đang đạp trên một tấm thẩm đầy những chiếc lá khô mục" (Enarratio in Psalmum 101).
Người tín hữu Công giáo Việt Nam nào cũng có lòng biết ơn và kính nhớ tổ tiên của mình. Bàn thờ ông bà cha mẹ nhà nào cũng luôn hoa hương nhang khói chân thành ấm cúng. Ngày xuân ngày tết lại là dịp đặc biệt gợi nhớ đến công lao các vị tiền bối trong gia đình họ mạc. Hội thánh Việt Nam đã dành ngày mùng hai tết để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Nhớ đến công lao sinh thành dưỡng dục của các ngài, chúng ta tỏ lòng biết ơn các ngài và chân thành tâm nguyện sẽ tiếp tục sự nghiệp còn dang dỡ của các ngài, lo vun trồng tươi tốt những cây non là các thế hệ đến sau, để cho cây nhân sinh của dòng họ ta mãi mãi xanh tươi và đơm nhiều hoa trái, đóng góp với sự tốt tươi chung của rừng cây nhân loại. (CgvDt, số đặc biệt Giáng sinh ‘99)
IV. LỜI NGUYỆN CHO MỌI NGƯỜI
CT: Anh chị em thân mến, Chúa đã dạy chúng ta phải luôn hiếu thảo với ông bà cha mẹ, khi các ngài còn sống cũng như khi đã qua đời. Chúng ta cùng dâng những lời cầu nguyện sau đây:
1- Hội thánh luôn khuyến khích chúng ta phải nhớ ơn ông bà cha mẹ và các ân nhân đã qua đời / Xin cho mọi người trong Hội thánh luôn làm gương cho mọi người chung quanh về lòng biết ơn đối với những người đã qua đời.
2- Truyền thống của dân tộc Việt Nam có những ngày tảo mộ, ngày giỗ, để tỏ lòng kính nhớ ông bà tổ tiên / Xin cho các nhà cầm quyền trong dân tộc luôn cổ võ và duy trì truyền thống tốt đẹp này.
3- Nhờ sự hiệp thông trong Hội thánh giữa các người còn sống với những người đã qua đời / Xin cho những người đã qua đời mà không có ai nhớ cầu nguyện cho / sớm được hưởng phúc trường sinh với Chúa.
4- Tham dự Thánh lễ là việc làm tốt đẹp nhất để cứu giúp các linh hồn còn đang phải luyện tội / Xin cho anh chị em trong họ đạo chúng ta biết sốt sắng tham dự Thánh lễ / để đền ơn trả nghĩa cho ông bà cha mẹ đã qua đời.
CT: Lạy Chúa, nhờ lời cầu nguyện và Thánh lễ chung con dâng lên Thiên Chúa hôm nay, xin Chúa thương giải thoát các linh hồn còn đang phải luyện tội / để sớm về nơi an nghỉ muôn đời với Chúa. Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô Chúa chúng con.
Đạo Hiếu Việt Nam dạy rằng: Chim có tổ. Nước có nguồn Con người có tổ có tông Có cha: Tết Mồng 2–25
Đạo Hiếu Việt Nam dạy rằng:
“Chim có tổ. Nước có nguồn Con người có tổ có tông Có cha có mẹ rồi sau có mình”.
Là con cháu Lạc Hồng ai cũng cảm thấy tình cha nghĩa mẹ như núi non cao vời, như sông sâu biển rộng. Ai cũng cảm thấy bổn phận phải sống sao cho trọn chữ hiếu. Ai cũng cảm thấy cần phải sống đển đáp ân nghĩa sinh thành vì:
“Công cha như núi thái sơn Nghĩa mẹ như nước trong nuồn chảy ra Một lòng thờ kính mẹ cha Cho tròn chữ hiếu mời là đạo con”.
Với lòng thành kính nhớ ơn tổ tiên, người Việt Nam thường đặt bát hương trước bài vị, hay di ảnh ông bà tổ tiên. Có thể nói, bát hương là một vật linh thiêng nhất trong các gia đình Việt Nam xưa. Với gia đình nghèo người ta dùng chén ăn cơm với lưng chén gạo làm thành bát hương để rồi có thể cắm vào đó vài cây nhang tỏ lòng thành kính tổ tiên. Bát hương không nói lên lời nhưng với hành vi thắp nén hương nó gửi gắm biết bao điều yêu mến tổ tiên. Với gia đình nghèo bát hương là chiếc bát đẹp nhất trong gia đình. Thế nhưng, dù cho có nghèo đến đâu, vẫn không bao giờ oán trách tổ tiên. Và cũng chẳng bao giờ vì nghèo mà quên tổ quên tông. Khi hái được trái cây đầu mùa, người dân Việt vẫn dành dâng kính tổ tiên vì “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. Đó là những hình ảnh rất đẹp của văn hoá dân tộc Việt Nam. Nó đẹp bởi vì tấm lòng tri ân thẳm sâu của con cháu đối với tổ tiên. Nó đẹp bởi vì cho dẫu có nghèo khó vẫn giữ được sạch, dẫu rách vẫn giữ cho thơm, cho nét gia phong của gia tộc được duy trì từ đời này đến đời khác. Đó là cái đẹp mộc mạc, chân chất tựa như cuộc đời chân lấm tay bùn của cha của mẹ đã lận đận lao đao nuôi con khôn lớn nên người. Cha mẹ không mong gì nơi con, chỉ mong cho con “đói cho sạch rách cho thơm”. Gia tài cha mẹ để lại cho con không đặt trên giá trị vật chất để có thể cân đo đong đếm, mà là cái đức của người làm cha làm mẹ, sống một đời lam lũ chỉ mong để đức lại cho con.
Đạo Hiếu của dân tộc Việt nam còn dạy rằng:
“sống ở trên đời cần có một tấm lòng”.
Tấm lòng nhân nghĩa thay cho mọi lễ vật dâng tặng mẹ cha. Không có tấm lòng nhân nghĩa thì mọi hình thức phô trương bên ngoài chỉ là giả dối và trống rỗng như cha ông ta vẫn nói: “Khi sống chẳng cho ăn - Đến khi thác xuống làm văn tế ruồi”.
Hôm nay ngày Mồng Hai Tết Giáo hội mời gọi chúng ta hãy dành trọn ngày này để tỏ lòng hiếu kính với ông bà cha mẹ. Vì trong đời một người, không ai có công lao với mình bằng cha mẹ. Và càng không có ai dám hy sinh một đời vì chúng ta ngoài cha mẹ. Ơn sinh thành, công dưỡng dục của cha mẹ thật lớn lao đến nỗi việc hiếu kính tổ tiên đã trở thành đạo của cả dân tộc Việt Nam:
“Tu đâu cho bằng tu nhà Thờ cha kính mẹ mới là chân tu”.
Chân tu hiểu là sống đúng với lương tri con người. Không vì tình mà quên nghĩa. Không vì tiền mà vong ân. Người chân tu phải biết sống ân nghĩa với cha với mẹ. Sống tốt với gia đình. Sống đẹp lòng mẹ cha. Đó là nền tảng đạo đức để sau này tung cánh vào đời, trở thành kẻ có ích cho người, cho đời. “Tu thân tích đức, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”
Lòng hiếu thảo, đạo làm con ấy được Thiên Chúa quy định trong giới răn thứ tư: “Ngươi hãy thảo kính cha mẹ ngươi”. Đây là giới răn duy nhất trong 10 giới răn nhận được lời chúc phúc nếu tuân giữ một cách trọn vẹn sẽ được sống lâu trên mặt đất. “Hãy thảo kính cha mẹ ngươi thì ngươi sẽ được sống lâu trên mặt đất”.
Năm nay năm “giáo dục gia đình theo giáo huấn thánh Phao-lô. Giáo hội mời gọi các gia đình sống yêu thương nhau theo lời dạy thánh Phaolo”. Hãy biết sống yêu thương nhau. Hãy biết chịu đựng lẫn nhau trong tha thứ và bao dung. Gia đình cũng cần phải có sự yêu thương và phục vụ của từng thành viên trong gia đình mới mang lại một mái ấm yên vui đầm ấm. Gia đình không có yêu thương sẽ biến ngôi nhà thành hoả ngục. Gia đình không có tinh thần phục vụ sẽ biến cuộc đời mình thành gánh nặng cho những người thân yêu trong gia đình.
Bên cạnh đó, lòng yêu thương và tinh thần phục vụ sẽ dạy chúng ta phải thảo kính cha mẹ, phải dấn thân để làm sao cho gia đình chúng ta được an khang hạnh phúc. Lòng yêu thương và tinh thần phục vụ cho tròn chữ hiếu còn là cái đức chúng ta để lại cho đời và cho con cháu mai sau: “Đời trước đắp nấm, đời sau đắp mồ”. Nếu không sống đúng với đạo làm con, thì chính mình mai sau sẽ lãnh lấy hậu quả của một cuộc đời bất hiếu vong ân vì: “sóng trước đổ đâu sóng sau đổ đó”. Amen
Theo tục lệ Việt nam, ngày Tết là ngày con cháu dù ở nơi xa cũng ...... Đồng thời.... Giáo Hội Việt Nam: Tết Mồng 2–26
Theo tục lệ Việt nam, ngày Tết là ngày con cháu dù ở nơi xa cũng xum họp cùng gia đình để chúc tuổi mới ông bà cha mẹ. Đồng thời nói lên lòng yêu mến, biết ơn của con cháu đối với các bậc tiền bối.
Giáo hội Việt nam cùng đồng hành với dân tộc cũng muốn đề cao ba ngày Tết để giúp giáo dân thánh hóa ngày Tết với ý chỉ:
* Mùng một : cầu bình an cho năm mới. * Mùng hai: kính nhớ ông bà tổ tiên. * Mùng ba: thánh hoá công việc làm ăn.
Hôm nay mùng hai Tết, Giáo hội muốn cho giáo dân tỏ lòng hiếu thảo đối với ông bà tổ tiên bằng cách dâng thánh lễ đặc biệt để cầu cho các ngài còn sống hay đã qua đời, tuy đã khuất nhưng còn luôn ở bên cạnh chúng ta.
II. ĐẠO HIẾU CỦA TA.
1. Luật của Chúa .
Hằng tuần chúng ta vẫn đọc kinh Mười điều răn Đức Chúa Trời, khi đọc đến giới răn thứ bốn , ta nhớ ngay đến nghĩa vụ phải thảo kính cha mẹ. Thảo kính cha mẹ là gì ? Thưa là phải yêu mến, biết ơn, vâng lời và giúp đỡ cha mẹ khi còn sống và khi đã qua đời. Ta phải hiếu thảo ngay cả khi cha mẹ đã qua đời, vì tuy các ngài đã khuất nhưng vẫn còn ở bên chúng ta.
2. Chữ hiếu của người Á đông.
a) Người Á đông đề cao chữ hiếu, coi như cội rễ của mọi đức. Người con bất hiếu là người con bỏ đi, và tội nặng nhất là tội “bất hiếu”.
b) Người Phật giáo cũng có một lễ riêng vào ngày rằm tháng bảy, ngày xá tội vong nhân mà ta gọi là lễ Vu lan. Ngày này, người ta có những nghi lễ đặc biết để nhớ đến ông bà tổ tiên.
c) Người ta còn có lệ “cúng cô hồn”, tặng cho các cô hồn thức ăn cho khỏi đói, một nghĩa cử cao qúi đối với những hồn cô đơn không ai nhớ tới. Bên Công giáo chúng ta gọi là cứu giúp các linh hồn mồ côi trong luyện ngục.
3. Sự tử như sự sinh.
Những người thờ cúng tổ tiên có vẻ sống gần gũi với ông bà cha mẹ đã khuất. Người ta coi “sự tử như sự sinh” (phụng dưỡng người chết cũng như người sống). Do đó, người ta khấn vái, nói chuyện với cha mẹ đã chết giống như nói chuyện với người còn sống. Họ dâng cho cha mẹ hoa quả, nén hương, thậm chí cả mâm cơm để tỏ tấm lòng thành với các ngài. Truyện : Đôi đũa thứ năm.
Bác Năm Hớn có một vợ và hai con. Chẳng may vợ mất sớm. Một hôm bác mời cha Piô Ngô phúc Hậu đến dùng cơm với bác. Trong mâm chỉ có bốn người mà sao lại thắp những 5 đôi đũa bát. Cha Hậu ngạc nhiên hỏi:”Bát đũa này dành cho ai” ? Bác trả lời:”Dành cho vợ bác”. Tuy vợ bác đã khuất nhưng bác vẫn mời vợ về cùng dùng cơm.
III. Ý NGHĨA NGÀY MÙNG HAI TẾT .
Giáo hội Việt nam luôn đồng hành với dân tộc, không những phải giữ lấy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc mà còn nâng cao lên, cho nó một ý nghĩa cao qúi. Vì thế, Giáo hội Việt nam muốn dùng ngày mùng hai Tết để chúng ta kính nhớ ông bà tổ tiên, vì
Người ta có cố có ông, Như cây có cội, như sông có nguồn. (ca dao)
Không có ông bà tổ tiên thì không có ta, tất cả những cái ta có là do ông bà cha mẹ để lại. Không ai đuợc quên công ơn lớn lao đó:
Ai mà phụ nghĩa quên công, Thì đeo trăm cánh hoa hồng chẳng thơm (ca dao)
Truyện : Con kiện mẹ.
Tại bang New Jersey bên Hoa kỳ, một bà mẹ 78 tuổi bị đứa con trai kiện vì bà không trả tiền công cho chàng đã sửa chiếc xe vận tải của bà.
Bà đã đệ đơn tố ngược lại con mình, với đề nghị là chàng phải bị đánh đòn vì lúc chàng còn nhỏ, bà đã không áp dụng câu:”Thương con cho roi cho vọt”.
Trả lời đơn người con trai kiện mình, bà đã viết:”Nguyên cáo mắc nợ bị cáo 40 năm phục dịch của một người mẹ, một người giữ em, một người giúp việc nhà, một nhà tâm lý để cố vấn khuyên bảo... Tất cả những dịch vụ trên nguyên cáo đã không trả tiền công cho bị cáo”.
Bà mẹ viết tiếp:”Như một người mẹ, nếu luật pháp cho phép, tôi sẽ công khai đánh con tôi, những roi vọt cần thiết cho nó mà tôi đã không dành cho nó lúc nó còn bé. Nếu pháp luật không cho phép mẹ đánh con, thì xin tòa hãy cử một nhân viên ngành tư pháp đánh đòn để sửa trị con tôi”.
(R.D. Warhreit, Ánh sáng hy vọng, tr 226)
Ngược lại câu truyện cười ra nước mắt trên đây, một PHONG TRÀO vô danh đã gợi ý các thành viên mình suy nghĩ về câu châm ngôn:”Những cụ già là một hồng ân”, với những tư tưởng như sau:
Phúc cho anh chị khi hiểu rằng tay tôi đã khởi sự run rẩy và chân tôi bắt đầu yếu dần.
Phúc cho anh chị khi nhớ rằng tai tôi không còn nghe rõ như xưa và dù muốn hay không những người lớn tuổi cũng phải chấp nhận câu:”Trẻ khôn ra, già lú lại”.
Phúc cho anh chị nếu biết rằng mắt tôi không còn sáng được như xưa.
Phúc cho anh chị nếu không giận dữ vì tôi đánh rơi một cái tách đắt tiền, khi tôi năm lần bảy lượt thuật lại cùng một câu truyện.
Phúc cho anh chị nếu anh chị biết trao cho tôi những nụ cười thông cảm, nếu anh chị hỏi tôi về quãng đời quá khứ, những kinh nghiệm của tuổi thanh xuân, nếu anh chị hiểu được những dòng nước mắt cô đơn của tôi, nếu anh chị dành cho tôi chút tình yêu thương kính trọng.
Phúc cho anh chị nếu ở lại với tôi thêm giây lát dù trời sắp tối.
Phúc cho anh chị nếu nắm lấy tay tôi khi tôi phải giã từ cõi đời để một mình đi vào bóng đêm, bóng đêm của sự chết.
Phải, phúc cho anh chị, vì khi lên thiên đàng, tôi sẽ thắp cho anh chị những vì sao. KẾT LUẬN
Chúng ta có hiểu câu thành ngữ tha thiết và trách móc này không:
Cha mẹ nuôi con biển hồ lai láng, Con nuôi cha mẹ tính tháng tính ngày.
Để dễ dàng lấp đầy hố sâu chia cách hai thế hệ, giới trẻ chúng ta phải ghi nhớ công ơn sinh thành của cha mẹ mà giữ trọn chữ hiếu. Đấy là bài học hữu hiệu để giữ được mãi trong xã hội chúng ta nét đặc thù mà xã hội Âu Mỹ đã đánh mất từ lâu.
Hôm nay chúng ta hãy làm hai việc khẩn thiết trong ngày kính nhớ ông bà tổ tiên
1. Sốt sắng hiệp dâng thánh lễ cầu nguyện cho các ngài vì Thánh lễ là một phương thế hiệu nghiệm nhất chúng ta có thể kéo ơn Chúa xuống cho ông bà cha mẹ chúng ta khi các ngài còn sống cũng như đã qua đời.
2. Khơi lại lòng hiếu thảo của chúng ta đối với các ngài bằng những việc làm cụ thể nhất là trong những ngày Tết này. Hãy ghi nhớ lại điều răn Chúa đã dạy chúng ta trong kinh Mười điều răn:”Thứ bốn thảo kính cha mẹ”. Ơn ai một chút chớ quên, Phiền ai một chút để bên cạnh lòng. (Ca dao) Lm Giuse Đinh lập Liễm
Cây có cội, nước có nguồn và con người có tổ tiên. Trong những ngày lễ Tết là dịp con cái: Tết Mồng 2–27
Cây có cội, nước có nguồn và con người có tổ tiên. Trong những ngày lễ Tết là dịp con cái cháu chắt nhớ đến tổ tiên ông bà. Tổ tiên đã truyền lại cho chúng ta sự sống và giang sơn gấm vóc. Tổ tiên còn để lại cho chúng ta một kho tàng đạo đức, văn hóa và truyền thống. Những cái chúng ta đang vui hưởng trong cuộc sống hiện tại là do sự góp nhặt công sức từ bao đời. Tỏ lòng biết ơn ông bà tổ tiên đó là bổn phận của mỗi người.
Trong niềm tin Kitô Giáo, chúng ta còn có bổn phận cầu nguyện cho các ngài. Tin vào sự sống lại của Chúa Kitô, chúng ta có niềm hy vọng vào sự xum họp mai này. Chính Chúa Giêsu ngước mắt lên trời khẩn nguyện: Lạy Cha, những kẻ Cha ban cho con thì Con muốn rằng Con ở đâu, chúng cũng ở đấy với con. Chúa Giêsu hứa Ngài sẽ chuẩn bị chỗ cho các con cái yêu mến của Ngài.
Nhiều khi chúng ta giới hạn ông bà tổ tiên là những người chúng ta nghe nói hay đã được gặp trong đời. Chúng ta biết ơn và cầu nguyện cho các ngài. Sự sống của chúng ta không bị đứt quãng, sự sống khởi nguồn từ Thiên Chúa và sự sống đó đã trải qua biết bao nhiêu đời, chúng ta có ngàn ngàn các tổ tiên đã đi trước, nhiều ông bà tổ tiên đã không có cơ hội biết Chúa và tôn thờ Chúa. Chúng ta cũng nhớ cầu nguyện xin Chúa ghé mắt đoái nhìn và thương xót đến các ngài.
Cuộc sống của các ngài dài hay ngắn không quan trọng. Quan trọng là các ngài đã đi đến cùng đường và giữ vững đức tin. Các ngài đã để lại nơi con cháu niềm yêu thương luyến nhớ. Cứ nhìn qủa thì biết cây. Hoa qủa của các ngài để lại cho cháu đó chính là tình yêu thương, lòng qủa cảm và sự hy vọng vào sự sống vĩnh cửu.
Tôn kính những bậc cha ông đã lãnh nhận hạt giống đức tin và đã truyền đạt đức tin cho chúng ta. Chính các ngài đã giữ vững đức tin cho đến giây phút cuối của cuộc đời. Các ngài là những chứng nhân anh dũng đáng được kính mến. Chúng ta có bổn phận tiếp lời cầu nguyện để vì lòng Chúa nhân từ đón các ngài vào nơi vinh phúc.
Theo tục lệ Việt nam, ngày Tết là ngày con cháu dù ở nơi xa cũng ...... Đồng thời.... Nhiều bài ca dao, tục ngữ: Tết Mồng 2–28
Theo tục lệ Việt nam, ngày Tết là ngày con cháu dù ở nơi xa cũng sum họp cùng gia đình để chúc tuổi mới ông bà cha mẹ. Đồng thời nói lên lòng yêu mến, biết ơn của con cháu đối với các bậc sinh thành.
Nhiều bài ca dao, tục ngữ, nhiều bài hát, câu chuyện, đã kể về công cha nghĩa mẹ và răn dạy con cái cần sống đáp đền công ơn ấy:
“Công cha nghĩa mẹ cao vời Nhọc nhằn chẳng quản suốt đời vì ta. Nên người con phải xót xa Đáp đền nghĩa nặng như là trời cao Đội ơn chín chữ cù lao Sinh thành kể mấy non cao cho vừa”.
Khi nhận ra công cha nghĩa mẹ, thì đạo hiếu luôn nhắc nhở chúng ta:
“Ơn ai một chút chớ quên, Phiền ai một chút để bên cạnh lòng”
Thế nên,
Ai mà phụ nghĩa quên công,
Thì đeo trăm cánh hoa hồng chẳng thơm
Lòng hiếu thảo quả là một tấm lòng thơm tho, đáng yêu. Lòng hiếu thảo làm cho con người thêm thanh cao, giá trị. Bởi được người đời kính trọng, yêu thương những ai có hiếu với mẹ cha.
Thế nhưng, giữa dòng đời hôm nay vẫn còn đó những mảnh đời cô đơn nơi các bậc cha mẹ vì thiếu tình thương của con. Ở đâu đó, trong nhiều mái gia đình, ông bà cha mẹ lại là gánh nặng cho con cái. Ở đâu đó, vẫn còn những tiếng nghẹn ngào của những bậc sinh thành bị bỏ rơi ngay giữa đàn con cháu của mình.
Thiết tưởng, ngày đầu xuân chúng ta cùng lắng đọng tâm hồn để nghe lời bộc bạch chân thành từ lá thư của một người cha viết cho con.
Lá thư ấy viết rằng:
Con thân mến,
Ngày bố mẹ già đi, con hãy cố gắng kiên nhẫn và hiểu giùm cho bố mẹ. Nếu như bố mẹ ăn uống rớt vun vãi… Nếu như bố mẹ gặp khó khăn ngay cả đến cái ăn cái mặc… Xin con hãy bao dung!
Con hãy nhớ những ngày giờ mà bố mẹ đã trải qua với con, để dạy cho con bao điều lúc thuở bé.
Nếu như bố mẹ cứ lập đi lập lại hàng trăm lần mãi một chuyện, thì đừng bao giờ cắt đứt lời bố mẹ… mà hãy lắng nghe!
Khi con còn ấu thơ, con hay muốn bố mẹ đọc đi đọc lại mãi một câu truyện hằng đêm cho đến khi con đi vào trong giấc ngủ… và bố mẹ đã làm vì con.
Nếu như bố mẹ không tự tắm rửa được thường xuyên, thì đừng quở trách bố mẹ và đừng nên cho đó là điều xấu hổ.
Con hãy nhớ… lúc con còn nhỏ, bố mẹ đã phải viện cớ bao lần để vỗ về con trước khi tắm.
Khi đôi chân của bố mẹ không còn đứng vững như xưa nữa… hãy giúp bố mẹ, nắm lấy tay bố mẹ như thể ngày nào bố mẹ đã tập tềnh con trẻ những bước đi đầu đời.
Và một ngày như một ngày sẽ đến, bố mẹ sẽ nói với con rằng… bố mẹ không muốn sống, bố mẹ muốn từ biệt ra đi.
Con đừng oán giận và buồn khổ… vì con sẽ hiểu và thông cảm cho bố mẹ khi thời gian sẽ tới với con.
Hãy giúp bố mẹ trong từng bước đi vào chiều…
Cách duy nhất còn lại mà bố mẹ muốn cảm ơn con là nụ cười và cả tình thương để lại trong con.
Thương con thật nhiều
Là người Ki-Tô, chúng ta cũng được mời gọi sống giới răn: “hãy thảo hiếu cha mẹ”. Đây là lệnh truyền chứ không phải lời khuyên. Lời khuyên thì có thể không làm nhưng lệnh truyền thì buộc phải thi hành. “Phải thờ cha kính mẹ” còn là lễ dâng đẹp lòng Thiên Chúa. Ngược lại, Kinh Thánh còn ví kẻ khinh rẻ cha mẹ là chọc giận Thiên Chúa: “ Ai bỏ rơi cha mình thì khác nào kẻ lộng ngôn, ai khinh rẻ mẹ, là chọc giận Đấng tạo thành ra nó” (Hc 3, 16). “Phải thờ cha kính mẹ” đó là điều răn duy nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này” (Ep 6, 1-3). “Phải thờ cha kính mẹ” còn phải được thể hiện qua những lời khuyên nhủ thật chân tình trong sách Huấn Ca: “Con ơi, hãy săn sóc cha con, khi người đến tuổi già; bao lâu người còn sống chớ làm người buồn tủi. Người có lú lẫn con cũng phải cảm thông, chớ cậy mình sung sức mà khinh dễ người” (Hc 3, 12-16).
Người ta nói:”Sóng trước đổ đâu, sóng sau đổ đó”. Việc thất đức mình làm cho tiền nhân cũng có thể tái diễn ngay chính cuộc đời chúng ta. Nếu chúng ta không muốn con bất hiếu với mình thì chính chúng ta hôm nay cũng phài làm gương sáng về hiếu thuận với mẹ cha. Nếu chúng ta muốn con cái đối xử tốt với mình thì hôm nay chúng ta cũng phải ân cần săn sóc mẹ cha.
Nguyện xin Chúa Xuân chúc lành cho buổi họp mặt gia đình hôm nay. Xin Chúa Xuân cư ngụ đến từng gia đình, mang ơn lành đến cho muôn nhà để mọi người được hưởng nếm những giây phút bình yên nhất bên gia đình và người thân. Amen
Có một chàng trai sắp thi tốt nghiệp đại học. Trước đó, anh đã nói với cha về ước muốn có chiếc: Tết Mồng 2–29
Có một chàng trai sắp thi tốt nghiệp đại học. Trước đó, anh đã nói với cha về ước muốn có chiếc xe thể thao xinh đẹp và mong rằng nó sẽ là quà tặng của cha nhân ngày tốt nghiệp.
Người cha nghe xong im lặng, không có ý kiến gì.
Sau ngày chàng trai tốt nghiệp, người cha đã gọi anh vào phòng, nói rằng ông rất yêu thương và hãnh diện có được đứa con như anh. Sau đó, ông trao cho anh một hộp quà được gói cẩn thận. Ngạc nhiên, chàng trai mở hộp quà và nhìn thấy đó là một quyển sách thể loại “rèn nhân cách” được đóng gáy và bọc bìa da rất đẹp. Chàng trai nhíu mày, “với tất cả tài sản mà cha mình đã có… và món quà tặng cho con tốt nghiệp đại học chỉ là một quyển sách tầm thường này hay sao?”.
Chán nản và buồn phiền với ý nghĩ đó, chàng trai không nói lời nào với cha mình, rời khỏi phòng, để lại quyển sách trên bàn. Sau đó anh bỏ nhà ra đi…
Trong một thời gian dài, chàng trai không liên hệ với cha mình. Cho đến một ngày anh nhận được tin cha mình đã qua đời và để lại toàn bộ tài sản cho anh ta.
Khi anh về đến căn nhà cũ xưa, sự buồn phiền và hối hận tràn ngập trong lòng chàng trai khi anh nhớ đến sự cư xử lạnh nhạt mà anh đã có với cha trước đây. Anh tìm đọc những giấy tờ quan trọng của cha mình và nhìn thấy cuốn sách “rèn nhân cách” vẫn còn nguyên vẹn trên bàn như ngày anh từ bỏ nó. Chàng trai mở cuốn sách ra, lật từng trang và thấy một bao thư được ép chặt trong đó. Anh đã nhẹ nhàng mở bao thư ra, và bỗng dưng nước mắt anh tuôn trào khi nhận ra đó chính là một chìa khóa xe hơi và tờ hóa đơn của chính chiếc xe mà anh ta yêu thích ngày trước. Tờ hóa đơn ghi đúng ngày anh ta tốt nghiệp với dòng chữ đã thanh toán đầy đủ…
Trong cuộc sống của chúng ta, không ai mà không mắc những sai lầm. Có những sai lầm thì sau đó được sửa chữa và trở nên bình thường. Nhưng có những sai lầm sau khi khắc phục rồi, nó vẫn còn để lại “một vết sẹo” mà khó có thể phai mờ được.
Có thể nói, “vết sẹo” mà chúng ta đã gây ra đối với đấng sinh thành, là đáng trách nhất. Vết sẹo đó sẽ mãi mãi ở bên chúng ta, khiến chúng ta luôn bị nhức nhối lương tâm mỗi khi nhớ đến nó. Như trong câu chuyện trên, chàng trai sau khi thức tỉnh, đã vô cùng ân hận, nhưng người cha đã không còn nữa để anh ta làm một cái gì đó, dù chỉ là một lời xin lỗi...
Ngày Tết là dịp để chúng ta về đoàn tụ bên các đấng sinh thành để xin lỗi, để cầu chúc các đấng an khang trường thọ.
Ngày Tết là dịp để con cái nhìn nhận tình thương của cha mẹ là tình thương không thể thiếu cho con bước đi trong cuộc đời.
Dầu rằng, Tình Cha, Tình Mẹ có khác nhau nhưng nhờ Ơn Cha, nhờ Nghĩa Mẹ mà con cái mới đứng vững trước những sóng gió cuộc đời.
Thực vậy, tình cảm của người cha không bao giờ như người mẹ.
Tình thương của cha luôn giấu kín trong lòng, đôi khi còn tỏ ra nghiêm nghị, cứng rằn mỗi khi dạy con. Cha giống như một thân cây vững chắc, bám rễ thật sâu dưới lòng đất để hút nhựa nuôi dưỡng cành lá, hoa, quả.
Mẹ là tình cảm, cha là lý trí, mẹ mềm lòng, cha phải giữ kỷ cương, mẹ chín bỏ làm người, cha phải cầm cân nảy mực. Cuộc sống đòi buộc cha lăn lộn với đời để kiếm tìm miếng cơm manh áo cho gia đình.
Cha thường xuyên phải xa gia đình, xa con cái, nên tình cảm đôi khi cũng lạt hơn mẹ.
Cha còn thẳng tay trừng phạt những đứa con thiếu ý chí vươn lên, lười biếng, vô dụng.
Cha luôn đòi đứa con phải tự bước đi trên đôi chân của mình, cho dù có té ngã, vẫn phải một mình đứng dậy. Đó chính là một tình thương mà chỉ có người cha mới rèn nên cho con tính đoan trang, tính mực thước và nghị lực khi bước vào đời vốn dĩ luôn ngập tràn những khó khăn.
Nhưng đáng tiếc, chỉ khi nào mất cha, người con mới cảm thấy mất núi Thái Sơn, mất đi cái nóc cột trụ gia đình.
Mất cha, người con mới ngậm ngùi nói rằng: Còn cha, gót đỏ như son Mất cha, gót mẹ, gót con đen sì.
Hay:
Thương cha lam lũ một đời, Tìm trong xa vắng những lời xa xưa. Bồng bềnh gió đẩy mây đưa, Bơ vơ con đứng, bóng mưa ngập lòng. (Nguyễn Ánh Hồng)
Vâng, đời của những người làm con sẽ trở nên trống vắng lạc lõng vô cùng nếu như một ngày kia cha mẹ vĩnh viễn ra đi, bỏ lại thân xác trong nấm mồ cô đơn lạnh lẽo. Lúc đó, lòng con lại dâng trào một nỗi buồn mênh mông sâu lắng:
Thấy bơ vơ lạc lõng dấy trong lòng Khi chợt nhớ mẹ già không còn nữa.
Bởi vì:
Mẹ ơi, trên vạn nẻo đường Con đi, mới hiểu tình thương mẹ hiền. Đời con xuôi ngược bao miền Nhưng tình của mẹ là nguồn yêu thương.
Bởi thế, đạo làm con luôn mời gọi chúng ta hãy thờ cha kính mẹ, để mai này, chúng ta khỏi phải xót xa mà nói rằng:
Tình thương xuôi chảy một miền Nhưng con nào biết giữ niềm kính yêu Con nay hầu mẹ tuổi chiều Nuôi cha dưỡng mẹ, ít nhiều kể công.
Và với lòng hiếu kính đang trào dâng trong ngày Mồng Hai Tết, có lẽ ai trong chúng ta cũng thầm mong ước cho cha mẹ mãi mãi ở cùng chúng ta:
“Ngày đêm khấn nguyện cầu Trời Cầu cho cha mẹ sống đời với con”.
Cầu cho cha mẹ sống đời với con, đó là tâm nguyện của tất cả những người con dành cho cha mẹ. Bởi lẽ không có một tình con người nào sâu đậm, gắn bó, chân thành bằng tình cha mẹ yêu con, và càng không có một tình yêu nào trên trái đất này có thể thay thể được tình phụ mẫu yêu con, mà bài cầu cho cha mẹ của Linh mục Nguyễn duy đã lột tả.
“Này chúng con sinh vào đời nhờ có tay của mẹ cha. Là Thái Sơn cao xa cao xa, là Biển Đông bao la bao la, như một rừng hoa ngát hương cả bốn mùa. Ôi tình mẹ cha nói lên tình Chúa. Đời chúng con yên vui hân hoan, nhờ mẹ cha gian nan lo toan, trong giọt mồ hôi có chung cả máu hồng, luôn dạy lòng con biết câu mặn nồng.
Rồi lớn lên, con vào đời, gặp biết bao nhiêu người thương. Dù có ai hy sinh cho con. Dù được ai cho mâm cơm ngon, đi gần về xa, thấy đâu một mái nhà, như nhà mẹ cha thiết tha từ ấy. Rồi lớn lên, con xây non cao, vượt biển khơi bay lên trăng sao. Khi về nhà xưa với cha và với mẹ, vẫn là trẻ thơ bé như ngày nào”
Vâng, lời ca như muốn mời gọi chúng ta hãy sống trọn tình con thảo ngay từ hôm nay. Hãy sống ngoan hiền bên những người cha mẹ đang còn trẻ để hưởng nếm giây phút ngọt ngào mà ai đó nói rằng: là chùm khế ngọt cho con trèo hái mỗi ngày.
Hãy sống thảo hiếu, quan tâm chăm sóc các đấng sinh thành khi đã còng lưng vì một đời lam lũ cho đoàn con.
Vâng, hãy tạ ơn Chúa đi, hãy sống cho trọn vẹn đạo làm con, trọn nghĩa tình với cha mẹ mình, vì cha mẹ là món quà thiêng liêng và quí giá nhất, tình cha mẹ là cái gì rất cao siêu lành thánh, mà lại thật thân mật gần gũi, được Chúa dành cho chúng ta.
Nguyện xin Chúa chúc lành và trả công cho các bậc sinh thành và ước gì những ngừơi con hôm nay đang vinh dự được chúc mừng tuổi mới của cha mẹ, thì cũng biết sống hiếu thảo để đền đáp ân nghĩa cù lao chín chữ mà cha ông ta đã từng khuyên răn rằng:
Công cha như núi ngất trời Nghĩa mẹ như nước ngời ngời biển Đông Núi cao biển rộng mênh mông Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi. Amen.
+++++++++
Note: Chín chữ cù lao, tức là chín điều khó nhọc của cha mẹ sanh dưỡng con cái. Chín chữ cù lao gồm:
Ước mong nén hương lòng trong ngày đầu năm luôn thơm phức hương thảo hiếu của chúng ta khi: Tết Mồng 2–30
Ước mong nén hương lòng trong ngày đầu năm luôn thơm phức hương thảo hiếu của chúng ta khi chu toàn bổn phận của người con, người cháu với ông bà, cha mẹ.
“Biển cả mênh mông đong sao đầy tình mẹ Gió trời lồng lộng ngăn không nổi công cha” (Danh ngôn đạo đức)
Đạo hiếu, một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Nó được thể hiện rõ nét trong mỗi dịp Tết cổ truyền. Những ngày vui tươi đầu xuân cũng là thời điểm thuận tiện để con cháu bày tỏ lòng biết ơn, hiếu kính đối với các đấng bậc đã có công sinh thành dưỡng dục mình cả về thể lý và tâm linh. Người Kitô hữu ý thức Đạo hiếu mang một chiều kích sâu xa hơn trong mối tương quan giữa Thiên Chúa và nhân loại và giữa con người với nhau. Do đó, khi chúng ta sống trọn chữ Hiếu cũng đồng thời ta đáp trả lời mời gọi của Tin Mừng trong thái độ yêu mến và tôn phục Thiên Chúa.
1. Đạo hiếu theo Tin Mừng và giáo huấn của Giáo Hội
Tiếp sau bổn phận của con người đối với Thiên Chúa được nêu lên trong Thập giới (mười điều răn), Kinh Thánh đã coi thái độ hiếu thảo với cha mẹ là nền tảng thứ nhất và quan trọng nhất trong những tương quan giữa con người với con người (Is 49, 15; 63, 16…).
“Kẻ làm con hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: Để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này” (Ep 6, 1-3).
Đạo hiếu đối với bề trên được khởi đi từ việc thấu hiểu và đáp trả xứng hợp công ơn của các ngài là những cánh tay nối dài của Thiên Chúa ở dưới thế, đã hy sinh, nâng đỡ ta trên đường trọn lành. “Hãy hết lòng tôn trọng cha con và đừng quên những cơn đau đớn của mẹ. Hãy nhớ rằng nhờ cha mẹ, con mới sinh ra. Làm sao con báo đền được điều cha mẹ cho con” (Hc 7, 27-28). “Hỡi những người con hãy vâng lời cha mẹ trong mọi sự, vì đó là đẹp lòng Chúa” (Cl 3, 20).
Biểu lộ của lòng hiếu thảo thể hiện qua sự chú tâm lắng nghe lời chỉ bảo của cha mẹ trong sự vâng phục, khiêm kính. “Hỡi con, hãy giữ lấy lời huấn hụ của cha, và đừng ruồng rẫy giáo huấn của mẹ… Chúng sẽ hướng dẫn con khi con đi, canh giữ con khi con nằm, và khi con thức dậy, chúng chuyện trò với con” (Cn 6, 20-22). “Con ngoan mến chuộng lời cha quở mắng, kẻ nhạo báng chẳng nghe lời khiển trách” (Cn 13, 1).
Lòng hiếu thảo là một hành vi nhân linh đặc biệt quan trọng có giá trị kiện toàn bản thân ta nên công chính thánh thiện hơn mỗi ngày. “…Vì của dâng cho cha sẽ không rơi vào quên lãng. Của biếu cho mẹ sẽ đền bù tội lỗi, và xây dựng đức công chính của ngươi…” (Hc 3, 14-15).
Tân ước đề cao Đạo hiếu qua mẫu gương của Chúa Giêsu. Ngài đã chu toàn trọn hảo bổn phận làm con với cha mẹ trong suốt ba mươi năm sống cùng Thánh Gia (Lc 2, 51-52). Trong thời gian thi hành sứ vụ, lòng hiếu thảo được Ngài đề cập như một trong những chuẩn mực nền tảng của luật Thiên Chúa. “Quả thế, Thiên Chúa dạy: Ngươi hãy thờ kính cha mẹ, và kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải xử tử”.
Thư 1Tm 5, 8 xác quyết bổn phận sống đạo hiếu là đòi buộc của đức tin: “Ai không biết lo lắng đến người thân và nhất là gia quyến mình, thì nó đã chối bỏ đức tin, và còn tệ hơn là người không tin” (1Tm 5, 8).
Công đồng Vatican II dạy: “Con cái sẽ đáp lại công ơn cha mẹ với lòng biết ơn, tâm tình hiếu thảo và tin cậy, sẽ theo đạo làm con mà phụng dưỡng cha mẹ trong nghịch cảnh cũng như trong tuổi già cô quạnh” (MV, số 48).
Giáo Lý Hội Thánh Công Giáo nêu lên vai trò của cha mẹ và bổn phận đáp trả của chúng ta: “Thiên Chúa muốn rằng sau Ngài, chúng ta phải tôn kính cha mẹ vì đã sinh thành và dạy cho chúng ta biết Thiên Chúa” (GLHTCG, số 2197).
2. Niềm vui chưa trọn vẹn
Trong ngày đầu xuân, thật hạnh phúc khi chúng ta được đoàn tụ trong bầu khí yêu thương của gia tộc để bày tỏ đạo hiếu với tổ tiên. Nhưng niềm vui của chúng ta chưa thể trọn vẹn được, khi vẫn còn đó bao cụ già neo đơn, bao bậc làm cha, làm mẹ phải đau xót khốn cùng vì bị con cái hắt hủi, bỏ rơi giữa ngày đời tàn hơi, xế bóng…
Chúng ta vui sao được trước thực trạng xã hội, trong đó, một bộ phận đông đảo những người trẻ đang chạy theo lối sống tự do mất định hướng, cố tình ngoảnh mặt trước các chuẩn mực truyền thống và quan niệm sự vâng phục các đấng bậc sinh thành như một thứ bó buộc tiêu cực đối với họ.
Nếp sống đề cao tính cố kết gia tộc trong bản sắc văn hóa của các làng xã Việt Nam dường như đang bị phai nhạt dần. Các cặp vợ chồng trẻ mới thành hôn có xu hướng thích “ra riêng” (gia đình độc lập) hầu có thể thoát ra ngoài “chiếc vòng kim cô” của đại gia đình nhiều thế hệ. Điều này đang có nguy cơ dẫn tới việc các thế hệ sau ngày càng có biểu hiện xem nhẹ vai trò của những người đi trước. Và hậu quả là, họ cố tình “bỏ ngoài tai” những giáo huấn vốn được kết tinh từ kinh nghiệm sống của ông bà, cha mẹ, thầy cô.
Ngày Tết là thời điểm thật thuận tiện để những người con, người cháu cháu chúng ta tự vấn lại bổn phận và thái độ sống cần thiết đối với các bậc tiền nhân. Năm cũ qua đi, có biết bao lần ta đã làm phiền lòng những người đã phải vật lộn một nắng hai sương, lam lũ giữa dòng đời cay đắy với bao nhiêu mồ hôi nước mắt chỉ vì mong muốn, dìu dắt ta nên người. Biết bao lần ta đã vi phạm trầm trọng chuẩn mực đạo hiếu chỉ vì muốn được tự do sống theo ý riêng mình…
Năm mới, ta hãy sống sao cho đẹp Chữ Hiếu.
3. Sống đẹp Chữ Hiếu
Nhiều giáo xứ đang phát huy truyền thống tốt đẹp, đó là tổ chức long trọng thánh lễ kính nhớ tổ tiên tại nghĩa trang giáo xứ vào ngày Mồng Hai Tết. Trong ngày này, con cháu, dâu rể… dù ở phương xa phải bận bịu trăm công nghìn việc, vẫn cố gắng sắp xếp quy tụ về bên phần mộ gia tộc, cùng nhau thắp lên nén hương lòng kính hiếu và chung lời nguyện xin cho người quá cố được sớm an nghỉ trong Chúa. Thật là nghĩa cử đẹp đẽ, nói lên Đức ái Kitô giáo được biểu lộ qua đạo hiếu.
Ước mong nén hương lòng trong ngày đầu năm sẽ cháy mãi và bừng lên nơi tâm hồn của những người con hiền, cháu thảo như một lời tri ân đáp trả nồng nhiệt công ơn của các đấng bậc đã sinh thành, dưỡng dục ta.
Ước mong nén hương lòng trong ngày đầu năm cho tổ tiên sẽ lan tỏa trong đời bạn, đời tôi để chúng ta luôn sống xứng với truyền thống Đức tin rạng ngời của tiền nhân.
Ước mong nén hương lòng trong ngày đầu năm luôn thơm phức hương thảo hiếu của chúng ta khi chu toàn bổn phận của người con, người cháu với ông bà, cha mẹ.
Ước mong nén hương lòng đầu năm trước người quá cố đang và sẽ thức tỉnh những ai có biểu hiện xem thường chuẩn mực đạo hiếu.
Và nguyện ước cho nén hương lòng đầu năm trước tổ tiên là tất cả tâm thành của ta hướng về Chúa, cảm tạ Ngài đã ban cho ta có được tổ tiên ông bà cha mẹ. Nhờ sống trọn, sống đẹp Đạo Hiếu, chúng ta góp phần tôn vinh Thiên Chúa, tôn vinh Đạo Trời.
Giáo Hội Việt Nam luôn dành ngày mồng hai tết mỗi năm để cầu nguyện cho tổ tiên và ông bà cha: Tết Mồng 2–31
Giáo Hội Việt Nam luôn dành ngày mồng hai tết mỗi năm để cầu nguyện cho tổ tiên và ông bà cha mẹ đúng như đoạn Sách Cách ngôn 6, 29-23abc viết trong ca nhập lễ:
“ Con ơi giữ lấy lời cha, Chớ quên lời mẹ nhớ mà ghi tâm. Đèn soi trong chốn tối tăm, Ấy là chính những lời răn, lệnh truyền. Nhớ cầu cho bậc tổ tiên, Khắc ghi công đức một niềm tri ân”.
Vâng, Giáo Hội là người Mẹ luôn âu yếm, nâng niu đoàn con và dạy dỗ con cái hãy sống điều răn Chúa phán truyền:” Hãy thảo kính cha mẹ “ (Điều răn thứ 4 của Thập Giới Đạo Công Giáo).
Từ ngàn xưa nhân loại luôn ghi nhớ công ơn tổ tiên, ông bà cha mẹ. Bởi vì, nước có nguồn, sông có cội, con người phải có tổ tông. Tổ tiên sinh ra ông bà nội ngoại và rồi nội ngoại sinh ra con cái, sinh ra chúng ta. Công ơn tổ tiên, công ơn ông bà, ơn nghĩa sinh thành của cha mẹ luôn luôn phải được đền đáp cho cân xứng. Chỉ cần đọc lại kinh tiền tụng lễ mồng hai tết, chúng ta sẽ thấy Giáo Hội chủ tâm tới những Đấng Bậc sinh thành, dưỡng dục như thế nào:” Quả thực, khi ngẫm xem muôn loài trong vũ trụ, tự nhiên chúng con thấy vạn sự đều có cội rễ căn nguyên: chim có tổ….Nhưng phải nhờ ơn Cha mạc khải, chúng con mới nhận biết Cha là nguyên lý sáng tạo muôn loài, là Cha chung của tất cả chúng con. Cha đã ban sự sống cho tổ tiên và ông bà cha mẹ chúng con, để các ngài truyền lại cho con cháu. Cha cũng đã ban cho các ngài ơn huệ dư đầy, để chúng con được thừa hưởng mà nhận biết, tôn thờ và phụng sự Chúa “. Do đó, con người phải có hiếu đễ, lúc cha mẹ còn sống phải thăm nom, chăm sóc, khi cha mẹ khuất bóng, phải cầu nguyện, lo ngày giỗ ngày chạp vv…Đó là ơn nghĩa con cái phải đáp trả báo đền. Thánh vịnh 111,1-2 viết rất rõ:” Hạnh phúc thay, người kính sợ Chúa, những ưa cùng thích mệnh lệnh Chúa truyền ban. TRên mặt đất, con cháu của họ sẽ hùng cường, dòng dõi kẻ ngay lành được Chúa thương giáng phúc “. Thánh Phaolô khuyên nhủ giáo đoàn Êphêxô:” Kẻ làm con, hãy vânbg lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này “. Thánh Matthêu còn nhấn mạnh hơn:” Quả thế, Thiên Chúa dạy: Ngươi hãy thờ cha kính mẹ; kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải xử tử “.
Vâng, đạo hiếu vẫn là đạo mà mọi nước, mọi dân tộc trên thế giới này đều khuyên nhủ con người thực hiện. Còn sống phụng dưỡng cha mẹ, không được làm phật lòng cha mẹ để cho cha mẹ buồn. Khi qua đời phải hết lòng kính nhớ, dâng lời cầu cho những người đã chết, vì cầu nguyện cho họ được giải thoát khỏi tội lỗi là một việc lành thánh…”. Bởi vì như Sách Khải Huyền viết:” Phúc thay kẻ nhắm mắt lìa đời, đã lìa đời trong ơn nghĩa Chúa. Trải qua bao nhọc nhằn vất vả. Giờ đây họ xứng đáng nghỉ ngơi. Vì công đức xưa kia vẫn còn theo họ mãi “.
Những ngày đầu năm mới trong khi mọi người ăn uống, sum vầy, Giáo Hội luôn khuyên dạy chúng ta hãy nhớ tới công ơn của tổ tiên, ông bà và cha mẹ. Chính là các bậc tiên tổ, bậc cha ông mà chúng ta mới có ngày hôm nay…
Lạy Chúa là Cha rất nhân từ,
Chúa dạy chúng con phải giữ lòng hiếu thảo. Hôm nay nhân dịp đầu năm mới Nhâm Thìn Chúng con họp nhau để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Xin Chúa trả công bội hậu cho những bậc đã sinh thành dưỡng dục chúng con, và giúp chúng con luôn sống cho phải đạo đối với các ngài. Amen (lời nguyện nhập lễ, lễ mồng hai tết).
GỢI Ý ĐỂ CHIA SẺ:
1.Tại sao ngày mồng hai tết, Giáo Hội lại dành để cầu cho tổ tiên, ông bà và cha mẹ? 2.Tổ tiên là ai? 3.Ông bà là ai? 4.Tại sao chúng ta lại phải trả ơn cho tổ tiên, ông bà và cha mẹ?
Truyền thống Dân tộc Việt Nam chúng ta luôn đề cao chữ hiếu. Bởi vì, dù có đi đạo hay không, người Việt: Tết Mồng 2–32
Truyền thống Dân tộc Việt Nam chúng ta luôn đề cao chữ hiếu. Bởi vì, dù có đi đạo hay không, người Việt Nam từ ngàn xưa đã biết thờ Cha kính Mẹ. Như thế, quả rất thích hợp với điều răn thứ tư trong mười điều răn của Thiên Chúa. Ngày mồng hai tết bao giờ, Giáo Hội cũng dành riêng để kính nhớ ông bà cha mẹ, tổ tiên. Đây là nét son của Giáo Hội.
Vâng, ngay từ khi khởi đầu công cuộc truyền giáo ở đất nước chúng ta, Cha Alexandre de Rhodes đã luôn quan tâm và dạy dỗ con người hãy trung thành, hiếu thảo với Thiên Chúa, với Vua và với Cha mẹ. Đây là giáo lý nói về tam phụ. Thiên Chúa là Đấng tạo thành trời đất, dựng nên con người. Nên, con người phải biết ơn Thiên Chúa, trung thành với Ngài. Cha mẹ thừa lệnh Thiên Chúa sinh ra chúng ta, do đó, chúng ta phải hiếu thảo và trung thành với Cha mẹ. Con người có đất nước, có tổ quốc.Đứng đầu nước là Vua, nên con người phải trung với Vua vv…Đây là đạo lý của con người. Tuy nhiên, lúc đó vì chưa hiểu rõ các địa phương, các đất nước. Giáo Hội đã có những thông tư nghịch lại với nghi lễ Trung Hoa. Nên, một thời gian dài đã có những hiểu lầm và nghi kỵ đối với đạo Công giáo.
Ngày nay, với Công Đồng Vatỉcanô II, Giáo Hội đã có cái nhìn phù hợp với hoàn cảnh, truyền thống của các đất nước, các địa phương. Nên, mọi Kitô hữu đều cảm thấy thoải mái hơn với việc tôn kính tổ tiên vv…Giới răn bốn trong thập giới đã viết:” Hãy tháo kính Cha mẹ “. Điều này rất phù hợp với các đoạn Sách Thánh như Cn 6,20,23abc:” Con ơi giữ lấy lời cha, chớ quên lời mẹ, nhớ mà ghi tâm.Đèn soi trong chốn tối tăm, ấy là chính những lời răn, lệnh truyền.Nhớ cầu cho bậc tổ tiên, khắc ghi công đức một niềm tri ân “. Hoặc Sách Khải Huyền 14, 13 viết:” Phúc thay kẻ nhắm mắt lìa đời, đã lìa đời trong ơn nghĩa Chúa. Trải qua bao nhọc nhằn vất vả, giờ đây họ xứng đáng nghỉ ngơi, vì công đức xưa kia vẫn còn theo họ mãi “.
Người công giáo Việt Nam bao giờ cũng có lòng biết ơn và kính nhớ ông bà tổ tiên cha mẹ. Hầu như nhà nào cũng có bàn thờ ông bà tổ tiên với những hoa nến, nhang hương tỏa hương thơm ngát, nghi ngút khói bay…Thật đúng như lời Sách Đức Huấn Ca viết:” Dòng dõi các ngài sẽ muôn đời tồn tại, vinh quang các ngài sẽ chẳng phai mờ. Các ngài được mồ yên, mả đẹp, và danh thơm mãi lưu truyền hậu thế.Dân dân sẽ kể lại đức khôn ngoan của các ngài, và cộng đoàn vang tiếng ngợi khen “. Thánh Augustinô cũng viết một đoạn đáng ghi nhớ:” Các ngài thấy, các thế hệ loài người trên mặt đất cũng giống như những chiếc lá trên cành cây, luôn luôn xanh tươi.Trái đất này cũng mang những con người, như cây mang những chiếc lá. Trái đất đầy dẫy những con người kế tiếp nhau, người này chào đời, trong khi người kia vẫy tay giã biệt.Cây không bao giờ cởi bỏ bộ áo màu xanh của mình, nhưng hãy nhìn xuống gốc cây: các ngài đang đạp trên một tấm thảm dầy những chiếc lá khô mục “.Thánh Phaolô trong thư gửi tín hữu Êphêsô đã khuyên nhủ:” Kẻ làm con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa,vì đó là điều phải đạo.Hãy tôn kính cha mẹ…”.
Thảo kính cha mẹ, tôn kính tổ tiên là truyền thống đạo lý của dân tộc Việt Nam. Cài bông hồng đỏ trên áo để chứng tỏ cha mẹ còn sống.Đó là cách biểu lộ tình thương đối với cha mẹ, do đó, phụng dưỡng cha mẹ, an ủi cha mẹ là tỏ lòng hiếu thảo đối với cha mẹ. Cài bông hồng trắng trên áo để tưởng nhớ cha mẹ đã khuất. Con người nhớ để cầu nguyện, dâng lời kinh, tạ lễ cầu cho cha mẹ, ông bà, tổ tiên đã mất là cách tỏ lòng tôn kính, thảo hiếu đối với các bậc sinh thành…
Xin Chúa cho chúng con luôn biết hiếu thảo với ông bà tổ tiên cha mẹ và quyết tâm nối tiếp sự nghiệp của các ngài, để luôn luôn làm rạng rỡ dòng họ và làm rực sáng gia phong.
Lạy Chúa là Cha rất nhân từ, Chúa dạy chúng con phải giữ lòng hiếu thảo. Hôm nay nhân dịp đầu năm mới, Chúng con họp nhau để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Xin Chúa trả công bội hậu Cho những bậc đã sinh thành dưỡng dục chúng con, Và giúp chúng con luôn sống cho phải đạo đối với các ngài. (Lời nguyện nhập lễ, lễ Kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ).
GỢI Ý ĐỂ CHIA SẺ:
1. Tại sao lại phải hiếu thảo đối với Ông bà cha mẹ và tổ tiên? 2. Chúa dạy sao về hiếu thảo? 3. Cài bông hồng đỏ trên áo có nghĩa gì? 4. Cài bông hồng trắng trên áo có ý nghĩa gì?
Hôm nay Hội Thánh dành riêng ngày mồng hai tết để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Giáo Hội quả: Tết Mồng 2–33
Hôm nay Hội Thánh dành riêng ngày mồng hai tết để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Giáo Hội quả thực là người Mẹ rất khôn ngoan dậy con cái đủ điều. Thảo kính cha mẹ và các bậc tổ tiên là việc làm vừa phù hợp với tập tục, truyền thống hiếu thảo của dân tộc Việt Nam, vừa phù hợp với điều răn thứ tư trong thập giới của Chúa, đồng thời thực hiện lời Chúa trong đoạn Tin Mừng Mt 15, 1-6 hôm nay.
CUỘC TRANH LUẬN CỦA PHARISIÊU VỚI CHÚA GIÊSU:
Đọc Tin Mừng hôm nay chúng ta nửa khóc nửa cười với các ông Pharisiêu và kinh sư bề ngoài xem ra đạo mạo, đạo đức nhưng bên trong lại toàn dao găm. Họ sống cái vỏ bên ngoài chứ thực ra họ chẳng sống cái lõi của Tin Mừng là bác ái yêu thương. Cuộc tranh luận của nhóm Pharisiêu và các kinh sư xoay quanh vấn đề rửa tay trước bữa ăn để rồi họ muốn tránh điều căn bản nhất là thảo kính cha mẹ, ông bà, tổ tiên. Kinh sư và Pharisiêu giới hạn việc làm con trong bổn phận thuần túy thế tục, vật chất, một nghĩa vụ vật chất được họ gán cho ý nghĩa tôn giáo, ý nghĩa đạo đức. Đức Giêsu nhắc lại, nói lại với Pharisiêu, với kinh sư và với con người muôn thời:” Ngươi hãy thờ cha kính mẹ, và kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử” (Mt 15, 4). Rõ ràng, đối với Chúa Giêsu, nghĩa vụ đối với cha mẹ không chỉ dừng lại ở vật chất, nhưng còn đi tới cả nghĩa vụ tinh thần, thái độ đối với cha mẹ, đến nỗi ai nguyền rủa cha mẹ sẽ bị xử tử.
CUỘC SỐNG HÔM NAY VÀ MUÔN THỜI ĐỐI VỚI LỜI DẬY CỦA CHÚA GIÊSU:
Ông bà cha mẹ, tổ tiên là những người có công sinh ra, dưỡng dục và xây dựng cuộc đời cho chúng ta. Các Ngài tận tụy dậy dỗ chúng ta sống đời sống làm người, đặc biệt nhờ các Ngài mà chúng ta được biết Chúa và yêu mến Ngài. Công lao của các bậc tiền nhân, ông bà, cha mẹ thật bao la trời biển. Ca dao Việt Nam đã viết:” Công cha như núi Thái Sơn. Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Một lòng thờ mẹ kính cha cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”. Chữ hiếu đối với chúng ta rất có giá trị hợp với đạo lý làm người. Hiếu là yêu thương. Chúa là tình yêu. Do đó, đạo công giáo chúng ta là đạo yêu thương. Chính vì thế, mà tục ngữ ca dao đã viết rất dí dỏm, nửa khóc, nửa mếu vì nếu khi cha mẹ ông bà còn sống mà chẳng cho ăn, chẳng chăm sóc: vật chất cũng như tinh thần sẽ mang cái tội tầy trời:” Khi sống mà chẳng cho ăn, đến khi thác xuống làm ma tế ruồi “. Cuộc sống của chúng ta hôm nay và mãi mãi đang vấn nạn chúng ta hay đang hạch xét chúng ta về chữ hiếu, về nền tảng của gia dình.
Các giá trị của đời sống gia đình hình như bị lung lay khá nhiều, nếu nói được là đang bị giao động đến tận gốc rễ, đến tận cuộc sống của nhiều người, của nhiều gia đình. Ngày nay, có nhiều người định mức cuộc sống bằng việc làm ra vật chất, làm ra của cải. Người ta định mức số tiền, của cải làm ra được bao nhiêu. Người trẻ không thích cha mẹ sống lâu, người già sống thọ. Muốn tiến thân người trẻ phải loại trừ người già vv…Nhiều nước trên thế giới, con cái đưa cha mẹ vào viện dưỡng lão cho xong, vì viện dưỡng lão nhiều tiện nghi vật chất, nhưng lại thiếu thái độ cần thiết nhất là ‘ thờ cha, kính mẹ “. Chính vì thế, con người ngày nay cũng na ná như Pharisiêu và kinh sư tưởng rằng mình biện minh được cho thái độ bất hiếu của mình cũng như nhóm Pharisiêu và kinh sư xưa đã nhân danh lời của tiền nhân để lại. Lời của Đức Giêsu nhắc lại trong đoạn Tin Mừng Mt 15, 1-6 không cho phép ai được biện hộ cho thái độ bất kính, bất hiếu đối với cha mẹ, ông bà tổ tiên, ngay cả khi họ nại ra lý do tôn giáo nữa.
Ngày đầu xuân Giáo Hội nhắc lại cho mỗi người, mọi người sự đáp trả, báo ơn cha mẹ, ông bà, tổ tiên là việc làm rất ư cần thiết. Ngày đầu xuân mới, chúng ta nhớ đến các Ngài. Chúng ta xin lễ, cầu nguyện cho các Ngài, xin Chúa là Đấng từ bi thương xót xóa hết lỗi lầm các Ngài đã trót phạm và mau đưa các Ngài về hưởng nhan thánh Chúa mãi mãi, muôn đời.
Lạy Chúa, xin thương ban thiên đàng cho tất cả những người đã nuôi nấng, lo lắng và giáo dục chúng con. Amen.
Ngày Tết Việt nam luôn có một ý nghĩa gia đình rất sâu đậm. Dù đi đâu xa người ta vẫn cố gắng: Tết Mồng 2–34
Ngày Tết Việt nam luôn có một ý nghĩa gia đình rất sâu đậm. Dù đi đâu xa người ta vẫn cố gắng về quê ăn Tết. Ngày xuân gia đình đoàn tụ, con cái chúc tuổi cha mẹ, học trò chúc tuổi thầy cô, kẻ dưới chúc tuổi người trên, bà con bạn bè thăm viếng nhau. Ngày Tết mọi người được liên kết trong niềm vui yêu thương chia sẽ. Ngày Tết còn liên kết người sống với người chết, hiệp thông con cháu với tổ tiên ông bà cha mẹ đã qua đời. Nhiều người có thói quen đi tảo mộ những ngày trước Tết. Người ta tin rằng dịp đầu năm ông bà tổ tiên về sum họp với con cháu. Niềm tin đó có tác dụng tích cực giúp người sống luôn nhớ tới cội nguồn, sống hiếu thảo, ăn ở xứng đáng với dòng tộc của mình.
Người Việt nam rất trọng lễ giáo,coi trọng sự bền vững gia đình với những tôn ti trật tự,với cung cách ứng xử theo mỗi bậc người.Theo đó người Việt nam có nét đặc trưng trong cách thức chào hỏi,xưng hô giao tiếp mà những ngôn ngữ của các dân tộc khác dù văn minh cũng không có được.Linh mục F. Buzomi,dòng Tên,nhà truyền giáo đã đặt chân lên đất Việt nam khá sớm vào ngày 18.1.1615, có nhận xét chí lý: "Nhờ Khổng giáo,xã hội và gia đình Việt nam đã có một tổ chức rất cao,người dân Việt nam có những đức tính,phong tục rất đáng khâm phục,nó đã giúp rất nhiều vào công việc truyền giáo"(Nguyễn Hồng "Lịch sử truyền giáo ở Việt nam", Sài gòn 1959, tr.55).
Trong lễ giáo thì ân nghĩa là đầu tiên.Tôn kính tổ tiên là một cách tỏ ân nghĩa đối với các vị tiên nhân,ông bà cha mẹ.Lúc ông bà cha mẹ còn sống,con cháu phải kính mến, phụng dưỡng các ngài thì lòng phải vui,vâng lời chiều ý các ngài, ăn ở sao cho các ngài hài lòng. Khi các ngài qua đời,lo an táng tử tế,con cháu thờ kính, giỗ chạp hàng năm. Khi tam giáo (Phật, Khổng, Lão) chưa du nhập Việt Nam thì người Việt đã biết kính thờ tổ tiên, trọng kính cha mẹ, thương yêu anh, chị, em và hầu như mọi gia đình đều lập bài vị ông bà, cha mẹ để thờ cúng. Những ngày giỗ kị thì thắp nhang, dâng hoa quả, cơm nước đặt trên bàn thờ để mong ông bà, cha mẹ (những người đã khuất) về hưởng. Nhà nghèo nhất cũng có chén cơm trắng với quả trứng luộc dâng lên với tất cả lòng thành. Tuy người đã khuất không hưởng được, nhưng lễ nghi ấy lại cần thiết để giáo hóa con cái để sau này chúng cũng nhớ đến ông bà, cha mẹ như vậy. Người Việt vốn hiền hoà, tình cảm, lại chung sống cộng đồng với nhau, suốt đời quanh quẩn bên luỹ tre làng; cho nên dù sống, dù chết, họ vẫn gần gũi bên nhau, ấm áp tình người. Việc thờ cúng tổ tiên là mạch nước ngầm trong mát vẫn mãi nuôi sống và nối kết những tâm hồn Việt Nam giàu tình trọng nghĩa.
Mỗi người Việt nam đều có một đạo rất gần gũi,đó là Đạo Ông Bà hay Đạo Hiếu.Trong mỗi gia đình người Việt,dù sang hay hèn cũng dành một nơi trang trọng nhất để đặt bàn thờ gia tiên.Ông bà cha mẹ dù có khuất đi nhưng vẫn luôn hiện diện gần gũi với con cháu.Những ngày đầu tháng,ngày rằm,ngày tết,gia đình làm mâm cơm cúng ông bà.Tấm lòng của con cháu tỏ bày lòng hiếu kính biết ơn.Mỗi khi trong gia đình có việc gì quan trọng như dựng vợ gã chồng cho con cái,hoặc con cái thi cử đổ đạt...cha mẹ đều dẫn con cái đến trước bàn thờ gia tiên để trình diện với các ngài,bày tỏ mọi việc để các ngài chứng giám.(x.Gia đình Việt nam,mãnh đất phì nhiêu cho hạt giống Tin mừng, Thời sự thần học số 32 tháng 06/03).
Đạo Hiếu là cốt tuỷ của nền văn hoá Á châu trong đó có Việt nam.Hiếu là gốc của đức.Người ta có 100 nết nhưng hàng đầu vẫn là Hiếu.Chưa từng có người nào hiếu thảo lại bất trung,cũng như chưa từng có người hiếu thảo nào lại bất nhân.
Cốt lõi của Hiếu bắt đầu bằng: tôn kính cha mẹ lúc còn sống,thờ phượng cha mẹ lúc qua đời.Biết ơn cha mẹ phải được nói lên bằng đạo hạnh,bằng thờ cúng tổ tiên.Đó là nhiệm vụ thiêng liêng,là phẩm chất tối cao của con người.
Việc hiếu lễ từ ngàn xưa đã in sâu vào tâm linh mỗi người.Dân tộc Việt nam từ nam chí bắc dù ai theo tín ngưỡng nào,dù có bài bác thần linh nhưng với ý niệm "Cây có cội,nước có nguồn" đều coi trọng gia lễ.
Ca dao đã đúc kết lòng hiếu nghĩa ấy:
Cây có gốc mới nở ngành sanh ngọn. Nước có nguốn mới bể rộng sông sâu. Người ta có gốc từ đâu. Có cha có mẹ rồi sau có mình.
Đạo Hiếu chính là đạo của lòng biết ơn.Biết ơn trời đất,biết ơn tổ tiên ông bà cha mẹ.Ơn cha nghĩa mẹ sinh thành,ơn chín chữ,đức cù lao, ơn võng cực biển trời "Ai ai phụ, mẫu sinh ngã cù lao, dục báo chi đức, hạo thiên võng cực". Cha mẹ sinh ra ta, nâng đỡ ta từ cung lòng, vỗ về âu yếm,nuôi dưỡng bú mớm, bồi bổ cho lớn khôn,dạy ta điều hay lẽ phải,dõi theo mỗi bước đường đời của ta,tuỳ tính tình mỗi đứa con mà khuyên dạy, che chở bảo vệ con. Ơn đức cha mẹ như trời biển "Công cha như núi thái sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra".
Đạo Hiếu là nền tảng văn hoá gia đình Việt nam.Người Việt yêu chuộng những gì là tình,là nghĩa,coi tình nghĩa hơn lý sự "một trăm cái lý không bằng một tí cái tình";chấp nhận "bán anh em xa mua láng giềng gần"; thích "dĩ hoà vi quý", độ lượng "chín bỏ làm mười";quý trọng con người,không tôn thờ của cải "người là vàng,của là ngãi;người làm ra của chứ của không làm ra người"; mong muốn anh em bốn biển một nhà "tứ hải giai huynh đệ";đề cao tinh thần khoan dung "đánh kẻ chạy đi,ai đánh người chạy lại". Đỉnh cao của lòng nhân ái là "thương người như thể thương thân".
Gia đình Việt nam có nhiều thế hệ sống với nhau "tứ đại đồng đường". Người Việt quan niệm "một mẹ già bằng ba hàng dậu". Cha mẹ già không còn lo việc đồng áng,ở nhà chăm nom giữ cháu.Bầu khí gia đình luôn ấm cúng. Tuổi thơ con trẻ được ươm đầy tiếng ầu ơ của bà,câu chuyện cổ tích của ông.Từ lúc chưa rời vành nôi, trẻ thơ đã được trau dồi cái nhân cái nghĩa. Khi lớn lên, con cái lập gia thất,cha mẹ cho miếng đất dựng căn nhà,con cháu sum vầy bên ông bà cha mẹ,tối lửa tắt đèn có nhau.Chính gia sản tinh thần gia đình là chất keo nối kết tầm hồn con người lại để rồi ai ai cũng cảm thấy "quê hương mỗi người chỉ một....đi đâu cũng phải nhớ về" (Quê hương,Đỗ trung Quân). Dù đi học xa,đi làm xa,đi đâu xa cũng phải về với gia đình sum họp những ngày cuối năm,ngày đầu năm.Ngày Tết là những ngày thiêng liêng ấm áp tình gia đình.Con cháu quy tụ chúc Tết với cử chỉ thành kính chắp tay chào lạy,dâng quà lễ mừng thọ.
Gia đình Việt nam là môi trường đào tạo con người toàn diện,tỉ mỉ và hiệu lực nhất.Dưới mái trường này,con người được đào tạo cả về kiến thức,tâm hồn,tư duy,nhân cách,lối sống để rồi có đủ bản lãnh và khả năng bước vào đời sống xã hội.Gia đình là nơi đào tạo căn bản nhất lòng đạo đức,giúp phát triển cái tài,nhân rộng cái đức cho con cái vào đời.
Đạo Hiếu chính là sợi chỉ vàng nối kết mọi người,mọi sinh hoạt gia đình.Đạo Hiếu làm nên bản sắc văn hoá người Việt. Như thế, tâm thức dân Việt rất gần với Tin mừng Đạo Chúa.Điều răn thứ bốn dạy thảo kính cha mẹ được đặt ngay sau ba điều răn về Thiên Chúa đủ nói lên tính cách quan trọng của nó.Sách Giảng Viên dạy: "thảo kính cha mẹ là thảo kính Chúa,tôn kính cha mẹ là tôn kính Chúa".Chính Chúa Giêsu là mẫu mực hiếu thảo với Cha,yêu mến Cha,vâng ý Cha,luôn làm đẹp lòng Cha.Chúa Giêsu đã lên án bọn người lấy cớ để tiền của dâng cúng vào đền thờ mà trốn tránh bổn phận giúp đỡ cha mẹ.
Đạo Chúa cũng là Đạo Hiếu.Hiếu với cha mẹ,đấng bậc sinh thành dưỡng dục.Hiếu với Thiên Chúa và thờ phượng Người,Đấng sáng tạo muôn loài,dựng nên con người giống hình ảnh Người.Như vậy Đạo Chúa cũng chỉ gồm chữ Hiếu.Thờ lạy Thiên Chúa là chân nhận Người chủ tể muôn loài,con người có bổn phận tôn vinh thờ phượng tỏ bày lòng hiếu thảo.Đối với tha nhân,Đạo Chúa dạy phải sống hiếu,phải thể hiện hiếu.Điều răn trọng nhất "kính Chúa,yêu người" là điều răn của Đạo Hiếu.Không một tôn giáo nào khai triển Đạo Hiếu cho bằng Đạo Chúa.Hiếu với Chúa,hiếu với tha nhân,đặc biệt hiếu với tổ tiên ông bà cha mẹ.Vì hiếu với Chúa nên phải tu thân tích đức để làm vui lòng Chúa,xứng đáng làm con cái của Người.Vì hiếu với ông bà cha mẹ nên phải sống đạo làm con,giữ nề nếp gia phong lễ nghĩa,làm vinh dự cho gia đình,gia tộc.
Chính từ tổ tiên ông bà cha mẹ mà người Việt nam có thể tìm đến với Đấng là nguồn gốc mọi gia tộc trên trời dưới đất.Đạo Hiếu là một điểm tựa,một bước đi khởi đầu thuận lợi,một lối đi dễ dàng,gần gũi,một mãnh đất phì nhiêu để đưa con người vào Đạo Chúa.Loan báo Tin mừng của Đạo Chúa chính là làm sáng lên những nét tinh tuý tiềm tàng trong mỗi nền văn hoá.Đối với môi trường gia đình Việt nam,đó chính là "minh minh đức",làm sáng cái đức sáng trong môi trường gia đình. Tin mừng chính là nguồn nước thẩm thấu qua mọi lớp ngăn văn hóa và tôn giáo, Tin mừng là ánh sáng các dân tộc (LG), là ánh sáng trần gian (Ga 8,12). Tin mừng và văn hóa giao thoa và hoà điệu với nhau. Phụng vụ Giáo hội dành ngày Mồng Hai Tết để cầu cho tổ tiên. Hằng ngày trong mọi thánh lễ, Giáo hội đều có lời cầu nguyện cho ông bà tổ tiên.
Đạo Chúa dạy, có một Cha trên trời mà con người phải tôn kính hiếu thảo;dạy yêu thương nhau "anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em";dạy sống chan hoà,bình dị "anh em hãy học cùng tôi vì tôi hiền lành và khiêm nhường trong lòng",dạy yêu quý sự sống "Tôi đến để chiên được sống và sống dồi dào".Tin mừng làm sáng lên những giá trị sáng ngời có sẵn trong môi trường văn hoá Việt nam,mang đến cho các giá trị văn hoá ấy chiều kích siêu việt,chiều kích cứu độ. (Quốc Văn,OP).
Đức Cố Hồng Y FX Nguyễn Văn Thuận đã đề cao vai trò gia đình,lòng thảo hiếu của con cái "chủng viện thứ nhất,đệ tử viện thứ nhất,trường sư phạm thứ nhất là gia đình công giáo.Không vị giám đốc tài ba,chuyên môn đến đâu có thể thay thế cha mẹ được.Nếu cơ sở bậc nhất ấy bị hỏng,tương lai Hội thánh và xã hội nhân loại cũng rung rinh sụp đổ.Đức Gioan XXIII biên thư cho cha mẹ ngày ngài được ngũ tuần: "Thưa thầy mẹ,hôm nay con được 50 tuổi.Chúa thương ban cho con nhiều chức trong Hội thánh,đi nhiều nơi,học nhiều sách,nhưng không trường nào dạy dỗ con,làm ích cho con hơn hồi con được ngồi trên chân thầy mẹ" (ĐHV 505).
Tinh thần hiếu hoà,lòng thảo hiếu của người Việt là điểm son đậm đà bản sắc dân tộc.Tin mừng bén rễ sâu vào nền văn hoá ấy làm xanh lên chồi lộc sự sống tình yêu rồi kết thành hoa trái tốt lành cho con người và cuộc đời.
Truyền thống dân tộc Việt Nam quả rất cao quí khi ông bà tổ tiên, cha mẹ luôn được mọi người: Tết Mồng 2–35
Truyền thống dân tộc Việt Nam quả rất cao quí khi ông bà tổ tiên, cha mẹ luôn được mọi người kính yêu, hiếu thảo. Tuy nhiên, Hội Thánh Việt Nam luôn dành ngày mồng hai tết để con cái cháu chắt tưởng nhớ tới tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Giáo Hội luôn cho con cái hiểu rằng việc hiếu thảo có giá trị rất cao và là một trong những điều Chúa dạy. Bởi vì, trong mười điều răn của Chúa, giới răn thứ bốn:” Hãy thảo kính cha mẹ “ là một giới răn được xếp trong mười điều Chúa dạy bảo. Chính vì thế, hôm nay, con cái của Chúa dâng thánh lễ này để cầu nguyện cho ông bà tổ tiên, cha mẹ là một điều thích hợp, phải lẽ đồng thời cũng rất hợp với lời dạy của Chúa Giêsu trong đoạn Tin Mừng của thánh Matthêu 15, 1-6.
Ngược lại với quan niệm, suy nghĩ của dân Do Thái, đặc biệt là các Kinh sư, Pharisêu về vấn đề báo hiếu, Chúa Giêsu luôn đề cao việc hiếu thảo đối với ông bà tổ tiên, cha mẹ, các bậc sinh thành, dưỡng dục. Kinh sư và Pharisêu cho rằng theo lời của tiền nhân thì tất cả những gì họ làm cho cha mẹ đều là tế phẩm dâng lên Thiên Chúa,do đó, họ làm như thế là đủ rồi, là tròn bổn phận và trách nhiệm rồi, không cần phải thờ cha kính mẹ nữa. Họ giới hạn bổn phận và nghĩa vụ dựa trên vật chất, và họ gán cho nó tính chất đạo đức. Đối với Chúa Giêsu, Ngài nói cho các Pharisêu, các Kinh sư và mọi người biết rằng:” Phải thảo kính cha mẹ…” theo đúng giới răn thứ bốn trong thập giới của Thiên Chúa đã trao cho ông Môsê:” Thảo kính cha mẹ “. Chúa nói:” Kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử “. Chúa Giêsu mở ra cho thế giới, cho con người, cho mỗi người một chân trời mới về nghĩa vụ và bổn phận đối với các bậc sinh thành. Vật chất cần thật nhưng tấm lòng, con tim, tinh thần còn có giá trị cao vời hơn. Thật vậy, xưa cũng như nay, vấn đề hiếu thảo đối với các bậc sinh thành luôn được đặt ra với nhiều quan niệm và suy nghĩ khác nhau. Ngày nay, tại nhiều đất nước, việc truyền bá tự do luôn được đề cao, nhiều nơi xem sự tự do là chính mà quên đi giá trị đạo đức.
Do đó, giá trị truyền thống hiếu thảo đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ bị coi nhẹ. Nhiều nước, luật pháp bảo vệ tự do quá đáng: cha mẹ không được nói nặng tới con cái, chứ chưa nói tới quát nạt, to tiếng hay đánh sửa dạy. Nhiều nước, con cái tới 18 tuổi được luật pháp bảo hộ theo ý của mình. Cha mẹ luôn phải dè chừng với con cái. Nên, giá trị đạo đức bị lung lay: con cái muốn làm gì thì làm.Luân lý bị coi nhẹ. Cha mẹ được xem như gánh nặng đối với con cái. Con cái thích tự lập, ở riêng. Người già đã có nhà xã hội, nhà dưỡng lão vv…Việc hiếu thảo đối với cha mẹ được xem nhẹ. Cha mẹ già thường cảm thấy cô đơn, buồn tủi.Có người đã nói cay chua, mỉa mai:” Ước gì mình được con cái chăm sóc như con chó mà con mình đang nuôi “. Đó là sự thực nhưng sự thực thật cay đắng và mỉa mai.Thiết tưởng, mọi gia đình phải nhìn vào mẫu của gia đình thánh Giuse, Mẹ Maria và Chúa Giêsu để noi gương bắt chước. Chúa là Chúa nhưng làm người, Ngài luôn vâng lời, tuân phục và sống thảo hiếu với cha mẹ của mình.
Dân tộc Việt Nam luôn còn giữ được truyền thống thảo hiếu và giáo dân Việt Nam còn biết lắng nghe lời Chúa và thực hành lời Chúa. Do đó, nghĩa vụ, bổn phận đối với các bậc sinh thành, tổ tiên luôn được trân trọng giữ gìn.
Lạy Chúa Giêsu, xin ban thêm lòng mến cho chúng con để chúng con luôn biết thảo hiếu với tổ tiên, cha mẹ: sống thì thăm hỏi, giúp đỡ, nuôi dưỡng, khi các Ngài khuất bóng thì biết xin lễ, cầu nguyện và làm những việc phúc đức dâng cho cha mẹ, tổ tiên. Amen.
Lời Chúa trong đoạn Tin Mừng trên cho thấy, cuộc đụng độ giữa Chúa Giêsu và những người lãnh: Tết Mồng 2–36
Lời Chúa trong đoạn Tin Mừng trên cho thấy, cuộc đụng độ giữa Chúa Giêsu và những người lãnh đạo Do Thái. Trọng tâm chính của lần này, không phải là cuộc chạm trán trực tiếp có tính cách cá nhân giữa Chúa Giêsu và các rapbi nữa, nhưng là sự đụng độ giữa hai quan niệm về những đòi hỏi của Thiên Chúa, hai hình thức giữ luật. Các luật sĩ thắc mắc: "Sao môn đệ ông vi phạm truyền thống của tiền nhân?...” Chúa Giêsu trả lời họ cũng bằng một câu hỏi: "Còn các ông, tại sao các ông dựa vào truyền thống của các ông mà vi phạm điều răn của Thiên Chúa?”
Theo người Do Thái, quan niệm về những đòi hỏi của Thiên Chúa được ghi trong luật. Luật gồm hai phần: Luật thành văn là luật Chúa chứa đựng trong Kinh Thánh, và luật truyền khẩu được các kinh sư triển khai qua nhiều thế hệ, và được xem như là truyền thống của tổ tiên. Luật này có tính cách bắt buộc tuân giữ, nếu không muốn nói là hơn cả luật thành văn. Đối với người Do Thái, tất cả những luật truyền thống là lệnh truyền của Chúa, thực thi những điều luật truyền thống là làm vừa lòng Chúa, là trở nên một người công chính. Tuân giữ luật Chúa là tuân thủ những luật lệ, những nguyên tắc và những lễ nghi bề ngoài, nghiêm ngặt phần hình thức như “rửa tay trước khi ăn”, “dâng lễ phẩm cho Chúa thay thế sự hiếu kính cha mẹ”.
Đối với Chúa Giêsu, quan niệm về những đòi hỏi của Thiên Chúa được thể hiện lớn nhất bằng luật yêu thương. Ngài xem giữ luật là một cảm nghiệm sống ở trong lòng, một biểu hiện liên đới, nhân từ, vượt trên hình thức, là tấm lòng trong sạch và đời sống yêu thương.
Hôm nay, Chúa Giêsu không trả lời câu hỏi của Pharisêu và các kinh sư cách trực tiếp. Nhưng Ngài lấy một ví dụ về việc thực hành luật truyền khẩu để cho họ thấy, chẳng những đây không phải là luật Chúa mà còn có thể đi ngược lại Luật Chúa. Luật Thiên Chúa đã đặt ra là phải “hiếu thảo với cha mẹ của mình”. Nhưng những người Do Thái lại nói: “Những gì con có để giúp cha mẹ, đều là lễ phẩm dâng cho Chúa rồi”. Những người Do Thái này, đã dùng nghi lễ bề ngoài, để thoái thác một bổn phận căn bản là hiếu kính cha mẹ. Họ đã lấy quy ước của các kinh sư để xóa bỏ đi điều răn của Thiên Chúa.
Quý vị và các bạn thân mến,
Hôm nay ngày mùng hai Tết, Giáo Hội Việt Nam dành để nhắc nhở mọi thành phần dân Chúa về lòng hiếu thảo, biết ơn tổ tiên - ông bà - cha mẹ. Trong 10 điều răn Chúa truyền dạy, sau ba điều dành cho Thiên Chúa thì đến điều thứ tư dành cho ông bà, cha mẹ. Thánh Phaolô đã làm cho điều răn thứ tư này mạnh mẽ hơn khi nói: “Kẻ làm con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: Để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này (Ephêsô 6,1-3)”.
Vâng, thảo kính cha mẹ không phải là chuyện gởi những món quà to, nhưng lỡi tết nặng, nhưng thảo kính cha mẹ là về bên các ngài trong những ngày nghỉ, thăm hỏi, chăm sóc, hiện diện, an ủi, đỡ đần và yêu thương. Thảo kính cha mẹ không phải là chuyện khoe thành tích, cũng chẳng là chuyện dâng cúng ít nhiều, nhưng là biết vâng nghe nhưng lời dạy dỗ bảo ban; biết kính trên nhường dưới; biết ghi lòng tạc dạ đền đáp công ơn:
Công cha như núi ngất trời, Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông. Núi cao biển rộng mênh mông, Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!
Lời Chúa hôm nay mạnh dạn nhắc nhở, không thể có một sự thỏa hiệp nào giữa hai quan niệm luật hình thức và luật yêu thương; không thể san bằng nghi thức bên ngoài với lệnh truyền của Chúa. Những kinh sư đã lẫn lộn mọi luật lệ của Chúa với những nguyên tắc bên ngoài, và họ đã biến những nguyên tắc ấy thành một thứ luật mà họ coi là điều Thiên Chúa đòi hỏi cho riêng họ.
Thảo kính cha mẹ là điều Thiên Chúa muốn, Giáo Hội nhắc nhở, đạo làm người mong khắc ghi:
Đố ai đếm được lá rừng, Đố ai đếm được mấy từng trời cao, Đố ai đếm những vì sao, Đố ai đếm được, công lao mẹ thầy.
Lạy Chúa, Xin chúc lành cho cha mẹ của chúng con. Xin ban muôn ơn lành hồn xác cho các ngài. Xin chúc phúc cho những người con thảo hiếu như Chúa đã hứa.
Giáo hội dành ngày mùng hai tết để cầu nguyện cho tổ tiên, ông bà, cha mẹ, và cũng là để nhớ đến: Tết Mồng 2–37
Giáo hội dành ngày mùng hai tết để cầu nguyện cho tổ tiên, ông bà, cha mẹ, và cũng là để nhớ đến công ơn của các ngài. Giáo hội nhớ đến và cầu nguyện cho các ngài là bởi vì, tổ tiên, ông bà, cha mẹ là những người có công sinh thành, dưỡng dục và xây dựng cuộc đời cho chúng ta. Các ngài tận tụy dậy dỗ mình sống đời sống làm người, và đặc biệt nhờ các ngài mà mình được biết Chúa và yêu mến Ngài. Công lao của các bậc tổ tiên, ông bà, cha mẹ thật bao la trời biển.
“Công cha như núi Thái Sơn. Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Một lòng thờ mẹ kính cha Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”.
Quả thật, truyền thống cha ông chúng ta rất coi trọng chữ hiếu. Chính vì vậy mà để đánh giá tư cách của một người nào, các cụ ngày xưa thường dựa vào cách người đó đối xử với cha mẹ của mình như thế nào. Thậm chí, các cụ coi việc báo hiếu còn quan trọng hơn cả việc đi tu:
“Tu đâu cho bằng tu nhà, thờ cha kính mẹ, ấy là chân tu”.
Và hơn nữa, đối với người kitô hữu, việc thảo kính cha mẹ không chỉ là một bổn phận tự nhiên, nhưng còn là một đòi hỏi của Thiên Chúa. Nhìn lại bản thập giới, ngay sau ba giới răn nói về bổn phận của con người đối với Thiên Chúa, thì giới răn “thảo kính cha mẹ” được đặt đầu tiên trong các giới răn nói về mối tương quan của con người với nhau.
Trong bài đọc thứ hai, thánh Phaolô cũng nhắc: “Kẻ làm con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo”.
Và đặc biệt trong bài Tin mừng, Đức Giêsu nhắc lại với Pharisiêu, với kinh sư và với con người mọi thời rằng: “Ngươi hãy thờ cha kính mẹ, và kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử”. Rõ ràng, đối với Chúa Giêsu, việc hiếu thảo đối với cha mẹ là điều hết sức quan trọng và là bổn phận hàng đầu của mỗi người kitô hữu.
Như thế, việc thảo kính cha mẹ không còn tùy thuộc vào ý thích cá nhân, nhưng đó là thánh ý của Thiên Chúa, đó là lệnh truyền của Thiên Chúa, và đó là đòi buộc của Thiên Chúa.
Ngày đầu xuân Giáo hội nhắc lại sự đáp trả, báo ơn cha mẹ, ông bà, tổ tiên là việc làm rất ư cần thiết. Thế nhưng, ta phải có những thái độ nào, phải có những cách hành xử như thế nào, để đạo “thờ cha, kính mẹ” cho phù hợp với thánh ý Thiên Chúa? Đó có phải chỉ là cấp tiền nuôi dưỡng cha mẹ? Hay đó có phải chỉ là đến ngày, đến tháng vào xin một thánh lễ cho cha mẹ, ông bà, tổ tiên là xong?
Trong sách xưa có một bài về đạo hiếu rất hay và cũng phù hợp với tinh thần Kitô giáo:
“Hiếu hữu tam: Đại hiếu tôn thân Kỳ thứ phất nhục Kỳ thứ năng dưỡng”
Tạm dịch là:
Đạo hiếu có ba điều: Hiếu lớn nhất là tôn vinh cha mẹ Hai là không làm nhục cha mẹ mình Ba là có thể nuôi dưỡng cha mẹ mình.
Vậy, thế nào là tôn vinh cha mẹ? Thế nào là không làm nhục cha mẹ? Và thế nào là dưỡng nuôi cha mẹ mình?
1. Tôn vinh cha mẹ trước mặt Thiên Chúa và con người
Theo quan niệm của Kitô giáo, thì sự tôn vinh cha mẹ ở cấp độ cao nhất đó là sự tôn vinh cha mẹ, làm rạng rỡ cha mẹ ở trước mặt Thiên Chúa. Niềm vinh dự lớn lao của cha mẹ đó là được tôn vinh trước mặt Thiên Chúa. Thành ra, người có hiếu lớn nhất đó là người sống ngay lành, làm điều tốt trước mặt Thiên Chúa: sống theo thánh ý Chúa, sống theo luật Chúa đó là tốt nhất. Do đó khi sống đạo tốt, đó là mình thể hiện cái hiếu lớn nhất đối với cha mẹ.
Mặt khác, tôn vinh cha mẹ không chỉ trước mặt Thiên Chúa mà còn là tôn vinh, làm rạng danh cha mẹ trước mặt người đời. Mình không thể nói là có hiếu với cha mẹ khi mà đời sống của mình bê bối đủ điều. Mình không thể nói là có hiếu nếu mình cứ sống một cuộc sống mua gian bán lận, một cuộc sống thiếu yêu thương bác ái đối với người khác, một cuộc sống muốn loại trừ những người khác. Do đó, cái hiếu đối với cha mẹ, đó còn là việc thể hiện một đời sống tốt trước mặt người đời. Bởi vì khi mình sống tốt trước mặt người đời là mình đang làm rạng danh, đang tôn vinh cha mẹ mình.
Hơn thế nữa, cái hiếu lớn nhất là tôn vinh cha mẹ, không chỉ là tôn vinh cha mẹ trước mặt Thiên Chúa và tôn vinh cha mẹ trước mặt người đời, nhưng còn là thể hiện cái hiếu qua việc tôn vinh cha mẹ trước mặt chính mình. Tôn vinh cha mẹ trước mặt chính mình đó là khi mình biết vâng lời cha mẹ, tôn kính cha mẹ. Do đó, mình không thể nói là có hiếu trong khi mình cứ luôn cãi lời cha mẹ, không biết tôn kính cha mẹ.
2. Cái hiếu thứ hai đó là không làm nhục cha mẹ
Trước hết chúng ta xét đến tương quan với Thiên Chúa, đó là đừng làm nhục cha mẹ trước mặt Thiên Chúa. Nghĩa là, khi xa lánh tội lỗi, không làm điều xấu đó là mình thể hiện cái hiếu đối với cha mẹ. Chúng ta không thể là người có hiếu nếu cứ sống trong tình trạng lầm lạc, trong những đam mê, những thú vui tội lỗi. Khi chúng ta phạm tội đó là mình đang làm nhục cha mẹ trước mặt Thiên Chúa, và như thế thì không thể nói là mình đang sống trọn chữ hiếu với cha mẹ được. Và chúng ta không chỉ đừng làm nhục cha mẹ trước mặt Thiên Chúa mà còn không làm nhục cha mẹ trước mặt người đời. Mình đừng để cho người đời vì mình mà chửi cha mẹ mình. Con cái đi làm điều bậy bạ để rồi cha mẹ phải lãnh lấy hậu quả, bị người đời coi thường, khi đó chúng ta không thể là người sống có hiếu được.
3. Và cái hiếu thứ ba đó là có thể nuôi dưỡng cha mẹ
Nuôi dưỡng hay chu cấp cho cha mẹ ở đây không chỉ là về những nhu cầu vật chất nhưng là còn về tinh thần.
Trước mặt Thiên Chúa, mình cầu nguyện cho cha mẹ đó là nuôi dưỡng cha mẹ. Khi cha mẹ còn sống hay đã qua đời, lời cầu nguyện của chúng ta cho cha mẹ thể hiện lòng hiếu thảo đối với cha mẹ.
Trước mặt người đời, người có hiếu là người có thể phụng dưỡng cho cha mẹ về vật chất cũng như tinh thần, đem lại niềm vui, đem lại niềm hạnh phúc cho cha mẹ. Như vậy, cái hiếu lớn nhất của mỗi người đó là tôn vinh cha mẹ, làm rạng danh cha mẹ trước mặt Thiên Chúa, trước mặt người đời và trước mặt chính mình.
Cái hiếu thứ hai đó là không làm nhục cha mẹ trước mặt Thiên Chúa, không làm nhục cha mẹ trước mặt người đời.
Cái hiếu thứ ba đó là nuôi dưỡng cha mẹ, phụng dưỡng cha mẹ trước mặt Thiên Chúa, trước mặt người đời.
Làm được như thế đó là mình sống trọn lòng hiếu thảo đối với cha mẹ như lòng Chúa mong muốn.
Lắng nghe lời Chúa trong ngày đầu năm này, ước gì mỗi người một lần nữa ý thức hơn về những hồng ân Thiên Chúa đã ban cho mình qua ông bà cha mẹ, để hết lòng tri ân và cảm tạ các ngài. Đồng thời, đây cũng là cơ hội thuận tiện để mình duyệt xét lại lòng thảo hiếu đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Việc thảo kính này, không chỉ là dâng một ít quà hay một lời cầu chúc trong ngày đầu năm, nhưng lòng thảo hiếu này, cần được kéo dài trong suốt cuộc đời mỗi người.
Xin Chúa cho mỗi người có được lòng mến yêu, có được một tinh thần thảo hiếu, để chúng ta có thể luôn biết thể hiện lòng hiếu thảo đối với tổ tiên, ông bà cha mẹ.
Ngày Mồng Hai Tết được Lịch Công Giáo Việt Nam gọi là ngày “Kính Nhớ Tổ Tiên, Ông Bà Cha: Tết Mồng 2–38:
Ngày Mồng Hai Tết được Lịch Công Giáo Việt Nam gọi là ngày “Kính Nhớ Tổ Tiên, Ông Bà Cha Mẹ”. Nhiều người muốn biến ngày này thành ngày cầu nguyện cho vong hồn tổ tiên ông bà cha mẹ, có lẽ xuất phát từ việc hiểu lầm chữ “kính nhớ”. Theo quan niệm Nhân Hòa trong văn hóa Việt, “Nhân” đây gồm cả người sống lẫn kẻ chết, người thân cận cũng như kẻ xa lạ, và kính nhớ hay tôn kính được hiểu như kiến tạo một tương quan hòa hợp với hết mọi người, bắt đầu từ Cận Nhân, điển hình là tổ tiên, ông bà, cha mẹ, còn sống hay đã khuất núi. Đây là nền tảng của “đạo hiếu”, không chỉ được hiểu hạn hẹp như thảo hiếu đối với ông bà cha mẹ (nhất là khi đã qua đời ) mà thôi, nhưng còn là hiếu với đồng bào, với dân nước, và xa hơn nữa là hiếu hay thuận thảo với toàn thể bàn dân thiên hạ ( Nhân Hòa ).
Văn hóa Do Thái còn khá xa vời với khái niệm “nhân hiếu” này. Trong cuộc tranh luận về truyền thống với nhóm Pharisêu và các kinh sư, Đức Giêsu chỉ mới đề cập tới và chỉnh sửa một phần nhỏ cái mối tương quan xã hội đa diện vốn có nơi các thính giả Do Thái. Giới luật Cựu Ước chỉ qui định “Ngươi hãy thờ cha kính mẹ”, hiểu là khi các ngài còn sống chứ không đề cập chi tới khi các ngài đã khuất bóng. Ấy thế mà các kinh sự luật sĩ vẫn viện những lý lẽ này nọ để lướt qua: “Ai nói với cha mẹ rằng: những gì con có để giúp cha mẹ, đều là lễ phẩm dâng cho Chúa rồi, thì người ấy không phải thờ cha kính mẹ nữa”. Rõ ràng cái tối thiểu của chữ Hiếu chữ Nhân họ còn chưa có nữa là. Chả trách sự hiểu biết “nhân hiếu” của họ thật quá hạn hẹp. Nếu họ có mở rộng nó ra hơn một chút nữa thì cùng lắm cũng chỉ tới bạn bè thân quen, “… yêu thương những kẻ yêu thương mình” ( Mt 5, 46 ).
Trong cái văn hóa Nhân Hòa, hồn Việt có khả năng hiểu sâu hơn các điều mà Đức Giêsu trong chương 5 Phúc Âm theo Thánh Mátthêu gọi là “kiện toàn Luật Môsê”, như đừng giận ghét, chớ ngoại tình, đừng thề thốt, chớ trả thù và nhất là yêu thương kẻ thù. Thiết tưởng bác ái của Tin Mừng, nếu phải diễn tả trong văn hóa thuần Việt, sẽ là đưa Nhân Hòa lên tới tột đỉnh và mở rộng nó ra, thoát khỏi mọi biên cương giới hạn của lòng dạ con người.
Tin Mừng đồng thời cũng cống hiến cho Hồn Việt phương thế để thực hiện được cái lý tưởng Nhân Hòa đầy thử thách và cam go, thay vì chỉ mãi mãi là một mơ ước thanh tao cao đẹp trong những ngày đầu năm mới. Cái “hòa” mà Tin Mừng cống hiến không phải là vắng bóng các đố kị căng thẳng, tranh chấp chia rẽ, nhưng đúng là giao hòa dựa trên Ơn Cứu Độ của Thiên Chúa. Đức Giêsu Kitô thập giá chính là “Nhân Hòa” đầu tiên của toàn lịch sử nhân loại khi Người không những giao hòa Trời với Đất mà còn giữa người với người. “Lạy Cha, xin tha cho họ !” ( Lc 35, 34).
Thánh Phaolô đã triển khai tư tưởng hòa giải này trong chương 5 thư thứ hai gửi giáo đoàn Côrintô, trong khi Thánh Gioan đã dùng nó làm nền cho lời kêu gọi xây dựng Nhân Hòa giữa các tín hữu và với hết mọi người, “Nếu ai nói: “Tôi yêu mến Thiên Chúa” mà lại ghét anh em mình, người ấy là kẻ nói dối…” ( 1Ga 4, 20… )
Như vậy, nếu trong ngày mồng Hai Tết người Công Giáo Việt Nam có cử hành bất cứ nghi lễ hay tập tục nào để kính nhớ tổ tiên, ông bà, cha mẹ mình ( còn sống hay đã qua đời ) thì cái tâm của họ phải rộng mở hướng về mọi người. Chính sự rộng mở này sẽ giúp họ trong năm mới càng chấp nhận và triển khai Tin Mừng bác ái yêu thương của Đức Kitô cách sâu sắc và triệt để hơn. Họ thâm tín rằng: nhờ niềm tin vào Ơn Cứu Độ giao hòa của Đức Kitô, chính họ sẽ trở thành tác nhân có khả năng biến niềm mơ ước mãnh liệt nhất của dân Việt, và của toàn nhân loại, trở thành hiện thực: “Tứ hải giai huynh đệ”.
Lạy Đức Kitô – Đấng giao hòa, trên thập giá Chúa không chỉ giao hòa nhân loại với Thiên Chúa ( Thiên – Nhân ) và còn giao hòa nhân loại chúng con với nhau ( Nhân – Nhân ). Trong ngày đầu xuân này, xin giúp con khởi động trở lại tiến trình giao hòa với mọi người, bắt đầu từ những người thân cận nhất là Tổ Tiên, Ông Bà, Cha Mẹ của con, còn sống hoặc đã qua đời. Xin cho việc kính nhớ các ngài càng thôi thúc con sống Tin Mừng cứu độ của Chúa cách trọn vẹn và quảng đại hơn trong mối tương quan với hết mọi người trong suốt năm Quí Tỵ này. Amen.
Hôm nay là ngày mồng hai tết. Giáo Hội Mẹ của chúng ta muốn chúng ta dùng ngày đầu năm đặc biệt: Tết Mồng 2–39
Hôm nay là ngày mồng hai tết. Giáo Hội Mẹ của chúng ta muốn chúng ta dùng ngày đầu năm đặc biệt này để nhớ đến công ơn của tổ tiên, ông bà cha mẹ của chúng ta. Tôi cũng như anh chị em không ai trong chúng ta mà không có cha có mẹ. Tục ngữ từ ngàn xưa đã nói: cây có cội, nước có nguồn. Người ta sinh ra đều có tổ tiên Ông Bà cha mẹ.
I. Công ơn của Tổ tiên Ông Bà cha mẹ thật không sao mà kể cho hết, như trời như biển. Công cha chẳng khác gì núi Thái - Nghĩa mẹ chẳng khác gì như nước trong nguồn.
Ngày xưa Đức Phật đã dạy các đệ tử: “Trên đời này có hai người mà ta không thể trả hết ơn được là cha và mẹ ta. Dù có cõng cha mẹ trên vai suốt cả trăm năm cuộc đời, hay có tán xương lóc thịt để làm thức ăn cho cha mẹ cả trăm ngàn kiếp, cũng chưa đáp đền được công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, vì công ơn cha mẹ to lớn lắm” (Kinh Vu Lan).
Vâng! Chẳng làm sao mà kể cho hết công ơn của các ngài.
+ Có rất nhiều câu truyện cảm động về những lo lắng của cha mẹ dành cho con cái. Nhưng câu truyện về Mạnh Tử là một trong những câu truyện hay nhất. Thầy Mạnh Tử lúc còn nhỏ đã may mắn có được một người mẹ hết lòng lo lắng dạy dỗ cho mình. Truyện kể rằng hồi đó nhà Thầy Mạnh Tử ở gần nghĩa địa. Mẹ thầy Mạnh Tử thấy con bắt chước người ta đào bới rồi lăn ra khóc. Bà liền dời nhà đến gần chợ. Tại đây bà lại thấy con bắt chước người ta sống nghịch ngợm và gian dối. Bà cho đây không phải là chỗ thích hợp cho con của bà. Bà lại dời nhà đi nơi khác.Lần này thì chuyển nhà của bà đến ở gần trường học. Ở đây Mạnh Tử thấy các bạn trẻ cùng lứa tuổi đua nhau tập lễ phép và học chữ nghĩa thì cậu cũng bắt chước. Bà mẹ thấy như vậy mừng quá và bà quyết dịnh ở lại đây luôn.
+ Tin Mừng không nói cho chúng ta nhiều về việc Thánh Giuse và Đức Mẹ đã lo lắng cho Chúa Giêsu như thế nào, nhưng chắc chắn Chúa Giêsu đã được Thánh Giuse và Đức Mẹ giáo dục thật kỹ. Điều này quả không ai còn có thể hoài nghi.
II. Nếu công ơn của tổ tiên Ông Bà Cha mẹ lớn lao như thế thì con cái phải làm gì để đền đáp?
Trong bức tâm thư gửi các gia đình nhân dịp năm quốc tế gia đình năm 1994 số 18 Đức Thánh Cha Gioan Phao-lô đã viết như sau: "Hãy thảo kính cha mẹ bởi vì theo một nghĩa nào đó, các vị ấy đối ngươi là những người đại diện của Chúa, những người dẵ ban tặng sự sống cho ngươi, đã đưa ngươi vào cõi sống nhân linh, vào trong một dòng dõi, một quốc gia, một nền văn hóa. Sau Thiên Chúa các vị ấy là những ân nhân đầu tiên của ngươi. Nếu chỉ một mình Thiên Chúa là đấng tốt lành, nếu chỉ mình Ngài là Đấng thiện hảo, thì cha mẹ ngươi cũng được thông phần một cách độc nhất vô nhị vào chính sự tốt lành tối thượng ấy. Bởi đó ngươi hãy thảo kính Cha mẹ ngươi".
Đó là những lời của vị cha chung của chúng ta. Có lẽ khó có mà có thể tìm được những lời mạnh mẽ hơn để nói về bổn phận của những kẻ làm con trong việc phải thảo kính cha mẹ mình như thế.
Bằng cách nào kính thưa anh chị em?
a- Trước hết là phải biết ơn ông bà cha mẹ tổ tiên mình
Biết ơn là một trong những giá trị nền tảng cao quí nhất của cuộc sống làm người và đồng thời nó cũng là biểu hiện rõ rệt nhất của một con người biết sống với tư cách làm người của mình.
Ngược lại vô ơn là thái độ đáng lên án. Đức Cha Bùi Tuần trong cuốn "Nói với chính mình" có viết những lời rất nặng như sau:"Người ta cho con chó một cái gì nó còn ngoáy ngoáy cái đuôi để tỏ lòng biết ơn. Con người mà không có lòng biết ơn thì không bằng con chó" Hơi nặng một chút nhưng thật là thấm thía.
Trong Tin Mừng chúng ta thấy Chúa buồn như thế nào khi mười người phong cùi được Chúa chữa nhưng chỉ có một người biết trở lại để cám ơn Chúa. Mà người đó lại là người không có đạo.
Kính thưa anh chị em. Không biết anh chị em có còn nhớ không chứ riêng tôi, tôi rất nhớ câu ngạn ngữ đá có từ bao thế hệ như thế này: "Sóng trước đổ đâu, sóng sau đổ đó - Vâng sóng trước đổ đâu thì sóng sau sẽ đổ ở đó anh chị em. Đó là điều thứ nhất.
b - Điều thứ hai là phải hiếu thảo với ông bà cha mẹ.
+ Cách hiếu thảo tốt nhất là vâng lời cha mẹ trong những điều hợp lẽ nhất là khi còn trẻ.
Tin Mừng tóm gọn cả cuộc đời thơ ấu của Chúa Giêsu ở Nagiareth bằng những lời như thế này:
"Ngài vâng lời và chịu lụy hai ông bà"(Lc 2,51)
Tại tiệc cưới Cana vì Đức Mẹ mà Chúa Giêsu đã làm phép lạ.
+ Tiếp đến là hãy biết làm vui lòng cha mẹ. Đời nhà Hán bên Trung hoa có một người nổi tiếng là có lòng hiếu thảo với cha với mẹ. Đó là Bá Du. Hồi còn nhỏ mỗi khi làm điều gì sai quấy mà bị mẹ đánh thì Bá Du luôn tươi cười vui vẻ nhận lỗi, không bao giờ dám cãi. Nhưng một ngày nọ sau khi bị mẹ sửa phạt bằng roi thì Bá Du oà lên khóc. Thấy thế bà mẹ thắc mắc hỏi:
- Bao nhiêu lần mẹ đánh con để dạy con mà con không khóc thế thì tại sao lần này con lại khóc?
Bá Du lễ phép trả lời:
- Thưa mẹ, những lần trước mẹ đánh con đau lắm thế nhưng con không khóc vì con thấy sức của mẹ còn mạnh. Lần này mẹ đánh con, tuy không đau bằng những lần trước nhưng con lại khóc vì con thấy sức mẹ không còn khoẻ như xưa…mẹ đã già yếu. Con khóc vì thương mẹ chứ không phải vì giận hờn.
+ Cuối cùng nếu có thể được thì phải lo phụng dưỡng cho cha mẹ để cha mẹ được sống an vui khi tuổi đã xế chiều.
Dương Phủ sinh ra trong một gia đình nghèo. Nhưng ông để hết tâm phụng dưỡng song thân.
Một hôm, ông nghe nói bên đất Thục có ông Vô Tế đại sĩ. Dương Phủ bèn xin từ biệt song thân để đến thụ giáo bậc hiền triết.
Đi được nửa đường, ông gặëp một Vị lão tăng. Vị lão tăng khuyên Dương Phủ:
- Gặp được bậc Vô Tế chẳng bằng gặp được Phật.
Dương Phủ hỏi vặn lại:
- Phật ở đâu?
Vị lão tăng giải thích: "Nhà ngươi cứ quay trở về, gặp người nào mặc cái áo sắc như thế này, đi đôi dép kiểu như thế này thì chính là Phật đấy".
Dương Phủ nghe lời quay về nhà. Đi dọc đường, ông chẳng gặp ai như thế cả. Về đến nhà thì đã khuya, Dương Phủ gõ cửa gọi mẹ. Người mẹ mừng rỡ, khoác chăn, đi dép ra mở cửa. Bấy giờ, Dương phủ mới chợt nhận ra nơi mẹ mình hình dáng của Đức Phật mà vị lão tăng đã mô tả. Từ đấy, Dương Phủ mới nhận ra rằng cha mẹ trong nhà chính là Phật.
Một trong những hình ảnh đẹp nhất về cuộc đời của Chúa Giêsu là cảnh Chúa Giêsu trao phó Đức Mẹ cho thánh Gioan ở dưới chân cây Thập giá. Trước khi nắm mắt Chúa còn cẩn thẩn gửi gấm người mẹ của mình cho người môn đệ yêu quí nhất để Gioan thay cho Chúa mà lo cho Đức Mẹ. Thật hiếm có một việc làm nào đẹp như thế.
Xin Chúa thánh hoá tất cả mọi gia đình Việt Nam. Xin Chúa ban cho bậc cha mẹ ý thức được trách nhiệm giáo dục con cái của họ. Xin Chúa ban cho con cái lòng hiếu thảo để biết vâng phục, kính yêu và phụng dưỡng cha mẹ, nhất là trong lúc tuổi già của các ngài... Và xin cho mọi gia đình Việt Nam luôn biết tranh đấu để bảo vệ sự hiệp nhất trong gia đình và biến gia đình thành Giáo Hội nhỏ của Chúa. Amen.
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Luca (Lc 1,67-75)
Khi ấy, Dacaria, cha của Gioan, được đầy Thánh Thần, liền nói tiên tri rằng: "Chúc tụng Thiên Chúa của Israel, vì Chúa đã viếng thăm và cứu chuộc dân Người. Chúa đã gầy dựng cho chúng ta một uy quyền cứu độ. trong nhà Ðavít là tôi tớ Chúa, như Người đã phán qua miệng các thánh nhân từ ngàn xưa, là tiên tri của Chúa; để giải phóng chúng ta khỏi quân thù, và khỏi tay những người ghen ghét chúng ta; để tỏ lòng từ bi với tổ tiên chúng ta, và nhớ lại lời thánh ước của Người: lời minh ước mà Người tuyên thệ, với Abraham tổ phụ chúng ta, rằng: Người cho chúng ta không còn sợ hãi, sau khi thoát khỏi tay quân thù, được phục vụ trước tôn nhan Người, trong thánh thiện và công chính trọn đời chúng ta". Đó là Lời Chúa
SUY NIỆM
Thảo Hiếu Cha Mẹ
Rất nhiều người ngoài Công Giáo nghĩ rằng: theo đạo công giáo là phải bỏ tổ tiên, ông bà cha mẹ. Đây Tết Mồng 2–40
Rất nhiều người ngoài Công Giáo nghĩ rằng: theo đạo công giáo là phải bỏ tổ tiên, ông bà cha mẹ. Đây là một sự hiểu lầm trầm trọng, một ngộ nhật còn kéo dài cho đến ngày nay.
Thực tế khi suy nghĩ thật kỹ, chúng ta nhận thấy rằng, không có một tôn giáo nào lại dạy người ta nhớ đến tổ tiên, ông bà cha mẹ đã qua đời hay còn sống nhiều và sâu xa như đạo Công Giáo. Thật vậy, người Kitô hữu thể hiện chữ hiếu Kitô giáo bằng nhiều cách: khi cha mẹ còn sống, con cái luôn được mời gọi chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ; khi cha mẹ qua đời, con cài được mời gọi thể hiện lòng hiếu thảo bằng việc cầu nguyện, dâng lễ, làm việc lành dành riêng cho cha mẹ đã qua đời. Đặc biệt, trong ngày mòng 2 đầu năm mới, Giáo Hội Việt Nam dành ngày này để kính nhớ tổ tiên, ông bà cha mẹ, đây là một việc làm thật đáng trân trọng và hữu ích vì trong những ngày tết, mọi người đều vui vẻ, hạnh phúc sum vầy, êm ấm để ăn tết, tưởng nhớ, dâng lễ và cầu nguyện cho những bậc tiền nhân là một nghĩa cử cao đẹp và là một nhắc nhớ cho mọi người hãy sống hiếu thảo, hãy thực hành điều răn thứ tư của mười điều răn của Chúa. Với cái nhìn như thế, chúng ta thấy đạo Công Giáo rất gần với văn hóa của người Việt Nam: luôn nhớ đến tổ tiên, ông bà cha mẹ.
Một khía cạnh khác nữa mà chúng ta có thể thấy khác, “Thảo hiếu cha mẹ” là một mệnh lệnh của Thiên Chúa, đó không chỉ là một lời mời gọi hay một lời khuyên. Lời khuyên thì có thể bỏ qua, nhưng lệnh truyền thì buộc phải thi hành. Hơn nữa trong kinh thánh, nói rất nhiều và mạnh mẽ đến lòng hiếu thảo với cha mẹ: “Thờ cha kính mẹ" là lễ dâng đẹp lòng Thiên Chúa; kẻ khinh rẻ cha mẹ là chọc giận Thiên Chúa: "Ai bỏ rơi cha mình thì khác nào kẻ lộng ngôn, ai khinh rẻ mẹ, là chọc giận Đấng tạo thành ra nó" (Hc 3, 16); "Phải thờ cha kính mẹ" đó là điều răn duy nhất có kèm theo lời hứa: “để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này" (Ep 6, 1-3). "Phải thờ cha kính mẹ" còn được thể hiện qua những lời khuyên nhủ thật chân tình trong sách Huấn Ca: "Con ơi, hãy săn sóc cha con, khi người đến tuổi già; bao lâu người còn sống chớ làm người buồn tủi. Người có lú lẫn con cũng phải cảm thông, chớ cậy mình sung sức mà khinh dễ người" (Hc 3, 12-16).
Lạy Thiên Chúa là Cha giàu lòng thương xót, Chúa dậy chúng con phải giữ lòng hiếu thảo. Hôm nay, nhân dịp đầu năm mới, chúng con họp nhau để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ, xin Chúa trả công bội hậu cho những bậc đã sinh thành dưỡng dục chúng con, và giúp chúng con luôn sống cho phải đạo đối với các Ngài. Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô Chúa chúng con. Amen
Thông cáo tôn kính Tổ Tiên vừa hợp với tâm nguyện của tín hữu tại Việt Nam vừa hợp với đường: Tết Mồng 2–41
Thông cáo tôn kính Tổ Tiên vừa hợp với tâm nguyện của tín hữu tại Việt Nam vừa hợp với đường hướng của Công Đồng Vaticanô II là muốn khẳng định vai trò tích cực của “Giáo Hội trong thế giới ngày nay” qua việc “đối thoại với các nền văn hóa nhân loại cũng như với các tôn giáo ngoài Kitô giáo”.
Thông cáo HĐGM Việt Nam về việc tôn kính Tổ Tiênđược soạn thảo trong khóa họp của các Giám Mục Miền Nam Việt Nam tại Đà Lạt từ ngày 12 đến ngày 14 tháng Sáu năm 1965. Huấn thị Plane compertum est (Đức Thánh Cha Piô XII công bố ngày 08/12/1939) được HĐGM áp dụng cụ thể vào việc tôn kính Tổ Tiên đối với người Công Giáo tại Việt Nam. Tòa Thánh chính thức chấp thuận ngày 20 tháng 10 năm 1964.
Thông cáo tôn kính Tổ Tiênvừa hợp với tâm nguyện của tín hữu tại Việt Nam vừa hợp với đường hướng của Công Đồng Vaticanô II là muốn khẳng định vai trò tích cực của “Giáo Hội trong thế giới ngày nay” qua việc “đối thoại với các nền văn hóa nhân loại cũng như với các tôn giáo ngoài Kitô giáo”.
Các Giám Mục Việt Nam với tư cách thầy dạy đức tin đã đi tiên phong trong việc áp dụng giới răn yêu người và thảo kính cha mẹ vào hoàn cảnh cụ thể tại Việt Nam.
Gần một thập niên sau đó, nền móng này được củng cố thêm nhờ vào văn thư của các Đấng Bản Quyền tại Miền Nam Việt Nam đề ngày 14/11/1974, quy định thực hành một số việc cụ thể để tôn kính Tổ Tiên, như: cho phép lập bàn thờ Ông Bà được đặt dưới bàn thờ Chúa trong gia đình; thắp hương và vái trước di ảnh Tổ Tiên; tổ chức ngày giỗ; cho phép con dâu và con rể trong hôn lễ được làm lễ Gia Tiên; chấp thuận việc thắp hương và cúi mình trước thi hài người quá cố để tỏ lòng kính cẩn; ngoài ra còn cho phép “được tham dự nghi lễ tôn kính vị thành hoàng quen gọi là phúc thần tại đình làng, để tỏ lòng cung kính biết ơn những vị mà theo lịch sử đã có công với dân tộc hoặc là ân nhân của dân làng”. Trải qua quãng thời gian gần 30 năm, Giáo Hội Việt Nam mới có được kết quả mỹ mãn. Ngày 07 tháng 01 năm 1994, Tòa Thánh chấp nhận tạm thời bản văn Tiếng Việt các thánh lễ riêng tại Việt Nam, như: Thánh lễ Tất Niên và Tân Niên âm lịch, Thánh lễ dịp Tết Trung Thu cho thiếu nhi và Lễ Các Thánh Tử Đạo Việt Nam. (x.Tìm hiểu thông cáo HĐGM Việt Nam về việc tôn kính Tổ Tiên, Lm Giuse Vũ Tiến Tặng).
Thông cáo tôn kính Tổ Tiênxác định 6 điểm quan trọng:
Bàn thờ gia tiên để kính nhớ ông bà tổ tiên được đặt dưới bàn thờ Chúa trong gia đình miễn là trên bàn thờ không bày biện gì mê tín dị đoan như hồn bạch.
Việc đốt hương nhang đèn nến trên bàn thờ gia tiên và bái lạy trước bàn thờ gia tiên là những cử chỉ thái độ hiếu thảo tôn kính được phép làm.
Ngày giỗ được cúng giỗ trong gia đình theo phong tục địa phương, miễn là loại bỏ mê tín dị đoan.
Trong hôn lễ, dâu rễ được làm lễ tổ, lễ gia tiên trước bàn thờ vì đó là nghi lễ tỏ lòng biết ơn hiếu kính trình diện với ông bà.
Trong tang lễ được vái lạy, đốt nến xông hương trước thi hài người quá cố để tỏ lòng tôn kính người đã khuất.
Được tham dự nghi lễ tôn kính vị thần hoàng để tỏ lòng cung kính biết ơn những vị có công với dân tộc, ân nhân của dân làng.
Các nhà nghiên cứu tôn giáo ở Việt Nam đều nhất trí cho rằng người Việt Nam, ngoài Kitô giáo, còn có một tôn giáo tổng hợp ba đạo: Đạo Lão, Đạo Khổng và Đạo Phật. Đó là tam giáo hoà đồng. Một cách giản lược có thể nói rằng:
Về phương diện đạo lý người ta theo Phật giáo mà tiêu biểu nhất là tin vào thuyết nhân quả và hệ luỵ của nó là thuyết luân hồi hay gọi chung là thuyết luân hồi nghiệp báo.
Về phương diện đạo đức, người ta theo Khổng giáo lấy tam cương ngũ thường cho căn bản đời sống xã hội.
Trong thực hành tôn giáo cũng như những tục lệ, người ta chịu ảnh hưởng của Lão giáo.
Ngoài những yếu tố tam giáo, mỗi người Việt Nam còn có một cái đạo rất gần gũi và cơ bản nhất: đó là Đạo Ông Bà. Nói tới Đạo Ông Bà trước tiên là nghĩ ngay đến bàn thờ tổ tiên, tới cúng giỗ và tất cả những thực hành diễn ra ngay trong nơi sinh sống hàng ngày tại gia đình chứ không phải trong đình chùa hay thánh thất. Điều người ta lo lắng là phải có kẻ nối dõi tông đường, lo việc cúng giỗ. Điều mà người ta lo sợ khi nhắm mắt lìa đời là gặp cảnh hương khói vắng lạnh “triệu người thân có mấy người quen? khi lìa trần có mấy người đưa?” (Vũ Thành An).
Mỗi gia đình dù nghèo khổ đến đâu cũng dành một chỗ riêng, thường là chỗ trang trọng nhất làm bàn thờ tổ tiên ông bà. Cái linh thiêng như vậy rất gần gũi, thân thương “đạo bất viễn nhân”. Một tấm lòng thành kính và tâm tình biết ơn những bậc sinh thành. Đạo Ông Bà tiếp nối Đạo Hiếu. Tổ tiên ông bà cha mẹ không chết nhưng là khuất núi, là khuất bóng, là sang bên kia thế giới, là xuống suối vàng, là quy tiên chầu trời. Vì tổ tiên ông bà không mất hoàn toàn hiện hữu nhưng vẫn còn hiện diện đâu đó nên phải lo sao cho trọn đạo với các ngài. "Sự tử như sự sinh", phải đối xử với các ngài như khi các ngài còn sống hay nói đúng hơn như các ngài vẫn sống. Bởi thế mà có việc cúng bái "Sống Tết chết giỗ". Giỗ đây là một cách tết ông bà tổ tiên. Bởi đó người Việt Nam bao giờ cũng đi thăm mồ mả ông bà cha mẹ vào dịp giỗ, dịp Tết Nguyên Đán. Bao người đi xa cũng về với gia đình. Con cháu đi mừng thọ, dâng lễ vật cho ông bà cha mẹ.
Người Việt Nam cho rằng con người chỉ thực sự hạnh phúc khi cùng chia sẻ hạnh phúc đó với những người thân yêu nhất của mình. Bởi vì kinh nghiệm ở đời này cho thấy con người chỉ được hạnh phúc trong một gia đình hoà thuận đầm ấm. Quan niệm "Đa tử đa tôn đa phú quý" một gia đình đông con nhiều cháu là phúc lộc trời ban cho, đó là một truyền thống ngàn đời của dân tộc Việt Nam chúng ta.
Người Việt Nam cũng nặng tình với nơi chôn nhau cắt rốn, "Sống chết có nhau". Vì thế kẻ sống người chết tuy có khuất hình khuất bóng nhưng không xa cách mà vẫn hiện diện bên nhau trong yêu thương tưởng nhớ và trong những hành vi tôn kính cụ thể. Đặt một bức ảnh trên bàn thờ, sắp một đĩa trái cây, thắp một nén nhang, những cử chỉ đó chưa phải là đã có tính cách tôn giáo theo quan niệm của Tây phương nhưng đó lại là bước đầu của tôn giáo. Niềm tin và cử chỉ ấy đặt con ngưởi vào trong tương quan với cái bên kia của cuộc đời.
Nền tảng của Đức Hiếu Thảo là " Muôn vật gốc ở Trời, con người gốc ở Tổ " , " Hiếu là cái gốc của Đức". Người ta có một trăm nết nhưng hàng đầu là hiếu. Chưa từng có người hiếu thảo nào lại bất trung, cũng như chưa từng có người hiếu thảo nào lại bất nhân.
Cốt tuỷ của Hiếu là phải bắt đầu bằng: Tôn kính cha mẹ lúc còn sống.Thờ phụng cha mẹ khi các ngài qua đời. Biết ơn cha mẹ phải được nói lên bằng đạo hạnh, bằng thờ cúng tổ tiên. Đó là nhiệm vụ thiêng liêng, là phẩm chất tối cao của con người. Càng có địa vị cao càng phải Đại Hiếu. Người lãnh đạo mà bất hiếu thì làm sao có ân nghĩa với ai !
Khởi đi từ tâm thức Đạo Hiếu của người Việt Nam, các nhà truyền giáo đã hội nhập văn hoá, mang Tin mừng của Chúa thấm nhập vào cuộc sống. Đạo Hiếu gần gũi với Đạo Chúa biết bao.
Người Kitô hữu càng phải sống Đạo Hiếu hơn vì điều răn thứ bốn đã dạy: Hãy thảo kính cha mẹ. Chính Chúa Giêsu đã hai lần trưng dẫn và xác nhận điều răn này.Thảo kính cha mẹ là do mầu nhiệm sự sống.Cha mẹ là người cộng tác với Thiên Chúa trong mầu nhiệm này và cha mẹ có trách nhiệm quan trọng về con cái trước mặt Chúa.
Tinh thần kính trọng bên trong cần phải được diễn tả qua những cử chỉ bên ngoài.Nhiều người con tỏ ra xấu hổ về cha mẹ mình, phủ nhận cha mẹ mình chỉ vì họ nghèo hèn. Có khi còn dùng lời lẽ xúc phạm để nói với cha mẹ, đối xử với cha mẹ cách khinh miệt như đưa cha mẹ vào viện dưỡng lão để rảnh nợ tang bồng. Chống lại cha mẹ đó là tội bất hiếu.Nuôi dưỡng cha mẹ mới chỉ là yêu cầu tối thiểu của đạo làm con. Vậy mà đã có nhiều gia đình nạnh nhau hoặc suy bì thiệt hơn với nhau. Chuyện kể rằng, ngày xửa ngày xưa có một gia đình có bốn anh em trai đều đã yên bề gia thất, người cha già vẫn còn sống. Vì nạnh nhau nên chẳng có người con nào chịu nuôi cha. Cuối cùng họ thống nhất là mỗi người nuôi cha trong ba tháng và trước khi chuyển giao cho người kế tiếp phải đem cha ra cân, nếu sụt cân thì người sau sẽ không nhận. Có một anh do nuôi cha một cách thơ bơ thất bất nên biết khi chuyển giao sẽ thiếu cân nên anh ta đã giở trò ma giáo là ấy miếng chì giấu vào mình cha cho đủ cân. Hoặc chuyện mỗi đứa con nuôi cha mẹ trong một tháng, nhưng ngặt nỗi tháng có 30, tháng có 31 ngày nên tháng có ngày thứ 31 cha mẹ phải ra đứng ngoài đường.
Dân gian thường nói “cha mẹ nuôi con biển hồ lai láng, con nuôi cha mẹ tính tháng tính ngày”; “ Một mẹ nuôi nổi chín, mười con, chín mười con không nuôi nổi một mẹ”. Sách Đức Huấn Ca đề cao đức hiếu thảo: “ Ai yêu mến cha mình, thì đền bù tội lỗi, ai thảo kính mẹ mình, thì như người thu được một kho tàng. Ai thảo kính cha mình sẽ được vui mừng trong con cái. Khi cầu xin người ấy được nhậm lời. Ai thảo kính cha mẹ sẽ được sống lâu dài. Ai vâng lời cha sẽ làm vui lòng mẹ. Hỡi kẻ làm con hãy gánh lấy tuổi già cha ngươi, chớ làm phiền lòng người, khi người còn sống. Nếu tinh thần người sa sút thì hãy rộng lượng, ngươi là kẻ trai tráng chớ đành khinh dễ người. Vì của dâng cho cha sẽ không rơi vào quên lãng, của biếu cho mẹ sẽ đền bù tội lỗi và xây dựng đức công chính của ngươi”.Thánh Phaolô nhắc nhở mỗi người về bổn phận làm con:“Kẻ làm con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này” (Ep 6,1-3).
Lời Tiền Tụng lễ Mồng Hai Tết, thật cảm động, nói đến công ơn các bậc sinh thành: “Khi ngắm xem muôn loài trong vũ trụ, tự nhiên chúng con thấy vạn sự đều có cội rễ căn nguyên: chim có tổ, nước có nguồn, con người sinh ra có cha có mẹ. Nhưng nhờ ơn Cha mạc khải chúng con mới nhận biết Cha là nguyên lý sáng tạo muôn loài, là Cha chung của tất cả chúng con. Cha đã ban sự sống cho tổ tiên và ông bà cha mẹ chúng con để các ngài truyền lại cho con cháu. Cha cũng ban cho các ngài ân huệ dư đầy, để chúng con được thừa hưởng mà nhận biết, tôn thờ và phụng sự Cha”.
Ngày Mồng Hai Tết, Giáo hội mời gọi con cái mình kính nhớ tổ tiên ông bà cha mẹ, sống Đạo Hiếu.Tình yêu của con cháu đối với ông bà cha mẹ phải là một tình yêu mang sắc thái của lòng biết ơn. Mỗi người con trong gia đình sống vâng phục, yêu mến, biết ơn cha mẹ sẽ tạo nên sự ấm êm cũng như nâng cao thanh danh của gia đình. Các giáo xứ tổ chức tặng quà chúc thọ các cụ ông, cụ bà trong thánh lễ Mồng Hai Tết, điều này thật ý nghĩa, có giá trị giáo dục con cháu sống hiếu thảo.Thánh lễ cũng được cử hành nơi nghĩa trang giáo xứ ngày Mồng Hai Tết. Người sống, kẻ chết gặp nhau trong yêu thương tưởng nhớ trong mầu nhiệm hiệp thông của Giáo hội.Thế giới của người sống và người chết không còn ngăn cách nữa nhưng trở nên gần gũi, được nối kết với nhau trong cõi linh thiêng. Như thế “người chết nối linh thiêng vào đời và nụ cười nở trên môi”. Qua chính những nghĩa cử này, hình ảnh của người thân sống lại, người còn sống nói chuyện với người đã khuất như là hai người còn sống đang nói chuyện với nhau.
Chính từ cha mẹ tổ tiên ông bà mà người Việt Nam có thể và đi xa hơn, lên cao hơn tới chốn trời cao siêu nhiên huyền bí của cõi linh thiêng của thần thánh. Từ đó tìm đến với Đấng là nguồn gốc mọi gia tộc trên trời dưới đất.
Đạo Ông Bà, Đạo Hiếu không những chẳng đối nghịch, chẳng cản trở đối với Đạo Thiên Chúa mà còn là một điểm tựa, một bước khởi đầu thuận lợi, một lối đi dễ dàng và gần gũi nhất có thể đưa con người đi vào Đạo Thiên Chúa.
Tình yêu và lòng yêu mến biết ơn đối với ông bà cha mẹ càng làm cho người tín hữu hướng về Thiên Chúa là nguồn gốc mọi gia tộc trên trời dưới đất.
Ngày Tết chúng ta sắm mặc, sửa ăn, ngày đầu năm chúng ta đi chúc tết nhau, con cháu tết ông bà Tết Mồng 2–42
Ngày Tết chúng ta sắm mặc, sửa ăn, ngày đầu năm chúng ta đi chúc tết nhau, con cháu tết ông bà cha mẹ, người dưới chúc tết người trên, với biết bao nhiêu lời chúc tốt đẹp, kèm theo những món quà thơm thảo bày tỏ lòng biết ơn, kính quí, thảo hiếu với người trên, anh em nâng chén chúc tụng nhau.
Ngày Mồng Hai Tết, Giáo hội dạy chúng ta dâng tấm lòng thành, kính nhớ tổ tiên: "Ca tụng các bậc cha ông của chúng ta đã sống qua các thời đại" (Hc 44, 1, 10-15). Quả thật, có được ngày đầu năm hoan hỷ vui xuân, làm sao chúng ta lại quên công, bỏ nghĩa các bậc tiền nhân được, chúng ta là phận cháu con đã và đang thừa hưởng gia tài ân đức các ngài để lại, nên phải 'kể lại sự khôn ngoan của các ngài' để noi theo, các ngài đã giữ các điều răn của Chúa, cháu con cũng phải một mực trung thành. Như thế, dòng dõi các ngài mới trường tồn vạn đại. (x. Hc 44, 1, 10-15 )
Thảo kính mẹ cha là điều Chúa truyền dạy
Thụ ơn ắt phải báo đền, mẹ cha là hình ảnh của Thiên Chúa: ngoài việc sinh thành, dưỡng dục, các ngài còn là người đại diện Chúa, là hình ảnh của Thiên Chúa tình thương hằng bao bọc, che chở và nuôi dưỡng chúng ta nên người. Chính trong bậc sống gia đình, cha mẹ được Thiên Chúa mời gọi để cộng tác vào chương trình tạo dựng của Ngài, để cho ra đời những người con, mang hình ảnh Chúa, và tô điểm thêm cho trái đất nhiều người ca ngợi và kính sợ Chúa.Vì thế, trong bổn phận thảo hiếu, ngoài việc con cái phải phụ dưỡng, giúp đỡ cha mẹ khi già yếu, còn phải hằng ngày cầu nguyện cho cha mẹ: luôn sống xứng bậc mình, sẵn sàng hy sinh để nuôi dưỡng và giáo dục cho tròn bổn phận mình. Thiên Chúa dạy chúng ta: "Hãy thảo kính cha mẹ" (Mc.7, 8-13). Phụng dưỡng mẹ cha theo đúng lời Chúa truyền dạy, chớ dựa vào: " truyền thống của cha ông mà hủy bỏ lời Thiên Chúa". (Mt 13, 6) Nhớ đến công ơn sinh thành, dưỡng dục, tất cả chúng ta đều phải biết sống hiếu thảo, vâng lời, giúp đỡ cha mẹ lúc sinh thời cũng như khi đã khuất bóng.
Việc "đền ơn đáp nghĩa" là một nghĩa vụ thiêng liêng để được phần phúc và sống lâu dài trên địa cầu này, đó là những ước mơ và lời cấu chúc trên cửa miệng của chúng ta trong ngày đầu năm mới như hạnh phúc, khang an và trường thọ. Vậy đâu là bí quyết để những lời chúc đó trở thành hiện thực ? Thưa là áp dụng lời Chúa dạy chúng ta: "Hãy thảo kính mẹ cha"; " Ai thảo kính cha sẽ được sống lâu dài" (Hc 3, 6). Thánh Phaolô Tông đồ khuyên chúng ta "Kẻ làm con hãy vâng lời cha mẹ, theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: Để ngươi được hạnh phúc và trường thọ trên mặt đất này" (Ep 6,1).
Thực hành chữ hiếu là thể hiện đạo lý dân tộc
Thật phù hợp với đạo lý dân tộc Việt Nam, chiếc bánh chưng, một sản phẩm cổ truyền, một chứng tích của đạo lý, chúng ta làm nhất là khi ăn ngày Tết nhắc nhớ chúng ta mang nặng nghĩa mẹ tình cha. Bởi Lang Liêu, vị hoàng tử thứ mười tám, con người hiền lành, hiếu thảo đã dâng lên vua cha thứ bánh chưng tượng trưng cho đất, bánh dầy tượng trưng cho trời; với ý nghĩa xem công cha nghĩa mẹ to lớn như trời cao đất rộng, che chở cho con cái sống an vui giữa đời.
Vì cha nên mới có mình, Mẹ cha đối đáp công trình biết bao Ơn này sách với trời cao Trong lòng con dám lúc nào lãng quên
Ngày Tết, cầm bánh chưng lên ăn, làm chúng ta nhớ đến tổ tiên để tỏ lòng hiếu thảo như: thăm viếng, chúc tết, giúp đỡ là một lẽ, chúng ta còn phải xin lễ cầu nguyện cho những người đã khuất. Tất cả đều là những nghĩa cử cần thiết, không thể thiếu được.
"Cây có cội, nước có nguồn, con người có tổ có tông: có cha có me, có ông có bà".
Ai trong chúng ta cũng đều thuộc nằm lòng những câu ca dao tục ngữ của người xưa răn dạy về đạo hiếu đối với mẹ cha.
Tôn kính
Công cha nghĩa mẹ cao dày, Cưu mang trứng nước những ngày còn thơ. Nuôi con khó nhọc đến giờ, Trưởng thành con phải biết thờ song thân."
Phụng dưỡng
Còn nữa, phận làm con đối với cha mẹ:
"Khi ấm lạnh ta hầu săn sóc Xem cháo cơm thay thế mọi bề Ra vào thăm hỏi từng khi Người đà vô sự ta thì an tâm." (Nguyễn Trãi, Gia Huấn Ca)
Vâng lời
Dạy sao cho được con hiền Để cho cha mẹ khỏi phiền về con Một niềm phép tắc nết na Biết sống biết kính mới là khôn ngoan
Có một số người, không biết sống đạo gì mà lại đối xử nhất trọng nhất khinh. Bởi vì đối với người Việt Nam, tương quan với họ hàng gia tộc là điều quan trọng. Lấy vợ, lấy chồng không chỉ là lấy một người mà "lấy" cả họ hàng nhà chồng, nhà vợ. Cách cư xử với họ hàng bên chồng hay bên vợ không chỉ liên quan đến bản thân mà còn liên quan đến cả họ hàng bên mình.
Trong tác phẩm "Gia Huấn Ca" Nguyễn Trãi đã đề cao đạo đức, và chữ hiếu được nhấn mạnh rất rõ:
"Dù nội ngoại bên nào cũng vậy, Đừng tranh dành bên ấy, bên này, Cù lao đội đức cao dày, Phải lo hiếu kính đêm ngày khăng khăng." (Nguyễn Trãi, Gia Huấn Ca)
Khi cha mẹ qua đời
Con cái tỏ lòng hiếu kính bằng cách lo an táng chu đáo, cầu nguyện và xin lễ cho cha mẹ. Không những cầu nguyện cho cha mẹ, con cái còn xin cha mẹ cầu nguyện cho mình trước mặt Chúa, như khi còn sống, các ngài vẫn cầu nguyện cho mình.
Hội Thánh Công giáo nhìn nhận đó là một hình thức tốt đẹp để bày tỏ lòng tưởng nhớ công ơn tiền nhân. Hội Thánh khuyến khích các tín hữu phát huy những tinh hoa trong văn hoá dân tộc.
Thực hành chữ hiếu
Trong ngày Mồng Hai Tết năm nay chúng ta hãy nhìn qua lại lòng hiếu thảo của chúng ta đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ để mà yêu mến, biết ơn, vâng lời và giúp đỡ các ngài khi còn sống và đã qua đời. Đồng thời Lời Chúa nhắc cho chúng ta phải thi hành bổn phận thảo hiếu của chúng ta.
Ai mà phụ nghĩa quên công Thì đeo trăm cánh hoa hồng chẳng thơm. (Ca dao)
Xin Chúa trả công bội hậu đời này và đời sau cho những bậc đã sinh thành dưỡng dục chúng con, và giúp chúng con luôn sống cho phải đạo đối với các Ngài. Amen.
Trong sự vui mừng của ngày tết, tôi chợt nhớ đến một bài hát của nhạc sĩ Trần Long Ẩn. Bài hát có tựa đề:
"Mừng Tuổi Mẹ".
Mỗi mùa xuân sang, mẹ tôi già thêm một tuổi.
Mỗi mùa xuân sang, ngày tôi xa mẹ càng gần.
Rồi một ngày kia, tóc trắng mẹ bay,
Như gió như mây bay qua đời con.
Mẹ già như chuối chín cây,
Gió lay mẹ rụng, con thời mồ côi.
Mồ côi khổ lắm ai ơi,
Đói cơm lỡ nước, biết người nào lo.
Dù biết như thế, tôi vẫn phải tin: Mẹ tôi còn trẻ.
Mỗi mùa xuân mới, con mừng tuổi mẹ.
Bài hát nói lên tâm tình của người con, nhìn thấy mẹ như một ngọn đèn đã lụy dần với năm tháng. Người con hiếu thảo vẫn tin rằng mẹ mình còn trẻ, không phải vì thời gian, nhưng trẻ vì những sự việc mà con đã làm cho mẹ mình để nói lên tâm tình hiếu thảo. Mừng tuổi mẹ, không phải mừng vì mẹ chóng già, nhưng mừng tuổi mẹ vì thấy mẹ mỗi ngày được hạnh phúc vì những người con của mình. Mừng tuổi mẹ không phải chỉ bằng những lời nói, nhưng bằng cả tâm tình của người con hiếu thảo, thể hiện bằng những việc trong suốt cả năm và suốt cả cuộc đời.
Trong những ngày đầu năm mới, những người Công giáo đã dâng cho Chúa những giây phút đầu tiên của năm, để xin Chúa thánh hóa và ban phúc lành.
Hôm nay chúng ta cũng hiến dâng cho Chúa những người thân thuộc nhất của mình, những người đã vâng lời Chúa, hy sinh cả cuộc sống để lo lắng cho chúng ta. Tôi thiết nghĩ rằng: chúng ta cầu nguyện cho ông bà cha mẹ trong những giây phút linh thiên của ngày đầu năm, cũng không phải là những lời nói suông, nhưng bằng cả tâm tình của người con hiếu thảo, bằng cả những việc làm trong suốt cả năm và suốt cả cuộc đời của mình để làm cho cha mẹ được vui lòng. Chúng ta đã trải qua biết bao mùa xuân, tuổi đời càng lớn, cha mẹ cũng càng gần ngày để rời xa chúng ta. Nhưng cha mẹ rời xa trong tâm trạng âu lo, buồn phiền, thất vọng. Hay cha mẹ rời xa chúng ta trong tâm trạng vui mừng, hạnh phúc vì những gì mà con mình đã mang đến. Không phải bằng những lời chúc hoa mỹ trong những ngày xuân, nhưng bằng lòng hiếu thảo, diển tả qua con người và phong cách sống, mà mỗi mùa xuân, mỗi lần Mừng Tuổi Mẹ, niềm hạnh phúc đó càng được vươn cao hơn.
Việc cầu nguyện cho ông bà cha mẹ trong giờ phút linh thiêng của những ngày đầu năm mới, là một việc làm rất tốt. Nhưng để đạt kết quả thật sự, thì cần có cả tâm tình và hành động cần thiết, không phải chỉ cho ngày hôm nay mà suốt cả cuộc đời. Mong sao, những hành động, những lời nói, những suy tư của mỗi người chúng ta trong cuộc sống, là những lời Mừng tuổi Mẹ thật xứng đáng.
Chúng ta cùng nhau cầu xin Chúa cho chúng ta luôn biết cầu nguyện cho cha mẹ, biết Mừng Tuổi Mẹ bằng đời sống tốt đẹp với tâm tình của người con thảo hiền, để cha mẹ được có đời sống tươi trẻ mãi trong Chúa.
Hôm nay, ngày đầu năm, ngày tết vui tươi của dân tộc, chúng ta cùng nhớ đến công ơn của ông bà cha mẹ đối với từng người chúng ta, nhờ các ngài mà chúng ta có được sự sống và và những ngày xuân hạnh phúc này. Mỗi khi nhắc đến công ơn cha mẹ, tôi nhớ đến bàn tay chai sạn của cha làm lụng vất vả để gánh vác gia đình, kiếm từng miếng cơm manh áo cho chúng tôi; nhớ đến những đêm thức trắng của mẹ để chăm sóc tôi khi yếu đau. Đó là chưa kể đến chín tháng cưu mang, 3 năm bú mớm, những năm tháng đưa đón tôi đến trường, khuyến khích học hành suốt bao nhiêu năm, bao vất vả nhọc nhằn không thể kể ra cho hết được. Tất cả những cực nhọc, lo toan vì con cái hôm nay vẫn còn chưa hết:
"Ru con mắt nhỏ hai hàng
Nuôi con càng lớn mẹ càng lo thêm"
Ông bà cha mẹ đã nhận trách nhiệm nuôi dưỡng, giáo dục ta từ thuở chưa biết gì đến khi khôn lớn, có đủ lông đủ cánh để tự lập cho nên việc tỏ lòng biết ơn đối với các ngài là điều phải lẽ. Đó là đạo hiếu, là điều cơ bản mà mọi người phải giữ.
Chính Chúa đã dạy chúng con phải vâng lời ông bà cha mẹ trong những điều phả lí lẽ và khiêm tốn sửa mình khi được cha mẹ răn bảo. Trong sách châm ngôn nói rõ: "hỡi con, lệnh cha truyền, hãy lo tuân giữ, lời mẹ con dạy, chớ bỏ ngoài tai, vì huấn lệnh là ngọn đèn, lời dạy dỗ là ánh sáng và lời quở trách bảo ban là đường dẫn tới sự sống" (Cn 6, 20. 23). Cha mẹ ông bà là những người thương yêu chúng ta nhất trên đời, những điều các ngài dạy xuất phát từ tình thương nên chúng ta phải vâng theo. Vâng lời là điều đẹp lòng các ngài nhất và thường rất ích lợi cho bản thân chúng ta. Chúa dạy chúng con biết vâng lời cha mẹ ông bà trong những điều phảI lẽ và khiêm tốn sửa mình khi được cha mẹ răn bảo đúng đắn.
Việc thảo kính cha mẹ được Chúa Giêsu nhắc bảo rõ trong Tin Mừng Thánh Matthêu (Mt 15, 3-8). Luật của Thiên Chúa không ai tự ý vi phạm hay sửa đổi được. Khi ông bà cha mẹ còn sống, chúng ta phải có bổn phận chăm sóc; khi các ngài khuất bóng, con cháu phải nhớ thi hành lời dạy của các ngài, đồng thời phải cầu nguyện, xin lễ, viếng mộ ... để tỏ lòng hiếu kính, biết ơn.
Khi nhớ về cội nguồn của mình là ông bà, tổ tiên, chúng ta hiểu được lý do phải tôn thờ Thiên Chúa là cội nguồn. Ngài là nguyên lý sáng tạo, là Cha chung của tất cả chúng ta. Chính Ngài đã ban sự sống cho tổ tiên ông bà chúng ta để các ngài truyền lại cho con cháu. Ngài cũng tiếp tục ban ân huệ dư đầy cho từng người chúng ta, nhất là ơn cứu độ của Chúa Giêsu Kitô. Do đó bổn phận của chúng ta là biết ơn và phụng thờ Thiên Chúa Ba Ngôi.
Lạy Chúa, Chúa đã dạy chúng con giữ lòng hiếu thảo đối với ông bà tổ tiên. Xin Chúa tuôn đổ hồng ân xuống trên ông bà cha mẹ chúng con. Xin Chúa trả công cho bội hậu cho những bậc sinh thành dưỡng dục chúng con và ban ơn cho chúng con luôn sống phải đạo đối với các ngài.
Ðạo hiếu được coi là đạo của dân tộc Việt Nam . Ðây là một truyền thống đáng tôn trọng và cần được phát huy qua mọi thời đại. Nói cho đúng thì "đạo hiếu" không phải là một tôn giáo nhưng chỉ là một truyền thống, một tập tục mang tính tinh thần, một lối sống phù hợp với lương tri và luân lý của con người. Thảo kính cha mẹ cũng là một Giới luật mà chính Thiên Chúa dạy bảo con người phải tuân giữ: "ngươi hãy kính trọng cha mẹ ngươi, ngõ hầu ngày đời ngươi được kéo dài trên thưở đất mà Yavê Thiên Chúa của ngươi sắp ban cho ngươi" (Xh 20,12).
Việc tôn kính cha mẹ, ông bà tổ tiên là việc làm đẹp lòng Thiên Chúa. Ðó cũng là một trách nhiệm và là bổn phận của kẻ làm con. Sách Ðức Huấn ca đã đề cao công đức của các vị tiền bối. Các ngài là những người hiền đức và khôn ngoan, đã tạo dựng cơ nghiệp và truyền lại cho con cháu. Chúng ta là những người thừa hưởng những thành quả tốt đẹp của các bậc tiền nhân. Vì thế, chúng ta phải tỏ lòng biết ơn và nhớ đến công đức của các ngài. Cách thế tốt nhất để tỏ lòng biết ơn là cố gắng sống tốt lành và có ích cho đời. Không làm điều đáng chê trách và hổ danh. Không có một người cha người mẹ nào trên đời này lại không muốn cho con mình là những người có ích và sống tốt lành. Làm được điều đó là chúng ta đã giúp cho các ngài hoàn thành tâm nguyện và cũng là cách chúng ta báo hiếu cho các ngài vậy.
Chúng ta hãy ngược dòng thời gian trở về quá khứ để cùng nhau suy niệm một chút. Khi đạo Chúa được truyền vào quê hương Việt Nam , các nhà truyền giáo đã phải gian nan, cực khổ và hy sinh rất nhiều. Rồi các bậc tiền nhân của chúng ta, các vị anh hùng tử đạo Việt Nam đã dùng chính mạng sống mình để làm cho Tin mừng và lòng tin tưởng của mình vào Thiên Chúa. Các ngài đã coi cái chết nhẹ tựa lông hồng trước đặc ân được làm con Thiên Chúa. Ðược sống trong Giáo hội Việt Nam ngày nay, chúng ta phải biết nhớ đến công lao của các bậc tiền bối của chúng ta mà cố gắng sống đạo cho thật tốt, thật sốt sắng, làm cho đời sống đức tin của chúng ta không ngừng tinh tấn. Chúng ta hãy biết tự hào vì mình được ở trong Giáo hội Chúa, được làm con Chúa. Ðây là một hồng ân, một quà tặng vô giá mà cha ông chúng ta đã dùng chính sự sống của mình đổi lấy cho chúng ta. Rồi chính cha mẹ của chúng ta là những người thầy đầu tiên đã nuôi dưỡng niềm tin cho chúng ta.
Thiết nghĩ, tội bất hiếu với ông bà, cha mẹ là tội rất lớn và không có gì có thể che lấp được. Ai không thảo kính cha mẹ mình đừng mong là một người tốt trong xã hội và trong cuộc đời này. Thánh Phaolô đã dạy: "Kẻ làm con hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo" (Ep 6,1). Hãy ngắm nhìn cuộc đời của Chúa Giêsu để suy gẫm. 33 năm Ngài sống ở trần gian thì đã hết 30 năm Ngài âm thầm sống tuân phục Ðức Mẹ và Thánh Giuse tại làng quê Nazareth . Dù là Con Thiên Chúa, nhưng Ngài vẫn sống tùng phục cha mẹ trần thế của Ngài một cách trọn vẹn trong những điều hợp lẽ phải. Sách Ðức Huấn ca có nói: "Hãy hết lòng tôn trọng cha con, và đừng quên những cơn đau của mẹ. Hãy nhớ rằng, nhờ họ con được sinh ra, làm sao con báo đền được điều họ cho con" (Hc 7,27)
Có câu chuyện kể rằng: Có một người con trai đã lập gia đình riêng và đã có con. Nhưng vì là người con trai út trong gia đình nên anh phải lãnh trách nhiệm phụng dưỡng người cha già của mình trong chính căn nhà mà cha mẹ anh đã để lại cho anh. Vì cao niên tuổi tác, người cha già không còn điều khiển đôi tay theo ý muốn của mình được, nên ông thường đánh rơi và làm vỡ chén bát khi dùng bửa. Lâu ngày, hai vợ chồng không chịu nổi nữa, nên họ quyết định lấy một gáo dừa, cạo sạch làm chén cho cha mình dùng bữa. Ông già tội nghiệp cầm chén bằng gáo dừa mà nước mắt lưng tròng, nuốt cơm không nổi. Một hôm, hai vợ chồng có dịp ra tỉnh, khi họ trở về thì thấy đứa con trai của họ đang cặm cụi cạo sạch hai cái gáo dừa. Họ tưởng cha già của họ đã làm bể cái gáo dừa cũ rồi. Nhưng không phải. Bấy giờ, họ mới ngạc nhiên hỏi đứa con của mình xem nó cạo gáo dừa để làm gì. Cậu bé vô tư trả lời rằng: "Con làm chúng để mai này, khi cha mẹ già, con cho cha mẹ ăn cơm như cha mẹ đã cho ông nội đang dùng vậy". Bấy giờ, họ mới hối hận và không còn đối xử tệ bạc và vô ơn với người cha già đáng thương của họ nữa.
Bài Tin mừng hôm nay được trích trong bài ca Benedictus (hãy ca tụng Thiên Chúa) của ông Dacaria. Ông sung sướng hát lên bài ca tụng Thiên Chúa vì tổ tiên của ông được thừa hưởng lời hứa Thiên Chúa là: "Giải phóng ta khỏi tay địch thù, làm cho ta chẳng còn sợ hãi, để ta sống thánh thiện công chính trước nhan Người và phụng thờ Người suốt cả đời ta". Ðây là lời hứa ban thưởng Nước trời, ban sự sống vĩnh cho những ai trung thành, hết lòng tin tưởng và gắn bó với Thiên Chúa.
Kính nhớ ông bà tổ tiên hôm nay, chúng ta hãy quyết tâm chỉnh đốn đời sống của mình mỗi ngày cho xứng đáng hơn, mỗi ngày một tốt đẹp hơn. Chúng ta hãy quyết tâm xây dựng mình để trở một người thật hữu ích Giáo hội, cho xã hội và cho những người sống xung quanh chúng ta. Ðó là cách tốt nhất chúng ta bày tỏ lòng biết ơn, tôn kính tổ tiên và thảo hiếu với cha mẹ của chúng ta. Mỗi người hãy cố gắng xây đắp đời mình hôm nay và mãi mãi sao cho được "trọn bề nhân nghĩa với tổ tiên" theo đúng ý muốn của Thiên Chúa. Amen.
1. Ghi nhớ: Ngươi hãy thờ cha kính mẹ; kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử. (Mt 15, 4)
2. Suy niệm:
Mọi người được sinh ra đều có ông bà, cha mẹ. thảo kính cha mẹ mình là điều rất hợp lẽ tự nhiên, vì cha Tết Mồng 2–46
Mọi người được sinh ra đều có ông bà, cha mẹ. thảo kính cha mẹ mình là điều rất hợp lẽ tự nhiên, vì cha mẹ đã có công sinh thành dưởng dục ta. Thảo hiếu là yêu thương, giúp đỡ và cầu nguyện cho ông bà, cha mẹ khi các ngài còn sống cũng như khi đã qua đời. Trong mười điều răn Chúa ban, sự thảo kính được đặt ở điều thứ tư sau việc tôn thờ Chúa; cho thấy bổn phận hiếu thảo với ông bà cha mẹ mình là điều rất quan trọng. Vậy, tôi đã sống thảo hiếu như thế nào ?
3. Sống Lời Chúa: Sống hiếu thảo với ông bà, cha mẹ
4. Cầu nguyện: Lạy Chúa, xin thương ban cho cha mẹ con sự bình an của Chúa, để các ngài luôn sống vui tươi bên con cái và giúp con luôn sống hiếu thảo, để mai sau chúng con sẽ được sum hợp với Chúa Cha trên trời. Amen.
Bấy giờ có mấy người Pharisêu và mấy kinh sư từ Giêrusalem đến gặp Ðức Giêsu và nói rằng: “Sao môn đệ ông vi phạm truyền thống của tiền nhân, không chịu rửa tay khi dùng bữa?” Người trả lời: “Còn các ông, tại sao các ông dựa vào truyền thống của các ông mà vi phạm điều răn của Thiên Chúa? Quả thế, Thiên Chúa dạy: Ngươi hãy thờ cha kính mẹ; kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử. Còn các ông, các ông lại bảo: ‘Ai nói với cha mẹ rằng: những gì con có để giúp cha mẹ, đều là lễ phẩm dâng cho Chúa rồi, thì người ấy, không phải thờ cha kính mẹ nữa’. Như thế, các ông dựa vào truyền thống của các ông mà hủy bỏ lời Thiên Chúa.”
Suy niệm:
Giáo Hội dành Mồng Hai Tết để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Người Công Giáo thường bị coi là Tết Mồng 2–47
Giáo Hội dành Mồng Hai Tết để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Người Công Giáo thường bị coi là bỏ rơi việc thờ cúng ông bà tổ tiên, như thế họ có thể bị coi là bất hiếu.
Thật ra thảo kính cha mẹ là điều răn thứ bốn Thiên Chúa đòi chúng ta phải giữ.
Cha Đắc Lộ trong cuốn Phép Giảng Tám Ngày (1651) cho rằng thảo kính cha mẹ gồm bốn phần, đó là yêu mến, kính sợ, chịu lụy và giúp đỡ.
Cha còn ghi nhận một tập tục đặc biệt vào thời đó.
Ngày Mồng Một Tết, người dân và cả những quan lớn, sau khi theo vua chúa đi tế Nam Giao về,
“ai nấy về nhà mà lạy cha mẹ ông bà ông vải.”
Vào năm 1625, các thừa sai cho phép cúng giỗ các vị đã khuất. Trong các gia đình, ngoài bàn thờ kính Chúa, còn có “bàn thờ” tổ tiên Chỉ có hai điều không được phép, đó là đốt vàng mã và tin tổ tiên về ăn đồ cúng.
Thật ra, người Công Giáo nhớ đến người quá cố không qua những nghi lễ giỗ chạp hàng năm, cho bằng qua việc cầu nguyện và dâng lễ hàng ngày.
Nhà Vua tế Trời ở đàn Nam Giao, nhà sư thờ Phật tại Chùa, các bậc chức sắc trong làng xã thờ Thành Hoàng tại đình làng, còn việc cầu nguyện, cúng giỗ tổ tiên được cử hành tại gia đình, nơi người sống và người đã qua đời vẫn thông hiệp với nhau chặt chẽ.
Trong bài Tin Mừng hôm nay Đức Giêsu bênh vực quyền lợi của cha mẹ. Ngài đòi người ta phải giữ điều răn thứ tư của Thiên Chúa.
Thảo kính cha mẹ hàm chứa việc săn sóc và phụng dưỡng cha mẹ. Cụ thể người con phải giúp cha mẹ về mặt tài chánh.
Đức Giêsu phản đối một truyền thống được bày đặt bởi người Pharisêu, đó là khi một người con lấy số tiền lẽ ra dành để nuôi cha mẹ mà dâng cúng cho đền thờ làm lễ phẩm thì anh ta khỏi phải dùng tiền đó mà nuôi cha mẹ nữa (cc. 5-6).
Đối với Đức Giêsu, làm thế là nhân danh một truyền thống con người mà “vi phạm điều răn của Thiên Chúa”và “hủy bỏ lời của Thiên Chúa” (cc. 3.6).
Khi suy nghĩ về tương quan giữa cha mẹ và con cái, chúng ta cần tự hỏi:
Làm sao để có sự cảm thông giữa những thế hệ? Làm sao để con cái biết vâng phục và tôn kính cha mẹ? Làm sao để cha mẹ biết giáo dục con cái bằng khuyên răn và sửa dạy? Cầu nguyện:
Lạy Chúa Giêsu, sau hơn 30 năm sống dưới mái nhà ở Nadarét, Chúa đã thành một người chín chắn và trưởng thành, sẵn sàng lãnh nhận sứ mạng Cha giao.
Bầu khí yêu thương đã góp phần không nhỏ trong việc hình thành nhân cách của Chúa. Chúa đã học nơi thánh Giuse sự lao động miệt mài, sự mau mắn thi hành Thánh ý Thiên Chúa, sự âm thầm chu toàn trách nhiệm đối với gia đình.
Chúa đã học nơi Mẹ Maria sự tế nhị và phục vụ, sự buông mình sống trong lòng tin phó thác và nhất là một đời sống cầu nguyện thâm trầm.
Xin nhìn đến gia đình chúng con, xin biến nó thành nơi sản sinh những con người tốt, biết yêu thương tha thứ, biết cầu nguyện và phục vụ.
Ước gì xã hội chúng con lành mạnh hơn, Giáo hội chúng con thánh thiện hơn, nhờ có những con người khỏe mạnh, khôn ngoan và tràn đầy ơn Chúa.
Có lẽ chẳng ai lại không biết câu ca dao này: “Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong Tết Mồng 2–48
Có lẽ chẳng ai lại không biết câu ca dao này: “Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra; Một lòng thờ mẹ, kính cha, Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”. Câu ca dao bình dị mà thâm thúy với cách so sánh cụ thể. Ân nghĩa là món nợ về lòng hiếu thảo mà cả đời chúng ta cũng không thể nào trả được, nhưng đó là thứ cần mắc nợ nhau suốt đời: “Anh em đừng mắc nợ gì ai, ngoài món nợ tương thân tương ái; vì ai yêu người, thì đã chu toàn Lề Luật” ( Rm 13, 8 ).
Chắc chắn ai cũng có một gia đình, dù là “ông kia, bà nọ” thì cũng vẫn xuất thân từ một gia đình – dù gia đình giàu hay nghèo, to hay nhỏ. Có điều tất yếu là người ta có thể tự chọn nhiều thứ, nhưng không ai có thể tự chọn cha mẹ – tất nhiên kể cả ông bà, tổ tiên. Chắc hẳn không ngẫu nhiên mà người ta gọi gia đình là Tổ Ấm hoặc Mái Ấm. Dấu hiệu đầu tiên của hạnh phúc gia đình là tình yêu gia đình, chính “ngọn lửa” tình yêu làm cho gia đình ấm áp.
Dù là Thiên Chúa, nhưng khi Đức Giêsu giáng sinh làm người, Ngài cũng sinh trưởng trong một gia đình. Điều đó chứng tỏ gia đình rất quan trọng. Hai tiếng “gia đình” đơn giản lắm, nhưng cũng phức tạp lắm. Louisa May Alcott ( 1832-1888, Hoa Kỳ ) nhận xét: “Khả năng tìm được cái đẹp trong những điều nhỏ bé nhất khiến gia đình trở nên hạnh phúc và cuộc đời trở nên đáng yêu” ( The power of finding beauty in the humblest things makes home happy and life lovely ). Thomas Fuller ( 1608-1661, Anh Quốc ) đề nghị: “Lòng nhân đức bắt đầu từ gia đình nhưng không nên kết thúc ở đó” ( Charity begins at home but should not end there ). Bộ ba Cha-Mẹ-Con là chiếc kiềng ba chân yêu thương để chống đỡ gia đình: “Yêu nhau trăm sự chẳng nề, một trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng” ( Ca dao ).
Ngày lễ, tết, và những dịp đặc biệt, nhớ tới công sinh thành dưỡng dục của cha mẹ và tiền nhân là điều cần thiết. Trên đời này, không có công ơn nào to lớn bằng công ơn cha mẹ, đặc biệt là người mẹ. Chữ Hiếu ( mệnh danh là Đạo Hiếu ) không thể nào bù đắp chín Đức Cù Lao (*). Cứ tính đơn giản theo nghĩa đen thì cũng thấy không cân xứng: Một chữ không thể so với chín chữ. Con cái chỉ có một chữ mà vẫn không giữ trọn !
Kinh Thi có đề cập đức cù lao của cha mẹ: “Cù lao vu dã” – nhọc nhằn vất vả nơi đồng nội; và “bi ai phụ mẫu, sinh ngã cù lao” – thương thay cha mẹ nhọc nhằn sinh ta.
Dịp đầu Xuân, thời gian đẹp nhất trong năm – cả nghĩa đen và nghĩa bóng, sách Huấn Ca mời gọi: “Giờ đây, chúng ta hãy ca ngợi những vị danh nhân, cũng là cha ông của chúng ta qua các thế hệ” ( Hc 44, 1 ). Tại sao ? Lý do minh nhiên: “Họ là những người đạo hạnh, công đức của các ngài không chìm vào quên lãng. Dòng dõi các ngài luôn được hưởng một gia tài quý báu đó là lũ cháu đàn con. Dòng dõi các ngài giữ vững các điều giao ước; nhờ các ngài, con cháu cũng một mực trung thành. Dòng dõi các ngài sẽ muôn đời tồn tại, vinh quang các ngài sẽ chẳng phai mờ. Các ngài được mồ yên mả đẹp và danh thơm mãi lưu truyền hậu thế. Dân dân sẽ kể lại đức khôn ngoan của các ngài và cộng đoàn vang tiếng ngợi khen” ( Hc 44, 10-15 ).
Chúa Giêsu đã nêu gương về đạo Hiếu để chúng ta noi theo. Sau ba ngày lo việc của Chúa Cha, Cậu Hai Giêsu ở lại Đền Thờ khiến Cô Maria và Chú Giuse lo thắt ruột thắt gan, tìm kiếm xuôi ngược suốt ba ngày. Khi gặp cha mẹ, Cậu Hai Giêsu mau mắn “đi xuống cùng với cha mẹ, trở về Nadarét và hằng vâng phục các ngài” (Lc 2, 51 ).
Ai cũng có cha mẹ, dù cha mẹ có thế nào thì cũng vẫn là người sinh thành dưỡng dục mình. Ai sống có hiếu thì được Chúa chúc lành: “Hạnh phúc thay bạn nào kính sợ Chúa, ăn ở theo đường lối của Người. Công khó tay bạn làm, bạn được an hưởng, bạn quả là lắm phúc nhiều may” ( Tv 128, 1-2 ).
Con cái có hiếu thì cha mẹ an tâm, gia đình hạnh phúc: “Hiền thê bạn trong cửa trong nhà khác nào cây nho đầy hoa trái; và bầy con tựa những cây ôliu mơn mởn, xúm xít tại bàn ăn. Đó chính là phúc lộc Chúa dành cho kẻ kính sợ Người” ( Tv 128, 3-4 ). Chắc hẳn ai cũng mong ước như vậy, vấn đề là phải thể hiện cụ thể, đừng nói suông. Tác giả Thánh Vịnh cầu chúc: “Xin Chúa từ Xion xuống cho bạn muôn vàn ơn phúc. Ước chi trong suốt cả cuộc đời bạn được thấy Giêrusalem phồn thịnh, được sống lâu bên đàn con cháu” ( Tv 128, 5-6 ). Nguyện chúc mọi gia đình vui hưởng thái bình như Thánh Gia, hôm nay và mãi mãi, đặc biệt trong những ngày Xuân đoàn tụ này.
Thánh Phaolô nhắc nhở những người con về Đạo Hiếu: “Kẻ làm con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này” ( Ep 6, 1-3 ). Và nhắc nhở những người làm cha mẹ: “Những bậc làm cha mẹ, đừng làm cho con cái tức giận, nhưng hãy giáo dục chúng thay mặt Chúa bằng cách khuyên răn và sửa dạy” ( Ep 6, 4 ). Bổn phận và trách nhiệm với nhau là điều cần thiết: Con cái đối với cha mẹ, và cha mẹ đối với con cái.
Thứ nhất là cầu nguyện, thứ nhì là hành động. Thánh Phaolô nhắn nhủ: “Theo Thần Khí hướng dẫn, anh em hãy dùng mọi lời kinh và mọi tiếng van nài mà cầu nguyện luôn mãi. Để được như vậy, anh em hãy chuyên cần tỉnh thức và cầu xin cho toàn thể dân thánh” ( Ep 6, 18-19 ). Cầu nguyện là việc làm phải liên tục, bất kể thời gian hoặc địa điểm. Thật vậy, cầu nguyện có thể thực hiện ngay tại bàn tiệc, khi đang nói chuyện với người khác, khi chạy xe… thậm chí ngay khi chúng ta ở giữa một đám đông ồn ào náo nhiệt. Đừng chỉ cầu nguyện khi vào nhà thờ hoặc ở nơi tĩnh lặng, vì cầu nguyện rất dễ: Hướng tâm hồn lên với Chúa, gặp Chúa, có khi không cần nói gì cả. Cầu nguyện liên lỉ là “thói quen” của người sống tâm linh theo tinh thần của Đức Kitô.
Người cha, người mẹ và người con đều sống tâm linh như vậy thì chắc chắn gia đình hạnh phúc, là Tổ Ấm thực sự, ấm trong tình yêu của Thiên Chúa, nóng hổi ngọn lửa thương xót của Thiên Chúa: “Hạnh phúc thay, người kính sợ Chúa, những ưa cùng thích mệnh lệnh Chúa truyền ban. Trên mặt đất, con cháu của họ sẽ hùng cường, dòng dõi kẻ ngay lành được Chúa thương giáng phúc” ( Tv 112, 1-2 ). Niềm hạnh phúc thánh đức thật tuyệt vời !
Thiên Chúa phù trì liên vạn đại Thánh Gia bảo giám mãi thiên thu
Nước có quốc pháp, nhà có gia phong. Truyền thống là điều nên duy trì, nếu đó là truyền thống tốt đẹp và hợp lòng người. Đừng bao giờ câu nệ !
Trình thuật Mt 15, 1-6 cho biết: Bấy giờ có mấy người Pharisêu và mấy kinh sư từ Giêrusalem đến gặp Đức Giêsu và hỏi Ngài: “Sao môn đệ ông vi phạm truyền thống của tiền nhân, không chịu rửa tay khi dùng bữa ?” Ngài trả lời bằng một câu hỏi: “Còn các ông, tại sao các ông dựa vào truyền thống của các ông mà vi phạm điều răn của Thiên Chúa ?” Ngài biết chẳng ai trả lời được nên Ngài lý luận: “Thiên Chúa dạy: Ngươi hãy thờ cha kính mẹ; kẻ nào nguyền rủa cha mẹ thì phải bị xử tử. Còn các ông, các ông lại bảo: ‘Ai nói với cha với mẹ rằng: những gì con có để giúp cha mẹ, đều là lễ phẩm dâng cho Chúa rồi thì người ấy không phải thờ cha kính mẹ nữa’. Như thế, các ông dựa vào truyền thống của các ông mà huỷ bỏ lời Thiên Chúa”. Họ chỉ có nước “ngậm tăm”, im như thóc thối, câm như hến.
Có khi chúng ta cũng như bọn Pharisêu đấy, đầu toàn là “đậu hũ” mà bày đặt lý luận để bắt bẻ người khác. Dốt mà chảnh là thế đấy ! Không chỉ vậy, chúng ta lấy lý do “vì, bởi, tại…” mà biện hộ cho mình. Thật nguy hiểm ! Thiết tưởng đôi khi chúng ta phải tự xét lại về các động thái của mình, đừng tưởng những gì chúng ta đưa ra đều là vì Chúa, có thể chính chúng ta “chơi ép” Chúa, “điều khiển” Chúa, rồi lại tự tôn bằng các biện hộ đó là Ý Chúa. Ôi, lạy Thiên Chúa !
Ngày Xuân, dịp Tết, nếu còn cha mẹ, thật hạnh phúc cho bạn, nhưng hãy “động não” một chút: Khi bạn đang uống ly nước giải khát, hãy nghĩ xem cha mẹ thường uống gì. Khi bạn mặc những bộ quần áo đắt tiền hàng hiệu, xin hãy nghĩ xem cha mẹ bạn thường mặc ra sao. Khi bạn thoải mái chi tiêu, hãy nghĩ đến những thứ cha mẹ bạn thường dùng thế nào. Cha mẹ đã vì chúng ta mà bỏ bao công sức, đổ bao hạt mồ hôi, đều chỉ vì mong cho bạn có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Những thứ bạn đang dùng đều là do công sức cha mẹ tạo ra. Xin hãy yêu quý cha mẹ và cố gắng giữ trọn chữ hiếu cho xứng đáng là người con. Hãy hành động ngay khi cha mẹ còn sống, cụ thể là ngay trong dịp Tết này, biết đâu bạn không còn kịp nữa đâu !
Tết đến bình an nhờ Thiên Chúa Xuân về hạnh phúc với Thánh Gia
Lạy Thiên Chúa, xin cảm tạ Ngài đã ban cho chúng con có ông bà, cha mẹ, xin thương chúc lành cho họ; xin giúp chúng con biết giữ trọn Ân Nghĩa với Chúa và với ông bà, cha mẹ của chúng con. Xin tình yêu Thánh Gia luôn tràn đầy trong mọi gia đình. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng cứu độ chúng con. Amen.
TRẦM THIÊN THU ------------------ Chú thích: Cù Lao là siêng năng, cần mẫn, nhọc nhằn. Chín đức cù lao gồm: [1] SINH: Cha mẹ đẻ ra, [2] CÚC: Nâng đỡ, [3] PHỦ: Vỗ về, vuốt ve, [4] SÚC: Cho ăn, bú mớm; [5] TRƯỞNG: Nuôi dưỡng thể xác; [6] DỤC: Giáo dưỡng tinh thần; [7] CỐ: Trông nom, nhìn ngắm; [8] PHỤC: Quấn quít, săn sóc không ngơi; [9] PHÚC: Bồng ẵm, gìn giữ, lo cho con đầy đủ, bảo vệ con khỏi bị ăn hiếp.
Báo chí địa phương đưa tin vụ việc trên xảy ra ở tỉnh Quảng Tây. Theo đó, bà cụ họ Yang bị nhốt trong Tết Mồng 2–49
Báo chí địa phương đưa tin vụ việc trên xảy ra ở tỉnh Quảng Tây. Theo đó, bà cụ họ Yang bị nhốt trong một căn phòng rộng vỏn vẹn 10m2 và phải ngủ trên một băng ghế gỗ, trích bài viết của tờ Southern Morning Post ( SMP ) hôm 12.1.2017. Tình cảnh của bà Yang được một phụ nữ địa phương công bố trên mạng xã hội với những hình ảnh quay cảnh bà ngồi đằng sau song sắt của cánh cửa. "Sao các người có thể để bà ấy sống ở đây và không cho bà ấy ăn ?" người phụ nữ hỏi những người nhốt bà Yang.
Đoạn clip trên nhanh chóng đạt hơn 1,8 triệu lượt xem sau khi được đăng tải lên mạng vào ngày 6.1.2017. Nhiều người dùng mạng đã bày tỏ sự phẫn nộ trên các trang mạng xã hội Trung Quốc, gọi con trai và con dâu của bà Yang là "cầm thú", "cặn bã" và kêu gọi "trừng phạt" hai người này. Sự giận dữ càng tăng thêm sau khi tờ SMP tiếp tục đăng tải các bức ảnh về thân hình suy dinh dưỡng nặng của bà Yang trong quá trình kiểm tra sức khỏe. Theo thông tin của tờ báo này, hiện tại bệnh viện địa phương đang chăm sóc bà cụ trong khi người dân địa phương ra tay giúp đỡ bằng cách cung cấp chăn ga gối đệm và quần áo.
Tuy nhiên, tờ SMP dẫn lời con trai của bà Yang, anh Wu, cho biết bà tình nguyện dọn vào sống trong lồng vì sợ tình trạng tiểu tiện không tự chủ của mình "đem lại gánh nặng cho con cái và khiến căn nhà có mùi hôi". Cảnh sát cho biết Wu và vợ anh này bị tình nghi ngược đãi mẹ, nhưng nếu bà Yang là người tự nguyện, họ có thể sẽ không phải đối mặt với các cáo buộc.
Trường hợp của bà Yang không phải câu chuyện đầu tiên khiến nhiều người giận dữ. Vào năm 2014, một bà cụ 90 tuổi khác ở tỉnh Hà Nam đã qua đời vì phải chịu đựng tình cảnh tương tự.
Những tháng gần đây, các câu chuyện như trên đã báo động tình trạng bỏ bê cha mẹ lớn tuổi của một bộ phận người Trung Quốc và tạo ra các cuộc tranh luận trên mạng xã hội. Vào tháng 11 năm 2016, hàng ngàn cư dân mạng bày tỏ sự phẫn nộ trước một đoạn clip quay ở tỉnh Hà Nam, cho thấy một người đàn ông 62 tuổi, nhặt rác và ăn thức ăn thừa ở nhà hàng để không phải làm gánh nặng cho con gái.
Cũng trong tháng này, câu chuyện về một cụ bà 70 tuổi ở tỉnh Tế Nam phải đi bán rau củ xuyên đêm trên lề đường để giúp con trai mua nhà khiến nhiều người băn khoăn. Một người dùng mạng cho biết sự việc này cho thấy "xã hội đã trở nên quái đản như thế nào." ( Bảo Hạnh, Con nhốt mẹ già 92 tuổi trong chuồng heo gây phẫn nộ, theo BBC ).
Chủ nghĩa duy vật và xu hướng hưởng thụ, thực dụng, tục hoá đã xói mòn, quên lãng và từ chối đạo hiếu, vốn từ lâu rất thịnh hành trong những quốc gia Đông Á. Không riêng ở Trung Quốc, mà ngay tại đất Việt cũng nhan nhản con cái bất hiếu, bất kính các đấng sinh thành. Trong Tin Mừng Chúa Nhật hôm nay, Đức Giêsu nhấn mạnh bổn phận báo hiếu, tôn kính ông bà, cha mẹ.
Phúc thay người hiếu đễ
Trong sách Xuất Hành, Lời Chúa ân cần răn dạy: “Ngươi hãy thờ cha kính mẹ, để được sống lâu trên đất, mà Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi ban cho người.” ( Xh 20, 12 ). Còn trong sách Đệ Nhị Luật, Lời Chúa nhắn nhủ còn tha thiết hơn nữa: “Ngươi hãy thờ cha kính mẹ, như Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, đã truyền cho ngươi, để được sống lâu và để được hạnh phúc trên đất, mà Đức Chúa, Thiên Chúa ngươi, ban cho ngươi.” ( Đnl 5, 16 ).
Thánh Phaolô cũng không quên khuyên nhủ phận làm con: “Kẻ làm con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo. Hãy tôn kính cha mẹ. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này” ( Ep 6, 1-3 ).
Với dân Việt, đạo hiếu đã thấm đậm vào tâm hồn dân tộc, phản ảnh qua ca dao, tục ngữ, nay vẫn còn truyền tụng dân gian. Hiếu thảo với cha mẹ, ông bà, tổ tiên trước hết là biết ơn, cảm tạ, ghi lòng tạc dạ công lao vất vả sinh thành, dưỡng dục nên người.
Công cha như núi ngất trời, Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển đông. Núi cao biển rộng mênh-mông, Cù-lao chín chữ, ghi lòng con ơi ! Sách Huấn Ca dạy con cái phải chu đáo hiếu thảo với cha mẹ già: “Con ơi, hãy săn sóc cha mẹ con khi người đến tuổi già; bao lâu người còn sống, chớ làm người buồn tủi. Người có lú lẫn con cũng phải cảm thông, đừng cậy mình sung sức mà khinh dể người” ( Hc 3, 12-14 ).
Mẹ già đầu bạc như tơ, Lưng đau con đỡ, mắt mờ con nuôi. Dẫu khó khăn, nghèo túng, vì chữ hiếu, con cái vẫn phải tận tuỵ hy sinh, chẳng để cha mẹ phải chịu cùng cực thiếu ăn, thiếu mặc. Đói lòng ăn hột chà-là, Để cơm nuôi mẹ, mẹ già yếu răng. Đói lòng ăn trái ổi non, Nhịn cơm nuôi mẹ, cho tròn nghĩa xưa.
Hiếu thảo còn là kính thờ ông bà, cha mẹ đã khuất núi, không chỉ nhang hoa đèn nến, mà bằng chính những lời cầu nguyện tha thiết, xin Chúa cho các ngài hưởng phúc viên mãn. Cũng như nguyện các ngài phù giúp con cái đang còn bấp bênh trong đời.
Đêm đêm thắp ngọn đèn trời, Cầu cho cha mẹ sống đời với con Khốn thay kẻ bất hiếu
Dựa trên Lề Luật, Đức Giêsu phán: “Ngươi hãy thờ cha kính mẹ; kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì phải bị xử tử.” ( Mt 15, 4 ). Từ xa xưa, sách Xuất Hành đã quy định rõ ràng án phạt tử hình nghiêm nhặt, dành cho kẻ bất hiếu, xúc phạm thô bạo danh dự, phẩm giá, hay thân thể cha mẹ:“Ai đánh cha mẹ thì phải bị giết chết… Kẻ nào nguyền rủa cha hoặc mẹ, thì phải bị giết chết.” ( Xh 21, 15-17; Lv 20, 9 ).
Với đạo hiếu, dân Việt thường vẫn tin vào luật nhân quả nhãn tiền, rất sòng phẳng, hợp tình, hợp lý, khi hành xử, phụng dưỡng, báo đáp cha mẹ như thế nào. “Sóng trước đổ đâu, sóng sau đổ đấy !”
“Nếu mình hiếu với mẹ cha, Chắc con mình cũng hiếu với ta khác gì ? Nếu mình ăn ở vô nghì, Đừng mong con hiếu làm gì, uổng công ?”
Tóm lại, hiếu thảo là luật Chúa dạy con người phải yêu mến, vâng phục và có trách nhiệm với cha mẹ về vật chất lẫn tinh thần. ( Sách GLHTCG ). Vì tình hiền phụ của Thiên Chúa là nguồn mạch của tình hiền phụ nơi con người ( Ep 3, 14 ), nên lòng hiếu thảo của Kitô hữu bắt nguồn từ lòng tôn thờ Thiên Chúa, Đấng là Cha của mọi người. ( Từ Điển Công Giáo ).
Tột cùng Thiện, không gì hơn hiếu, Tột cùng Ác, không gì hơn bất hiếu.
“Khi con còn trẻ, con đi nơi con muốn, nhưng khi trưởng thành, người khác sẽ cầm tay con, nhiều người khác, nhiều bàn tay nhỏ sẽ níu lấy và lôi kéo con đến nơi con không muốn, nơi mà không bao giờ con dám đến, nơi mà không bao giờ con tin rằng con có sức đến... nhưng tình yêu có thể bắt buộc con làm tất cả !” ( Đường Hy Vọng, số 465 ).
Lạy Chúa Giêsu, xin dạy chúng con luôn biết hiếu đễ, phụng dưỡng và kính nhớ với các đấng sinh thành, vì các ngài đã hiệp lực cùng Chúa sinh dưỡng, để chúng con được hạnh phúc và hưởng thọ ngay trên mặt đất này.
Khấn xin Mẹ cầu bầu cho chúng con biết báo đáp công ơn cha mẹ, ông bà, cho xứng đáng, để chúng con cũng được Chúa thương chúc phúc lành. Amen.
Tết đã đến và đang đến! Chúng ta thường chúc nhau một năm mới hạnh phúc. Nhưng để sống hạnh Tết Mồng 2–50
Tết đã đến và đang đến! Chúng ta thường chúc nhau một năm mới hạnh phúc. Nhưng để sống hạnh phúc và làm cho người khác hạnh phúc mới là điều căn bản. Đọc lại bài Tin Mừng về các mối phúc, một trong những bài hay nhất của Tin Mừng, chúng ta có thể nghĩ rằng Mối Phúc mà Chúa Giêsu hứa chỉ có ở đời sau mà thôi. Đúng vậy niềm vui trọn vẹn và tuyệt đối chỉ có trong Nước Trời mai sau. Tuy nhiên, ngay ở đời này cũng có thể có thứ hạnh phúc đó, vì Nước trời đã hiện diện ngay ở trần gian này. Chúa Giêsu đã chẳng là một người vui mừng hạnh phúc, nhất là khi Ngài hướng về Chúa Cha: “Lạy Cha, con tạ ơn Cha vì Cha đã mặc khải tất cả những điều này cho những kẻ bé mọn” đó sao? Và các tông đồ trong ngày lễ Ngũ Tuần đã chẳng quá vui mừng đến nỗi người ta nghĩ rằng họ say rượu đó sao? Chúa Giêsu đã chẳng muốn họ có sự vui mừng trong chính họ và sự vui mừng đó được tràn đầy đó sao?
Lẽ dĩ nhiên, hạnh phúc mà bài Tin Mừng đề cập đến không phải là thứ hạnh phúc mang đến của ăn vật chất, nhưng là hạnh phúc đời đời vì con người sung sướng được nhìn thấy Thiên Chúa. Tuy nhiên, thứ hạnh phúc đó đã bắt đầu có ngay nơi những tâm hồn được Thiên Chúa Tình Yêu ngự trị:
- Hạnh phúc cho những ai yêu và cảm thấy mình được yêu.
- Hạnh phúc cho những ai biết thú vui của cuộc gặp gỡ đích thực.
- Hạnh phúc cho những ai hiểu rằng mình được Thiên Chúa yêu dù bất cứ điều gì xẩy ra, họ vẫn hoàn toàn tin tưởng phó thác vào Ngài.
Nhưng để được sống trong bầu khí tình yêu như vậy, cần phải đơn sơ, nghèo khó, trong sạch, biết khóc, hay thương xót người và khát khao sự công chính. Tất cả các mối phúc của bài Tin Mừng là những khía cạnh khác nhau của mối phúc TìnhYêu cao cả.
1- Hạnh phúc cho ai có tâm hồn nghèo khó! Để yêu Thiên Chúa và tha nhân, chúng ta còn phải luôn sống thanh thoát khỏi những ràng buộc vật chất và tình yêu vụ lợi. Lúc đó chúng ta sống một mối tương quan thực sự với Thiên Chúa và cứ để cho Thiên Chúa yêu chúng ta. Vì thế:
- Hạnh phúc cho ai vui lòng nở hoa nơi mà họ đã được gieo trồng.
- Hạnh phúc cho ai chấp nhận những yếu đuối và giòn mỏng của mình.
- Hạnh phúc cho ai không so sánh mình với người khác: luôn nhìn nhận người khác quan trọng hơn.
- Hạnh phúc cho ai đừng cho mình là quan trọng.
- Phúc cho ai biết dùng thời gian chơi và thư giãn.
- Phúc cho ai vui vẻ biết cho đi.
- Phúc cho ai biết nghe trước khi nói.
- Phúc cho ai biết dùng thời gian làm bạn với người khác.
- Phúc cho ai biết cần người kitô khác để cùng sống đức tin.
- Phúc cho ai biết mình cần Thiên Chúa.
- Phúc cho ai biết hướng về Thiên Chúa vì cảm thấy mình nghèo.
- Phúc cho ai cần đọc một quyển sách hay để tĩnh tâm.
- Phúc cho ai biết dùng thời gian để cầu nguyện.
2- Phúc cho ai biết khóc, bị bách hại vì lẽ công chính. Chúa Giêsu không nói: Phúc cho sự nghèo khó, phúc cho sự bách hại. Ngài nói: phúc cho anh em là những người nghèo, phúc cho anh em là những người khóc lóc. Tất cả những ai như vậy là đối tượng đặc biệt của tình Yêu Thiên Chúa. Vậy khi đau khổ hoặc khi chịu bách hại, chúng ta có biết chịu đựng để yêu Thiên Chúa không? Và yêu Ngài tới mức nào? Chúng ta có biết khóc vì lỗi lầm của chúng ta không? Hoặc có biết chịu đựng đau khổ để thanh tẩy không?
Nước mắt cũng là lời mời gọi tình yêu. Vì thế:
- Phúc cho ai biết cho đi nước mắt
- Phúc cho ai tin rằng những khó khăn hiện tại có thể là một con đường hạnh phúc
- Phúc cho ai khi chịu đau khổ biết tìm lại ý nghĩa của giá trị đích thực
- Phúc cho ai tin rằng trong họ cũng có sức mạnh để vượt qua thử thách
- Phúc cho ai biết rằng mình chịu đau khổ vì một lý do chính đáng
- Phúc cho ai biết rằng mình chịu đau khổ vì người mình yêu
- Phúc cho ai vui lòng để Thiên Chúa ủi an nâng đỡ
3- Phúc cho ai xây dựng hoà bình và đói khát sự công chính. Đó là những người biết giữ bầu khí tình yêu giữa mọi người. Người công chính là người làm theo ý Chúa, mà ý Thiên Chúa chính là sự bình yên ngự trị giữa anh em. Người công chính là người biết tìm cách để trở nên hoàn thiện như Cha trên trời. Vì thế:
- Phúc cho ai hoạt động tích cực để tìm kiếm hoà bình mà không dùng bạo lực.
- Phúc cho ai giữ được bình tĩnh trước những người hung hăng khiêu khích.
- Phúc cho ai vui mừng vì đóng cửa một nhà máy sản xuất vũ khí.
- Phúc cho ai biết tắt tivi trước những phim bạo lực.
- Phúc cho ai không sợ những đòi hỏi của Thiên Chúa.
- Phúc cho ai biết từ chối tất cả những gì có hại.
- Phúc cho ai tìm kiếm sự hoàn thiện nhưng không cầu toàn.
4- Phúc cho ai có tâm hồn trong sạch. Tình yêu chỉ lớn lên nơi những ai có tâm hồn trong sạch. Tâm hồn trong sạch mà Tin Mừng nói tới đó là những người không có tính giả dối hai lòng. Họ thật thà với chính họ: thật thà với người khác, thật thà với Thiên Chúa. Ngay ở trần gian này họ có khả năng thấu suốt mầu nhiệm về Thiên Chúa. Họ tạo nên môi trường chung quanh bầu khí trong sáng không có gì là mờ ám. Vì thế:
- Phúc cho ai có đôi mắt sáng như phalê.
- Phúc cho ai thống nhất giữa lời nói và việc làm.
- Phúc cho ai không bị giằn vặt bởi ghen tương.
- Phúc cho ai khát khao tính rõ ràng và trong sạch.
- Phúc cho ai chỉ nói một lời.
- Phúc cho ai con tim không bị chia sẻ.
- Phúc cho ai cầu ngyện bằng tất cả con tim chứ không chỉ bằng môi miệng
5- Phúc cho ai có lòng thương xót. Lòng thương xót chính là tình yêu cúi xuống trước mọi khốn cùng. Đó là lòng tha thứ đối với tội nhân, là bác ái tích cực đối với cảnh thiếu thốn vật chất. Thiên Chúa yêu chúng ta đến thế, vì Ngài có lòng thương xót trổi vượt. Vì vậy:
- Phúc cho ai hào hiệp trước khổ đau mà họ gặp thấy trên đường.
- Phúc cho ai không làm điều xấu cho người khác.
- Phúc cho ai không phô trương khi làm điều tốt cho anh em mình.
- Phúc cho những Simon giúp đỡ người khác vác thập giá.
- Phúc cho ai là người trước tiên biết xin ơn tha thứ.
- Phúc cho ai biết quên đi và tha thứ cho những người xúc phạm đến mình.
- Phúc cho ai biết ngợi khen Thiên Chúa vì lòng thương xót của Ngài.
- Phúc cho ai không nghi ngờ Thiên Chúa đã tha thứ cho họ.
Vâng, nếu chúng ta muốn, thì trời đã ở giữa chúng ta. Tại sao phải đợi đến khi chết thì mới được về trời? Trời ở nơi nào mà tình Yêu đích thực, không vụ lợi, biếu không và quảng đại ngự trị. Chìa khoá của hạnh phúc là sống tình yêu qua các mối phúc Chúa dạy. Tôn giáo của chúng ta không nói rằng: cuộc sống trần gian chỉ là thung lũng đầy nước mắt. Thiên Chúa là hạnh phúc và niềm vui cho chúng ta. Tôn giáo của chúng ta, lòng đạo đức của chúng ta chính là niềm vui của Thiên Chúa.
Linh mục Mễn
Thư viện lời chúa & thư viện sách quý
ĐỐ VUI VUI THÚ VỊ
CẦU LỄ - THEO NĂM DẤU THÁNH
SÁCH ĐỨC MẸ HẰNG CỨU GIÚP
NHẬT KÝ LÒNG THƯƠNG XÓT CHÚA Phấn I: số 1-150
CUỘC ĐỜI CHÚA GIÊSU - Tóm lược - Thơ
LỄ GIỖ - GIA ĐÌNH
Suy Niệm Tin Mừng Lễ An Táng Bài 1-40 Ta là sự sống lại và là sự
Giảng Lễ Cưới Bài 1-40 Suy niệm về Hôn nhân Gia đình
CHÚA GỌI CON VỀ - Sách thăm bệnh nhân và nguyện người qua đời